Waarom?
Hart- en vaatziekten behoren wereldwijd tot de voornaamste doodsoorzaken. Dit leidt tot een toenemende economische druk voor de gezondheidszorg. Het risico op deze aandoeningen is aanzienlijk te verminderen door een gezonde leefstijl. Risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn onder andere ongezonde voedingsgewoonten, roken, overmatig alcoholgebruik en te weinig lichaamsbeweging.
Om de eerstelijnsgezondheidszorg te ondersteunen in het systematisch opnemen van preventieve taken in het kader van hart- en vaatziekten, kunnen zorgmodellen een oplossing bieden, zoals het interprofessioneel werken binnen de huisartspraktijk met praktijkverpleegkundige en het inschakelen van welzijnswerkers voor een gezondere community.
Wat is het doel van het SPICES project?
Het SPICES-project is een onderzoeksproject naar de primaire preventie van hart- en vaatziekten. In dit project onderzoeken we hoe we interventies rond risicobepaling en coaching tot gedragsverandering voor een gezonde leefstijl zo goed mogelijk kunnen implementeren in huisartspraktijken en welzijnsorganisaties. De interventies worden geïmplementeerd in de regio Antwerpen.
Het project, gefinancierd door de Europese Commissie, startte in 2017 en loopt nog tot einde 2021.
Waar wordt het SPICES project geïmplementeerd?
Huisartsenpraktijken
Voor de uitrol van het SPICES project op niveau van de eerste lijn, werd gekozen om onze interventies in huisartspraktijken te implementeren, gezien hun sleutelfunctie in de primaire preventie van hart- en vaatziekten. De drie deelnemende praktijken zijn gelokaliseerd in verschillende districten van de stad Antwerpen en bereiken een uiteenlopende doelgroep, waaronder ook populaties met verhoogde kwetsbaarheid. De praktijken hanteren een forfaitair betalingssysteem en hebben een multidisciplinaire team samenstelling; in elke praktijk maken één of meerdere praktijkverpleegkundigen deel uit van het team. Deze praktijkverpleegkundigen hebben een centrale rol bij de uitrol van de verschillende componenten van het SPICES project: zij doen de risicobepaling en communicatie bij potentiële deelnemers én organiseren coaching sessies rond gezonde leefstijl op maat voor mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Lokale organisaties
Aan de andere kant implementeren we het SPICES project in lokale organisaties (in Deurne, Borgerhout, Antwerpen Noord). Hiermee wil het SPICES project de brug tussen de welzijnssector en eerste lijn versterken. Verschillende organisaties hebben via hun werking, op maat van hun setting, de risicobepaling en de coaching sessies rond gezonde leefstijl geïmplementeerd. Concreet gaat het om organisaties zoals buurthuizen, CAW, lokaal kantoor van een ziekenfonds.
Daarnaast is SPICES ook betrokken bij de uitrol van de gezondheidsinformatiekiosk. Dit is een samenwerking tussen LOGO Antwerpen (via financiering van KBS) en UAntwerpen, en gebeurt ook met ondersteuning van het District Borgerhout. Het doel van de kiosk is om in een buurt waar mensen het moeilijk hebben om hun weg te vinden naar de eerste lijn en naar welzijnszorg, hen op een heel laagdrempelige manier informatie aan te bieden om gezond te blijven. De kiosk wordt op een plein geplaatst omdat er zo geen drempel is en geen klink nodig is om binnen te gaan. De gezondheidsinformatie staat op het Terloplein in Borgerhout (zie foto hieronder). De rol van SPICES daarbij is dat via de kiosk mensen kunnen toe geleid worden naar de risicobepaling en coaching sessies rond een gezonde leefstijl.
Hoe onderzoeken we dit?
We implementeren evidence-based interventies. Bij het uitrollen van het project wordt per setting rekening gehouden met de individuele noden en verwachtingen van de deelnemers.
1. Profiling: risicobepaling en -communicatie
Via de huisartspraktijk, welzijnsorganisatie of via de gezondheidsinformatiekiosk nodigen we mensen tussen 40-75 jaar uit voor een risicobepaling aan de hand van een internationaal gevalideerde korte vragenlijst. Het resultaat van de vragenlijst kent een risicoprofiel toe volgens: laag, matig, hoog risico op hart- en vaatziekten. De groep met matig verhoogd risico is de doelpopulatie binnen SPICES en wordt doorverwezen naar counseling rond gedragsverandering. Mensen met een hoog risico worden geadviseerd om hun huisarts te raadplegen.
2. Coaching: Counseling rond gedragsverandering
Mensen met een matig verhoogd risico zullen gedurende 1 jaar worden begeleid in het veranderen naar een gezondere leefstijl, door middel van counseling rond gedragsverandering.
3. Training
Vanuit het project wordt ondersteuning geboden voor zowel de profiling als coaching binnen de deelnemende welzijnsorganisaties en huisartspraktijken. Dit gebeurt op basis van een evidence-based cursus in samenwerking met het Vaardigheden- en Communicatieteam van UAntwerpen en het Vlaams Instituut Gezond Leven, waardoor de praktijkvoering kan worden versterkt.