Programma
7 februari 2025
Stadscampus UAntwerpen - Prinsstraat 13 - Gebouw C
Deze studiedag is een organisatie van Vlaams Forum Onderwijsonderzoek (VFO) samen met de Antwerp School of Education (ASoE) en het Centrum Nascholing Onderwijs (CNO) van de UAntwerpen.
13.00 - 13.30 uur | Registratie |
13.30 - 14.20 uur | Welkom Keynote: ‘Leerkrachten beter aan boord houden: wat werkt!?’ (Wouter Schelfhout, UAntwerpen) Het is volop in het nieuws: scholen ondervinden grote uitdagingen bij het aantrekken van nieuwe leerkrachten, zeker als het gaat om vervangingen gedurende het jaar. Maatregelen op macroniveau om de job aantrekkelijker te maken, om zij-instromers en andere profielen te overhalen om als leerkracht te starten zijn belangrijk. Maar… ze verwaarlozen een andere essentiële dimensie: hoe voorkomen we dat (startende) leerkrachten vroegtijdig uitstromen of langere tijd uitvallen, bijvoorbeeld wegens burn-out. Onderzoek naar retentie(intentie) van leerkrachten geeft inspirerende inzichten die wijzen op de nood aan het voeren van een aangepast schoolbeleid. Hierbij is het onder meer belangrijk dat er aandacht gaat naar het voeren van onderwijskundig beleid, personeelsbeleid dat zowel inzet op samenwerking als inspeelt op individuele noden, en dit tijdens verschillende fasen in de loopbaan. Wat werkt hierbij en hoe kan je dit concreet aanpakken? In deze keynote reiken we u een denkkader aan, waarbij een te sterke gerichtheid op ‘de aanpak die het allemaal gaat oplossen’ wordt overstegen. |
14.20 - 14.30 uur | Lokaalwissel |
14.30 - 15.30 uur | Parallelsessies reeks 1 |
15.30 - 16.00 uur | Pauze met koffie/thee |
16.00 - 17.00 uur | Parallelsessies reeks 2 |
17.00 uur - ... | Receptie |
Inhoud parallelsessies
Sessie 1: ‘Het schoolteam als sleutel voor het aan boord houden van startende leerkrachten’ (Sofie Rottiers - Odisee, Els Tanghe - UAntwerpen, Laura Thomas - UGent)
Bij aanvang in hun nieuwe job komt er heel wat af op startende leerkrachten. Denk daarbij zowel aan praktisch-organisatorische zaken, een kwaliteitsvolle pedagogisch-didactische aanpak, het zich inwerken in een nieuwe werkomgeving als in een nieuw (vak)team. Eén van de sleutelfactoren om startende leerkrachten wegwijs te maken én aan boord te houden is de samenwerking met het schoolteam. Hoewel de onderwijspraktijk vaak achter ‘gesloten’ klasdeuren plaatsvindt, is het team wel cruciaal voor startende leerkrachten om informatie te ontvangen, uit te wisselen, te leren van elkaar en steun te ervaren. In deze sessie komen enkele concrete casussen aan bod die de rol van het schoolteam centraal plaatsen. Deze worden gekoppeld aan recent Vlaams onderwijswetenschappelijk onderzoek. Hierover gaan we aan de hand van stellingen en praktijkvoorbeelden met u in gesprek, om te komen tot enkele haalbare acties om het team een zichtbare rol te laten opnemen.
Sessie 2: ‘Collectief leren van scholengroepen en schoolleiders bij aanvangsbegeleiding’ (Marijke De Smet en Annekatrien Depoorter - Arteveldehogeschool)
Scholengroepen bundelen hun krachten bij infomomenten voor schoolverlaters, bij sollicitatierondes en om het ‘on-boarden’ van startende leerkrachten in kwaliteitsvolle aanvangsbegeleiding onder te brengen. Schoolleiders betrokken in het professionaliseringstraject ‘Volop voluit voor competent leiderschap’ begeleid door de Arteveldehogeschool en Taborgroep bevestigen de meerwaarde van collectieve leerprocessen en samenwerking op het niveau van de scholengroep. Tijdens deze sessie komen er schooloverstijgende personeelspraktijken aan bod die inspirerend zijn voor zowel aanvangsbegeleiding als de continue professionalisering van leerkrachten. We blikken samen met u terug op zorgen en strategieën met betrekking tot leiderschap die een zeventigtal schoolleiders in een veilige omgeving in de schooljaren 2021-2022 en 2022-2023 hebben gedeeld met elkaar en de procescoach.
Sessie 3: ‘Duurzame inzetbaarheid: wat vertelt een onderzoek omtrent senior-leerkracht ons over alle leerkrachten?’ (Ine Bogaerts, Tanja Ceux, Karel Moons - UCLL)
Het expertisecentrum Education and Development van UCLL Research & Expertise rondde een tweejarige Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO) af over duurzame inzetbaarheid van senior-leerkrachten in secundaire scholen. Vanuit de literatuurstudie werd een bevraging ontwikkeld die werd afgenomen bij 621 leerkrachten uit negen scholen. Op basis van de resultaten werd onderzocht hoe leerkrachten zelf in kaart kunnen brengen hoe ze duurzaam inzetbaar kunnen blijven én hoe het personeelsbeleid op school het best vorm krijgt om dit te bewerkstelligen. Daarvoor werd geput uit het ‘strengths-use perspective’ en ‘systemic design’. Vervolgens werden dertien tools ontwikkeld om dit veranderproces bij zowel individuele leerkrachten als het schoolbeleid te ondersteunen. Vanuit de bevraging werd vastgesteld dat het beleid voor senior-leerkrachten en beginnende leerkrachten op een aantal punten gelijkenissen vertoont. Daardoor levert dit onderzoek heel wat generiek materiaal op dat voor alle leerkrachten interessante perspectieven biedt. Na een kader over het ‘hoe’ en ‘waarom’ van dit onderzoek worden de meest opvallende en voor u bruikbare resultaten uit de bevraging en het literatuuronderzoek besproken. Daarna nemen we u mee in het praktijkgerichte deel van het onderzoek, zodat u (een deel van) het materiaal daarna zelf kan inzetten.
Sessie 4: ‘Aantrekkelijk werkgeverschap’ (Hannelore De Greve & Loth Van Den Ouweland - Karel de Grote-Hogeschool)
Schoolleiders en -bestuurders uit Vlaanderen en Nederland ervaren complexe vraagstukken en spanningsvelden wanneer ze werk willen maken van ‘aantrekkelijk werkgeverschap’. In het grensoverschrijdend onderzoeksproject Leraar+ worden - samen met het werkveld en gebaseerd op wetenschappelijke inzichten - concrete tools ontwikkeld om scholen en besturen te ondersteunen in het vormgeven van een duurzaam loopbaanbeleid. Uiteraard kan aandacht voor beginnende leerkrachten en hun opdracht hierbij niet ontbreken. Tijdens deze sessie komen de inzichten van de innovatieteams omtrent de volgende thema’s aan bod:
- Hoe kan uw school ervaren leerkrachten warm maken voor de meest uitdagende opdrachten, zodat startende leerkrachten meer ruimte krijgen om te groeien?
- Hoe kan uw school omgaan met de vaststelling dat steeds meer (startende) leerkrachten de job van klasleerkracht onaantrekkelijk vinden (en daarom vragen naar een andere rol/functie, bijvoorbeeld zorgleerkracht, een job in het middenkader of als leerondersteuner)?
- Hoe kunnen we meer (geschikte) leerkrachten aantrekken bij vacatures/sollicitaties
Sessie 5: ‘Samen elkaar versterken: Startende leerkrachten als teacher leaders in een onderzoekende professionele leergemeenschap’ (Vicky Willegems & Emma Van Malderen - Vrije Universiteit Brussel)
Het concept van de onderzoekende school?! bereidt student-leerkrachten voor op hun rol als professionals die actief bijdragen aan schoolontwikkeling. Tegelijkertijd ondersteunt het concept ervaren leerkrachten bij het systematisch en collaboratief zoeken naar onderbouwde antwoorden op de (onderzoeks)vragen die in hun schoolpraktijk leven. Door startende leerkrachten meteen in te bedden in een hybride leeromgeving, worden zij gestimuleerd om als teacher leaders hun rol op te nemen en samen met collega's te werken aan de versterking van de schoolcultuur. Mentorschap wordt in dit model geen individuele taak, maar een gedeelde verantwoordelijkheid, waarbinnen iedereen leert en groeit. Door deze samenwerking ontstaat een onderzoekende, lerende school waar innovatie en reflectie hand in hand gaan. Zo ontwikkelen leerkrachten zich sneller, met een vangnet van collega’s om hen heen, en dragen ze bij aan de duurzame ontwikkeling van hun school. Tijdens deze sessie stellen we u het concept van de onderzoekende school?! voor, een krachtig partnerschapsmodel tussen de Vrije Universiteit Brussel en scholen.