Stedelijke distributie - Onderzoek Steunpunt Goederen- en Personenvervoer MOBILO

Coördinator: Prof. dr. Eddy Van de Voorde

Onderzoeker: Dr. Roel Gevaers 

De bredere context van stedelijke distributie en de daarbij horende veranderende strategieën van leveranciers en vraagpatronen

De distributieproblematiek in steden wordt elke dag meer en meer duidelijk in Vlaanderen. In de grotere steden van de ons omringende landen hebben ze al geruime tijd problemen met het beleveren van de steden, maar sinds kort krijgen een aantal belangrijke Vlaamse steden ook met deze problematiek te maken.

Er zijn meerdere oorzaken van stedelijke distributieproblemen. Zo is er het veranderende vraagpatroon van consumenten naar meer e-commerce bestellingen, wat vooral in steden leidt tot zeer veel extra voertuigbewegingen met meestal kleine bestelwagens. Verder kunnen beleveringen aan detailhandelaars voor veel voertuigbewegingen zorgen, omdat deze detailhandelaars zeer vaak “less-than-truckload” ladingen bestellen en dus vaak iedere dag van verschillende leveranciers een beperkt aantal pakketten ontvangen. Daarnaast hebben sommige steden lengte- en volumebeperkingen ingevoerd voor grotere vrachtwagens. Dit houdt echter wel in dat winkels die normaal kunnen beleverd worden met volle truck zullen moeten opgesplitst worden in meerdere kleine trucks, wat significante efficiëntie- en milieu-implicaties inhoud. Ook de dagelijkse verse leveringen van de horeca sector in de steden impliceren een groot aantal logistieke bewegingen per dag.

Al de bovenstaande problemen hebben er voor gezorgd dat er sinds het begin van het vorige decennium een gegroeide interesse is voor het bestuderen van de stedelijke distributiepolitiek vanuit academisch oogpunt. Het is dan ook de bedoeling om zo veel mogelijk aspecten van stedelijke distributie in kaart te brengen. Hierbij wordt rekening gehouden met de wijzigende strategieën van leveranciers en veranderende vraagpatronen. Een voorbeeld van zo een veranderd vraagpatroon is het stijgend aantal online aankopen (e-commerce). De vraag is in welke mate oplossingen in buitenlandse grootsteden kunnen geïmplementeerd worden op de Vlaamse situatie en waar aanpassingen of nieuwe benaderingen nodig zijn.

Binnen het Steunpunt MOBILO worden daarom alle mogelijke (innovatieve) technologische ontwikkelingen geïnventariseerd en in een typologie gekanaliseerd, richting mogelijke inzetbaarheid voor het oplossen van problemen stedelijke distributie. Daarnaast wordt er gewerkt aan de uitwerking van een geïntegreerd beleid voor stedelijke distributie in Vlaanderen(in kader van Flanders Logistics).

Evaluatiekader voor maatregelen aangaande stedelijke goederendistributie

De distributie van goederen in en rond steden is een belangrijke factor binnen de duurzame ontwikkeling van deze stedelijke gebieden. De stadsdistributie of stadsbevoorrading, draagt immers bij tot de competitiviteit van de stad, zo het de industriële en commerciële activiteiten als de urbane levensstijl onderhoudt. Terzelfdertijd conflicteren de distributie activiteiten ook met deze en andere stedelijke activiteiten. Bijgevolg creëren zij negatieve impacts voor maatschappij, economie en milieu. Voor steden is het dan ook een grote uitdaging om duurzaamheid, mobiliteit en een goede levenskwaliteit te combineren met een stedelijke goederendistributie die op een efficiënte manier aan de noden beantwoordt. Er bestaan al verschillende maatregelen en initiatieven die betrekking hebben op een verbetering van de goederendistributie en een reductie van de negatieve socio-economische en ecologische effecten van stedelijk goederentransport. Om deze negatieve bijwerkingen zoveel mogelijk te vermijden dient er met alle stakeholders rekening gehouden te worden.

Binnen dit steunpunt zal er daarom een evaluatiekader ontwikkeld worden dat verschillende maatregelen aangaande stedelijke goederendistributie zal testen. Dit zal gebeuren aan de hand van een MAMCA-model (Multi Actor, Multi Criteria Analysis), dewelke zal toelaten om verschillende actoren in het beslissingsproces op te nemen. Hun specifieke doelstellingen worden met andere woorden geïntegreerd in het evaluatiemodel, waarbij de gepaste set aan maatregelen zal afhangen van enerzijds de stadskenmerken en anderzijds van de doelstellingen van de stakeholders. De impactanalyse die hieruit resulteert zal getest worden op een grote en een kleine Vlaamse stad.

Leefbaarheid in de stad

Steden zijn een knooppunt van allerlei economische activiteiten. Dit zorgt ervoor dat er in steden vaak een grote afgeleide vraag is naar logistieke en transportdiensten. Het is dan ook een feit dat logistiek in steden vaak inefficiënt en daardoor soms voor overlast en negatieve externe effecten zorgt. Denken we maar aan files, emissies, ongevallen, enz. We kunnen dus stellen dat wanneer er optimaal met logistiek in steden wordt omgegaan, dat dit ten goede komt aan de leefbaarheid en de leefkwaliteit in deze steden.

Het Steunpunt MOBILO onderzoekt in dit specifieke deelluik binnen stedelijke distributie de effecten van logistiek en transport op leefbaarheid van en in de steden. Zo leggen meer en meer steden regels en wetten op m.b.t. venstertijden, lengtes van vrachtwagens, enz. om de leefbaarheid te verhogen. Een vraag die echter moet gesteld worden is of dit soort van maatregelen die opgelegd worden door een lokale overheid altijd het gewenste effect hebben en dus de leefbaarheid van een stad verhogen of dat er ook perverse effecten kunnen verbonden zijn aan dit soort van maatregel. Voorbeelden van perverse effecten kunnen bijvoorbeeld zijn dat een lengtebeperking er voor zorgt dat een volle truck opgesplitst wordt in een aantal bestelwagen, wat het aantal voertuigbewegingen significant de hoogte kan injagen.

Nieuwe technologieën en processen

Steden krijgen meer en meer te maken met een aantal wijzigende shopping trends die grote impact hebben op o.a. de logistiek in steden. Zo is er een trend in steden dat consumenten terug meer goederen aankopen in lokale buurtwinkels en groeit het aantal internetbestelling ook zienderogen. Dit zorgt o.a. voor een stijgend aantal bestelwagens die de stad in moeten om deze kleine winkels te gaan beleveren of de consument rechtstreeks aan huis te gaan beleveren. Door het stijgende milieubewustzijn en de constant stijgende congestieproblematiek in steden proberen deze echter meer en meer het goederenvervoer te weren uit de (binnen-)stad. Dit zorgt voor de logistieke sector, de handelaars in de steden en voor de consumenten voor een belangrijke impact op de bedrijfsvoering. (Peignard, 2007)

Om op dit probleem een antwoord te bieden worden, naast procesinnovaties, ook meer en meer innovatieve technologieën ontwikkeld om op een groene en duurzame manier aan stadsdistributie te doen. Voorbeelden van zo een ontwikkelingen zijn o.a. het invoeren van collectiepunten/packstations (waar pakketten van consumenten worden afgeleverd, om zo te voorkomen dat een bestelwagen in een stad teveel moet rondrijden), het gebruik maken van nieuwe groene voertuigen zoals de CargoHopper in Nederland om de detailhandel in Utrecht te beleveren, het inzetten van fietskoeriers i.p.v. het gebruik van bestelwagens om detailhandel en consumenten te gaan beleveren, enz.

Het Steunpunt MOBILO besteedt binnen dit onderzoek aandacht aan nieuwe innovatieve technologieën en concepten die ervoor kunnen zorgen dat steden nog steeds op een optimale manier kunnen beleverd worden, maar door te focussen op een duurzame en milieuvriendelijke aanpak.