Buitenlandse ervaring

Winter School Wereldleraarschap in de Educatieve master​
Tandemproject met Louvain-la-Neuve​

Winter School Wereldleraarschap in de educatieve master

“Je gaat plots anders denken over overeenkomsten en verschillen. Je vertrekt met het stereotiepe idee mensenlevens te gaan veranderen, maar je krijgt een les in wereldleraarschap.” Dat schrijft Lotte in haar logboek tijdens haar stage in zuidelijk Afrika. Jaarlijks kunnen educatieve masterstudenten haar spoor volgen: live of virtueel, ver of dichtbij. Allen komen ze van die ervaringen terug met een (super)diverser wereldbeeld, een blikopener voor de groeistages of een loopbaan in de grootstedelijke context. Ook iets voor jou?

182 verschillende nationaliteiten telt de stad Antwerpen anno 2022. Al enkele jaren spreken we  van een minority-majority city, een stad waarin de meerderheid van een andere dan Vlaamse komaf is. Wat betekent dit voor een student die leraar wil worden? Voor veel studenten die van buiten de stad komen, is de superdiverse context een blinde vlek. Tijdens de educatieve masteropleiding wordt die vlek weggewerkt. Hoe? Door studenten reële en authentieke ervaringen mee te geven in de grootstedelijke onderwijscontext. Dat gebeurt op theoretisch én praktisch niveau. Zo maakt het thema Urban education al enkele jaren deel uit van het curriculum: zowel als onderdeel van het stamvak Diversiteit en inclusie als van het keuzevak School in een superdiverse samenleving. Daarnaast kan elke student kiezen voor Wereldleraarschap via het opleidingsonderdeel Onderwijsproject. Voor de mobiliteit bieden we een Winter School aan waarbij de focus ligt op internationale Noord-Zuidcontacten, meer bepaald met Zuid-Afrika.

De Winter School wil je kennis en attitudes bijbrengen in een Zuid-Afrikaanse onderwijscontext die je op een intense manier voorbereiden op lesgeven in de superdiverse samenleving van vandaag. Niet alleen in Antwerpen maar ook in steden als Gent, Brussel en in de centrumsteden wordt superdiversiteit steeds meer het nieuwe normaal. Leraren krijgen meer dan vroeger te maken met grote verschillen in klas en school. Die beperken zich niet enkel tot thuistaal of culturele achtergrond maar gaan ook over verblijfstatus, sociale klasse, seksuele oriëntatie of fysische/mentale beperkingen.

Wereldleraarschap bereidt je vooral voor op de context van leerlingengroepen met een andere cultuur en/of andere etnische origine. “Vroeger dacht ik dat het onbeleefd was, als een leerling wegkeek, terwijl zijn leerkracht hem aansprak”, schrijft Lotte nog. “Nu weet ik dat het een teken van respect is, je kunt je zo makkelijk vergissen.” Daar gaat dit project ook over: geconfronteerd worden met je eigen referentiekader, in de spiegel kijken en analyseren wat je daar precies ziet, om vervolgens situaties vanuit verschillende perspectieven te bekijken. 

Er zijn  verschillende mogelijkheden om via internationalisering aan je diversiteitscompetenties te werken:

• Wereldleraarschap met mobiliteit: je neemt deel aan een veertiendaagse Winter School @ Rhodes University in Zuid-Afrika, waar je met de hulp van een buddy, een student lerarenopleiding van de Rhodes universiteit, wordt ondergedompeld in de lokale (onderwijs)cultuur en daarover in groep reflecteert. Aan deze Winter School gaat een voorbereidingstraject vooraf en sluit je een stage aan (ofwel in Antwerpen, ofwel in het buitenland, zie laatste punt)
• Wereldleraarschap zonder mobiliteit: je blijft in België maar staat evengoed in contact met een buddy uit Zuid-Afrika. Samen met deze uitwisselingsstudent werk je aan een project dat erin bestaat je buddy te begeleiden tijdens de studieperiode in Antwerpen.
• In combinatie met de Winter School: indien je dat wenst en je studieprogramma het toelaat, verleng je je verblijf in Zuid-Afrika met een drie tot vier weken durende observatie- en lesgeefstage in een secundaire school aldaar.
  
• Lees er meer over

In 2022 namen negen educatieve masters van de Universiteit Antwerpen een intensief cultuurbad in Zambia. In het kader van het onderwijsproject Wereldleraarschap versterkten ze twee weken lang hun diversiteitscompetenties. Lense Praats (25) was een van hen. “Als je uit je comfortzone wordt getrokken, kun je ruimer gaan denken.”

Wat leerde je tijdens die twee weken Zambia over jezelf?
Lense: “Iedereen heeft andere perspectieven en gedachten over alles. Dat klinkt logisch maar ik heb vooral geleerd dat dat helemaal oké is. Er bestaat niet zoiets als één correct verhaal, altijd draagt het verschillende invalshoeken en interpretaties in zich. Elke mens heeft zijn eigen manier van ervaren. Vroeger kon ik koppiger zijn en het vreemd vinden als andere mensen op een andere manier dachten of reageren. Door de ervaringen in Zambia en de gesprekken met mijn buddy kan ik me beter dan vroeger openstellen voor andere interpretaties. Ik begrijp ook beter waarom mensen op voor ons vanzelfsprekende zaken anders reageren en er anders mee omgaan.”

Maak dat eens concreet. Waar botsten jouw visie met die van je Zambiaanse buddy?
Lense: “We hadden het over het huwelijk. De vriend van mijn buddy zei dat hij nooit met een vrouw met witte huidskleur zou kunnen trouwen, omdat hij daar te weinig geld voor had. Ik wierp op dat dat niet per se hoefde; ze zou toch zelf geld kunnen verdienen. Daar trok hij echt zijn wenkbrauwen van op. Dat zou voor hem echt niet kunnen. Hij zou als man toch voor haar moeten betalen, zei hij met veel overtuiging. Ik kreeg hem niet op andere gedachten en vond hem koppig, maar toen draaide ik in mijn hoofd een knop om. Door een open houding aan te nemen en me in zijn plaats te stellen, werd zijn reactie voor mij veel aannemelijker. Hij zei bovendien nog dat witte vrouwen veel geld uitgaven, dat had iemand hem verteld. Vanuit die visie kon ik het gesprek beter plaatsen.”

“De kennis en inzichten die je tijdens zo'n reis opdoet, heb je nodig voor het leven” (Lense, 25 j.)

Je ben nu afgestudeerd als leerkracht-kinesist. Hoe werkt je buitenlandse ervaring door in je beroepsleven?
Lense: “Als kinesist en leerkracht kom je met een heel diverse groep mensen in contact. In een multiculturele samenleving als de onze is communicatie niet altijd eenvoudig. In die zin heb ik veel opgestoken over intercultureel samenleven in onze eigen maatschappij, hoe je communiceert en interageert met mensen die een andere culturele achtergrond hebben dan die van jezelf. Ik leerde ook beter reflecteren over gebeurtenissen die ik moeilijker kan verwerken. Vroeger zou ik gepanikeerd hebben in situaties buiten mijn comfortzone. Maar door stapsgewijs terug te blikken op een ervaring en er afstand van te nemen, kan ik dat nu beter een plaats te geven.”

Waarom zou je zo’n cultuurbad ook aan andere studenten aanraden?
Lense: “Omdat het een bijzonder leerrijke en interessante ervaring is, die niemand je nog kan afnemen. Omdat het een hele mooie reis is en je de Zambiaanse natuur in al haar pracht kunt bewonderen. Omdat je er een fijne groep vrienden aan overhoudt. En omdat je uit je comfortzone moet treden en een ander soort leven leert kennen. De kennis en inzichten die je opdoet heb je nodig voor het leven, want interculturele conflicten zijn helaas de wereld nog niet uit. Je begrijpt ze vooral beter.”

Jamais deux sans trois. Dit is een derde aanbod om over de grens te gaan. Je wordt leraar Frans maar je mist nog affiniteit met de Franse taal en cultuur? Gelukkig hoef je daarvoor in het tweetalige België niet ver te lopen. Kies als Onderwijsproject voor dit Tandemproject en doe mee aan een taalgrensoverschrijdende uitwisseling met je collega's, toekomstige leraren Nederlands van de Université catholique de Louvain (UCL). Je tandemt er met een Franstalige student. Deze uitwisseling geeft je heel wat mogelijkheden om je te verdiepen in de taal en cultuur van de andere Belgische gemeenschap, om didactische en pedagogische ervaringen uit te wisselen en om je culturele bagage te verrijken. Tegelijk ga je  je meer op je gemak voelen als je Frans spreekt. En uiteraard leg je duurzame contacten met toekomstige leraren Frans/Nederlands.

De uitwisseling bestaat uit drie grote blokken :

• oktober: eerste bijeenkomst in Louvain-la-Neuve: ontdekking van de stad en de universiteit, deelname aan de cursus, ontmoeting van partners en tandemopleiding;
• tussen oktober en mei: je verzamelt twaalf sterren door activiteiten te organiseren (online of in het echt) met je tandempartner; 
• mei: slotbijeenkomst in UAntwerpen: ontdekking van de stad en de universiteit, deelname aan een of meer cursussen, bezoek aan een middelbare school.