Import van Spaanse tomaten

Wat is goedkoper: Spaanse tomaten importeren tijdens de wintermaanden, of kweken op eigen bodem? TEW-studente Ellen Peeters onderzocht het in haar masterproef.

In haar onderzoek naar de effecten van het importeren van tomaten nam Ellen zowel de economische als de maatschappelijke kost onder de loep. Deze laatste is de kost gedragen door de maatschappij (congestie, ongevallen, luchtvervuiling, geluidsoverlast en klimaatverandering), en die dus niet betaald wordt door de consument. Als vergelijkingsland werd gekozen voor Spanje, dat met een jaarlijks exportvolume van 12 miljoen ton aan verse groenten en fruit het meest producerende en exporterende land (93% van de eigen productie in 2017) binnen de sector in de Europese Unie is.

“Bij het telen van tomaten in België bestaan de externe kosten voornamelijk uit CO2-uitstoot, maar deze vertegenwoordigen slechts 2% van het totale kostenplaatje”, legt Ellen uit. “Het overige deel zijn de productiekosten, die hoofdzakelijk bestaan uit energie (31%) en arbeid (20%). Want om in België in de winter tomaten in serres te telen, is er veel belichting en warmte nodig, en dat doet de prijs van de Belgische tomaat al gauw oplopen.”

Wanneer tomaten vanuit Spanje geïmporteerd worden, zijn de productiekosten over het algemeen lager, maar de externe kosten veel hoger (zo’n 15% van het totaal). “Deze kosten worden voornamelijk veroorzaakt door het transport tussen Spanje en België: 10 cent per kilo tomaten bij vervoer met de vrachtwagen, 1 cent per kilo tomaten bij spoorvervoer.”

Comparatief voordeel

“Om beide landen met elkaar te vergelijken, kijken we naar de break-evenprijs: de minimumprijs die een teler nodig heeft om zijn kosten te kunnen dekken”, verduidelijkt Ellen. “Indien zuiver het economische aspect bekeken wordt, is Spanje in het voordeel tegenover België, en kan het Zuid-Europese land goedkoper tomaten telen.” Hierbij worden echter de externe, maatschappelijke kosten achterwegen gelaten. Zodra deze externe kosten mee in rekening worden gebracht, verandert het verhaal.

Bij transport met de vrachtwagen verliest Spanje het comparatief voordeel. Bovendien kan de Belgische teler door middel van innovatieve technologieën op een meer duurzame en ecologische wijze tewerk gaan. Het gebruik van een warmtekrachtkoppeling (WKK) – een gasmotor die naast warmte ook elektriciteit en CO2 produceert – in plaats van standaardverwarming levert een energiebesparing van liefst 20% op. “Dat maakt de totale kostprijs per kilo Belgische tomaten lager dan wanneer er geïmporteerd wordt vanuit het buitenland. Maar van zodra er gekozen wordt voor een duurzamer transportmodel, zoals de trein, daalt de Spaanse kostprijs opnieuw onder het niveau van België, met een verschil van 16%.”

Conclusie: de productie van tomaten op Belgische bodem is, als er gebruik gemaakt wordt van de nieuwste teelttechnieken, voordeliger dan import vanuit Spanje met de vrachtwagen. Goed om weten: momenteel wordt 89% van de Spaanse goederen met wegvervoer getransporteerd.

Op 7 maart 2019 haalde deze masterproef het nieuws. De resultaten van dit onderzoek werden gepubliceerd in De Standaard en besproken in ‘De inspecteur’ (Radio 2).