Veiligheid(sgevoel) op de campus

Marlies Sas (UAntwerpen) onderzocht hoe studenten en medewerkers bij kunnen dragen aan een veilige campus

Het academiejaar is gestart, honderdduizenden studenten van hogescholen en universiteiten zijn – na anderhalf jaar coronacrisis – weer massaal op de campus aanwezig. De vraag stelt zich dan niet alleen of dit veilig verloopt, bijvoorbeeld op vlak van COVID, maar voelen ze zich ook voldoende ‘be’veiligd? Over die vraag boog Marlies Sas (UAntwerpen) zich in haar doctoraat,het allereerste ooit in de veiligheidswetenschappen. “Zowel studenten als personeelsleden spelen op het vlak van beveiliging een rol.”

Hogescholen en universiteiten maken hun campussen graag toegankelijk voor het grote publiek, maar dat zorgt voor enkele uitdagingen op het vlak van beveiliging. In samenwerking met professoren Wim Hardyns (UAntwerpen, UGent), Koen Ponnet (UAntwerpen, UGent) en Genserik Reniers (UAntwerpen, TUDelft) onderzocht Marlies Sas (UAntwerpen) in welke mate studenten en personeelsleden zich veilig voelen op de campus en op welke manier dit veiligheidsgevoel nog kan versterkt worden. Sas verdedigde haar doctoraatsproefschrift aan de Faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen. Het gaat om het allereerste doctoraat in de veiligheidswetenschappen.

Perceptie speelt een rol

In het doctoraatsonderzoek werd nagegaan hoe van de campus een veilige omgeving gecreëerd kan worden en welke rol studenten en personeelsleden hier zelf in kunnen opnemen. Marlies Sas: “De resultaten geven aan dat personeelsleden en studenten zich vaak al heel veilig voelen op de campus en dat het aantal slachtoffers van criminaliteit lager ligt dan dit in de ruimere omgeving van de campus.”

Wanneer ze zich toch onveilig voelen, speelt de perceptie van overlast een belangrijke rol. De aanwezigheid van rondslingerend afval, tekenen van vandalisme of personen die iemand lastigvallen, zorgen er bijvoorbeeld voor dat men zich onveiliger voelt. Om het veiligheidsgevoel te versterken, kunnen hogeronderwijsinstellingen nog meer aandacht besteden aan de menselijke rol in hun beveiligingsbeleid. Zo kunnen studenten en personeelsleden zelf een aantal handelingen stellen die de kans op criminaliteit kunnen beperken.

Nudging levert op

Om studenten en personeelsleden te stimuleren zelf verantwoordelijkheid op te nemen in het beveiligingsbeleid op de campus, experimenteerde Marlies Sas met nudges en security awareness trainingen. Sas: “Terwijl nudges al heel frequent worden ingezet in andere domeinen (bv. Nutri-Scores), zijn de toepassingen op het vlak van beveiliging nog beperkt. Om na te gaan of nudges effectief kunnen zijn in een campusomgeving, hebben we een experiment opgezet om fietsdiefstal, een van de meest voorkomende criminaliteitsvormen in de buurt van campussen, te beperken.”

Zo werden er (pre-corona) stickers en posters aangebracht in enkele fietsenstallingen in de buurt van de Stadscampus van UAntwerpen. Via deze zogeheten nudges werden studenten en personeelsleden bewust gemaakt van de risico’s op fietsdiefstal en geïnformeerd over hoe ze hun fiets veilig kunnen achterlaten. Gedurende twaalf weken werden alle fietsen in de geselecteerde fietsenstallingen geobserveerd om het effect van de nudges na te gaan. De resultaten toonden aan dat veel meer fietsers aan het einde van het experiment hun fiets veilig achterlieten.

Preventieve tips helpen

Daarnaast werden er security awareness trainingen georganiseerd om personeelsleden van UAntwerpen te informeren over de beveiligingsrisico’s op de campus en de handelingen die ze zelf kunnen stellen om deze risico’s te beperken. Er werden eenvoudige preventieve tips meegegeven zoals het niet laten rondslingeren van waardevolle spullen, het melden van verdachte situaties of het sluiten van ramen en deuren aan het einde van de werkdag. Aan de hand van een voor- en nameting werd nagegaan in welke mate deze infosessies een impact hadden op het beveiligingsbewustzijn van de deelnemers.

Sas: “De resultaten toonden aan dat personeelsleden die de training volgden, nadien meer kennis hadden omtrent de risico’s en preventieve handelingen op de campus en er ook meer van overtuigd waren dat ze zelf een verantwoordelijkheid kunnen opnemen in het beveiligingsbeleid van de universiteit.”

Verlichting en goed onderhoud

Om het veiligheidsgevoel onder personeelsleden en studenten te vergroten, werd verder nagegaan in welke mate Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED)-maatregelen hier een impact op kunnen hebben. Zo wees eerder onderzoek al uit dat maatregelen zoals verlichting, duidelijk aangegeven in- en uitgangen van gebouwen en goed onderhouden infrastructuur ervoor zorgen dat mensen zich veiliger voelen. Ook op de campus werd er een duidelijk verband vastgesteld tussen de aanwezigheid van deze CPTED-maatregelen en het veiligheidsgevoel van medewerkers en studenten. Door aandacht te besteden aan deze maatregelen bij bouw- en renovatieprojecten op de campus, kan het veiligheidsgevoel op een kostenefficiënte manier positief beïnvloed worden.

De veiligheidswetenschapster besluit dat hogescholen en universiteiten hun campussen zowel openbaar toegankelijk als veilig kunnen houden door nog meer in te zetten op de rol die studenten en personeelsleden kunnen spelen op het vlak van beveiliging. Zowel communicatiecampagnes en infosessies als meer innovatieve technieken zoals nudging en CPTED kunnen ervoor zorgen dat beveiligingsbewust gedrag wordt gestimuleerd en het veiligheidsgevoel wordt vergroot. De preventieve tips zijn ook nuttig voor lagere en middelbare scholen. Ook zij hanteren vaak een opencampuscultuur, waar gebouwen makkelijk toegankelijk zijn voor het grote publiek. Security awareness trainingen en het afstemmen van nudging-technieken op de specifieke doelgroep die dient bereikt te worden, spelen daarbij een belangrijke rol.