Onderzoek

Abstract

Families nemen vandaag de dag verschillende vormen aan, gekenmerkt door een reeks relationele, culturele en sociale determinanten. Deze verscheidenheid onthult niet alleen het fenomeen van 'diverge-rende levenslopen' (diverging destinies), maar geeft ook aanleiding tot voortdurende processen van 'familie doen' (doing family), gezien de inherent dynamische aard van wat een familie is. Familiepraktijken worden tegelijkertijd gevormd door sociale normen, geïnspireerd door culturele interpretaties en gere-guleerd door recht en beleid, die alle zelf ook weer dynamisch zijn. De algemene doelstelling van het FAMFLEX consortium is om beter te begrijpen hoe steeds complexere en flexibelere familiepraktijken (de families waar we "mee" leven) zich ontvouwen doorheen de tijd, levensdomeinen en analyseni-veaus, binnen gevestigde institutionele kaders (de families waar we "naar" leven). Dit maakt op zijn beurt een kritische beoordeling mogelijk van de huidige sociale, culturele en juridische/beleidsmatige voorstellingen van de familie, evenals de uitwerking van protocollen gericht op het bevorderen van so-ciaaleconomisch beleid in de benadering van complexe en flexibele families. Deze ambitieuze doelstelling vereist een interdisciplinaire theoretische basis en een mixed-me-thods benadering die gebruik maakt van grootschalige datasets en geavanceerde analytische technieken. Het consortium brengt daarom de expertise van drie onderzoeksgroepen samen: CPFH (Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid, Faculteit Sociale Wetenschappen), PR² (Persoon & Vermogen, Faculteit Rechten) en ACDC (Antwerp Centre for Digital Humanities and Literary Criticism, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte). Door de uitgebreide kennis en deskundigheid van deze groepen te combineren, zal FAMFLEX state-of-the-art sociaal-wetenschappelijke methoden, socio-juridische en literaire benaderingen ontwikkelen en toepassen, uniek ingebed in de juridische benadering van de beperkingen van de hedendaagse complexiteit van families. De innovatieve integratie van klassieke (longitudinale) methodologie met digital humanities technieken en methoden (met name grote taalmodellen) op het kruispunt van theoretische kaders over levensloop, gender en etnische diversiteit zal ons sociologisch, juridisch en letterkundig begrip bevorderen van wat 'familie doen' vandaag betekent, en hoe complexiteit en flexibiliteit zich verhouden tot (vraagstukken van) maatschappelijke integratie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Joosen Vanessa
• Co-promotor: Kestemont Mike
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit onderzoeksvoorstel richt zich op het ontwikkelende landschap van betekenissen en besluitvorming rond vrouwelijke genitale verminking (VGV)/ vrouwenbesnijdenis onder de Maasai in Narok County, Kenia. Hierbij daag ik de heersende aannames in de literatuur uit en verdiep me in de verhalen van jonge vrouwen over hun eigen VGV en die van andere vrouwen. Ik wil de genuanceerde betekenissen van VGV in het genderdiscours onderzoeken, de tegenstrijdige perspectieven van besneden en onbesneden meisjes nagaan en de impact op hun genderidentiteit blootleggen (1). Daarnaast zal ik de implicaties van de medicalisering van VGV onderzoeken, nu medische zorgverleners de praktijk steeds vaker uitvoeren. Zo zal ik nagaan hoe meisjes door aspecten van medicalisering navigeren, deze omarmen of afwijzen, zoals zij acceptabel achten binnen bredere genderdiscoursen (2). Ik zal het strategisch vertrouwen van deze meisjes binnen hun sociale netwerken nagaan, evenals de kenmerken en omstandigheden van degenen die zij tijdens hun besluitvormingsproces vertrouwen en raadplegen (3). Het onderzoek richt zich ook op de betekenissen en motivaties van zowel traditionele als medische uitvoerders van VGV, om inzicht te verschaffen in hun rol bij het voortzetten of uitdagen van de praktijk (4). Door middel van kwalitatieve analyse van interviewgegevens draagt dit onderzoek bij aan een beter begrip van de evoluerende aard van VGV-praktijken en de invloed die jonge vrouwen binnen hun gemeenschap uitoefenen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Co-promotor: Van Eekert Nina
• Mandaathouder: Inghels Jolien

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het aandeel jongvolwassenen met ouders met een migratieachtergrond (2de generatie) of die als kind zijn gemigreerd (tussengeneratie of 1,5 generatie) neemt toe in heel Europa. Patronen van gezinsvorming in de 1,5 en 2de generatie trekken steeds meer de aandacht van de academische wereld en beleidsmakers vanwege de mogelijke impact die ze kunnen hebben op toekomstige demografische trends in Europa. Deze impact zal echter verschillen naargelang de 1,5 en 2de generatie onderscheiden patronen van gezinsvorming behouden met betrekking tot het tijdstip van ouderschap en het aantal kinderen, dan wel verwacht kan worden dat patronen van gezinsvorming in migrantenpopulaties convergeren naar die in meerderheidspopulaties. Onderzoek naar gezinsvorming heeft aangetoond dat de verlenging van schoolloopbanen en variërende kansen op de arbeidsmarkt in functie van economische cycli een sterke invloed hebben gehad op het aantal kinderen en vooral op de timing van het ouderschap. De literatuur over de vruchtbaarheid bij migranten heeft zich tot nu toe grotendeels gericht op de ontwikkeling van geschikte indicatoren en de verschuiving van vruchtbaarheidspatronen over opeenvolgende generaties, maar er is nauwelijks onderzoek verricht naar de associatie tussen economische cycli en vruchtbaarheid in migrantenpopulaties, laat staan variatie in deze associatie naar herkomstgroep en migratiegeneratie. Gegeven de verschillende kansen die migranten en autochtonen hebben op de arbeidsmarkt, geven theorieën over gezinsvorming bij jongeren met een migratieachtergrond aanleiding tot tegenstrijdige hypothesen over de vraag of patronen van gezinsvorming in de 1,5 en 2de generatie zullen convergeren met die van autochtonen. Gezien deze hiaten in de literatuur, gebruikt dit project unieke longitudinale microdata uit Belgische registers van de sociale zekerheid om i) de variatie in de associatie tussen economische cycli en gezinsvorming in de 1,5 en 2de generatie in België te onderzoeken rond de Grote Depressie (2005-2017) in verschillende herkomstgroepen en migratiegeneraties, en ii) te bepalen in welke mate differentiële arbeidsmarktkansen en werkonzekerheid op individueel, koppel- en huishoudensniveau deze associatie mediëren. Het project neemt vier analyseniveaus in beschouwing. Ten eerste onderzoekt het project hoe het verband tussen geaggregeerde economische indicatoren en gezinsvorming varieert tussen herkomstgroepen en migrantengeneraties. Ten tweede analyseert het project hoe de verschillende stabiliteit in werkgelegenheid op individueel niveau de associatie tussen economische cycli en gezinsvorming tussen herkomstgroepen en migrantengeneraties medieert. Ten derde onderzoekt het project de dynamiek van koppels om te bepalen partners de onzekerheid op de arbeidsmarkt accumuleren, dan wel onderling compenseren. Ten vierde en laatste, gegeven de hogere prevalentie van multigenerationele en uitgebreide huishoudens in specifieke migrantenpopulaties, analyseert het project of huishoudens het effect van individuele werkonzekerheid op de timing van ouderschap en het aantal kinderen bufferen, dan wel uitdiepen door processen van accumulatie of compensatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Marynissen Leen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Er zijn grote verschillen tussen de arbeidsmarktuitkomsten van personen met en zonder een migratieachtergrond. Bijgevolg staat de arbeidsmarktintegratie van het grote, en groeiende aandeel tweede generatie migranten hoog op de agenda van zowel academici als beleidsmakers in Europa. Een belangrijke beperking kenmerkt echter de literatuur (en beleid) over de arbeidsmarktintegratie van personen met een migratieachtergrond: het dominante individuele perspectief negeert genderdynamieken binnen koppels en de lokale en sociale context van arbeidsmarktintegratie. Dit is opmerkelijk gegeven dat onderzoek naar genderdynamieken bij de algemene bevolking meermaals heeft gedocumenteerd hoe partners hun relatieve middelen de genderverdeling in de arbeidsparticipatie van koppels bepalen, en het idee dat tweede generatie migranten vaak "tussen twee werelden" leven. Bijgevolg hebben zowel contextuele kenmerken (bv. lokale arbeidsmarkten, lokale beschikbaarheid van (in)formele kinderopvang) en sociale netwerken (bv. familie, buren) wellicht een verschillende invloed naargelang gender en migratieachtergrond en brengen daarom mogelijk genderdynamieken in koppels hun arbeidsmarkttrajecten teweeg. Dit project beantwoordt aan deze lacunes door een levensloopperspectief te hanteren en een multistate modelling framework te ontwikkelen om te bestuderen hoe lokale en sociale contexten vormgeven aan genderdynamieken in de arbeidsmarktintegratie van koppels met een tweede generatie migratieachtergrond.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Mandaathouder: Marynissen Leen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De arbeidsmarktuitkomsten van vrouwen verschillen sterk naargelang migratieachtergrond. Het is van cruciaal belang om de mechanismen achter deze verschillende arbeidsmarktuitkomsten te onderzoeken, aangezien de arbeidsmarktintegratie van het grote aandeel vrouwen met een migratieachtergrond relevant is op zowel maatschappelijk als individueel niveau. Terwijl onderzoek bij de algemene bevolking aantoont dat arbeidsmarkttrajecten van vrouwen sterk samenhangen met hun gezinstransities, zoals gezinsvorming of het beëindigen van een relatie, is er weinig bekend over de verbanden tussen werk en gezin bij vrouwen met een migratieachtergrond. Bovendien heeft levenslooponderzoek onderstreept dat eerdere levensloop ervaringen en contexten op meso (bv. informele zorgverleners) en macroniveau (bv. toegankelijkheid van formele kinderopvang) de wisselwerking tussen werk- en gezinstrajecten beïnvloeden. Het is echter nog niet onderzocht in welke mate dergelijke pad-afhankelijkheden en contextuele factoren arbeidsmarkttrajecten van vrouwen met een migratieachtergrond rond belangrijke gezinstransities beïnvloeden en leiden tot uiteenlopende arbeidsmarktuitkomsten tussen herkomstgroepen en generaties. Door pad-afhankelijkheden en contextuele factoren te beschouwen als levensloopmechanismen die arbeidsmarkttrajecten rond belangrijke familie transities vormgeven, zal dit project nieuwe inzichten opleveren voor verschillen in arbeidsmarktintegratie naargelang de migratieachtergrond van vrouwen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Maes Julie

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Sinds 2013 analyseert de 'Socio-economische Monitoring' de situatie van personen met een buitenlandse origine in de Belgische samenleving in het algemeen en op de arbeidsmarkt in het bijzonder. Vanaf 2024 worden dergelijke analyses uitgebreid naar meerdere benadeelde groepen (o.a., geslacht, leeftijd, handicap). In deze monitoringsrapporten worden een aantal verklarende factoren aangehaald (e.g., studiedomein, gezinssituatie…). Wat evenwel ontbreekt is een uitgebreide kwantitatieve multifactoranalyse van die verschillende factoren – geïntegreerd in een model in de geest van de traditionele Oaxaca-Blinder decompositie – die de deelname aan de arbeidsmarkt van benadeelde groepen beperken. Dergelijke analyse moet de verschillen in de werkzaamheidsgraad, de aard van het werk en het loon zo nauwkeurig mogelijk benaderen en net die elementen identificeren die het sterkst bijdragen tot deze verschillen. Het resultaat zal ons meer inzicht geven in mogelijke bijkomende factoren die de weg naar (duurzaam en kwalitatief) werk verhinderen of net bevorderen. Het doel van deze studie is daarom om een gedetailleerde kwantitatieve analyse te ontwikkelen van de factoren die bijdragen aan verschillen in arbeidsparticipatie en loonniveaus van 18-64-jarigen naargelang i) origine, ii) gender, iii) leeftijd, iv) opleidingsniveau, en v) het hebben van een handicap. Naast analyses voor de meest recente periode, bestuderen we ook of er belangrijke veranderingen zijn in deze verschillen over de afgelopen 10 jaar en gaan we na in welke mate de veranderde kloof doorheen de tijd verklaard kan worden door verschuivingen in de compositie van de verschillende groepen. Bijgevolg staan voor elk van deze vijf groepen vier doelstellingen centraal: - Inzicht in verschillen met betrekking tot werkzaamheid, (langdurige) werkloosheid, inactiviteit en de aard van tewerkstelling (e.g., loon, stabiliteit van de tewerkstelling, type tewerkstelling, type statuut). - Inzicht in de mate waarin verschillen tussen groepen veranderd zijn over de afgelopen 10 jaar. - Inschatting van de mate waarin verschillen verklaard kunnen worden door een brede set aan individuele kenmerken, huishoudens kenmerken en werk-gerelateerde kenmerken. - Inzicht in de factoren die hebben bijgedragen aan convergenties/divergenties in arbeidsmarktuitkomsten over de tijd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Maes Julie
• Co-promotor: Vujić Sunčica
• Co-promotor: Wood Jonas

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Vrouwelijke genitale verminking (VGV)/vrouwenbesnijdenis, wat het geheel of gedeeltelijk verwijderen van de uitwendige vrouwelijke genitaliën om niet-medische redenen omvat, treft meer dan 200 miljoen meisjes en vrouwen in 31 landen, waaronder in Kenia. De praktijk varieert in ernst, van het besnijden van de clitoris tot het volledig verwijderen van de uitwendige genitaliën, zonder bekende voordelen en met aanzienlijke bedreigingen voor de gezondheid van vrouwen en meisjes. In Kenia hebben diepgewortelde sociale verwachtingen omtrent de praktijk ervoor gezorgd dat deze in de loop der tijd is blijven bestaan, ook al zijn de vorm en context wel veranderd. Waargenomen veranderingen in Kenia zijn onder andere minder ernstige vormen van VGV, meisjes die op jongere leeftijd worden besneden en het kiezen voor een gemedicaliseerde vorm van de praktijk. Medicalisering van VGV verwijst naar het feit dat de praktijk steeds vaker wordt uitgevoerd door een medische professional in plaats van een traditionele besnijder, in een gezondheidsinstelling, thuis of elders. Kenia heeft met 15% de op twee na hoogste prevalentie van medicalisering van VGV in Afrika, ook al is de praktijk, ongeacht de uitvoerder, wettelijk verboden in het land. Hoewel deze medicaliseringstrend de gezondheidsrisico's van de praktijk kan verminderen, kan het ook dienen om de praktijk te legitimeren. Het doel van het voorgesteld onderzoeksproject is om de kennis van het beslissingsmakingsproces met betrekking tot gemedicaliseerde VGV te verdiepen door het perspectief van de gezondheidswerkers in kaart te brengen en hun motieven te ontrafelen, rekening houdend met hun sociale en professionele achtergrond. Door deze aanbodzijde van gemedicaliseerde VGV te onderzoeken, zal de studie een aanvulling zijn op eerder onderzoek naar de vraagzijde van de medicalisering van VGV binnen de Keniaanse context, wat een completer en correcter beeld geeft van de medicaliseringstrend binnen Kenia en wat noodzakelijk is om dit nieuwe opkomende fenomeen van de medicalisering van VGV te begrijpen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Eekert Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit BOF KP is het aanvragen en verkrijgen van toegang tot longitudinale, individuele registerdata voor Nederland die informatie bevatten over vijf 'lagen van relaties', die familieleden, leden van hetzelfde huishouden, buren, collega's en klasgenoten met elkaar verbinden. Deze data-aanvraag is een weloverwogen stap in de ontwikkeling van mijn onafhankelijke onderzoekslijn als jonge postdoctorale onderzoeker en situeert zich in de context van mijn huidige financiering door BOF (opvangmandaat) en de her-indiening van mijn projectvoorstel voor een FWO junior postdoctoraal mandaat. Mijn FWO projectvoorstel betreft de studie van de vraag of en in welke mate gender(on)gelijkheid op gezinsniveau en kansenstructuren binnen individuele netwerken vormgeven aan genderdynamieken in de arbeidsmarkttrajecten van vrouwen met een migratieachtergrond van de tweede generatie. Een studie die gebruik maakt van deze unieke Nederlandse registergegevens zou één van de eerste zijn die gebruik maakt van het enorme potentieel van deze gegevens en zou het mogelijk maken om het onderzoek naar de arbeidsmarktintegratie van migranten een grote stap verder te brengen door te onderzoeken welke verschillende netwerklagen van belang zijn voor genderdynamieken in de arbeidsmarkttrajecten van migranten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Marynissen Leen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Groepen 'niet-economische' migranten (humanitaire migranten en gezinsmigranten) vertegenwoordigden de afgelopen tien jaar de meerderheid van de permanente migratie naar OESO-landen (55,3 procent). In tegenstelling tot arbeids- of onderwijsmigratie die (in)direct verbonden zijn met tewerkstelling, wordt de moeizamere arbeidsmarktintegratie van niet-economische migranten beschouwd als een fundamentele en urgente maatschappelijke uitdaging. Bijgevolg zijn aanzienlijke investeringen op regionaal, nationaal en EUniveau gericht activerend arbeidsmarktbeleid (AAMB). De manier waarop AAMB de integratie van migranten op de arbeidsmarkt faciliteert blijft echter onduidelijk vanwege een gebrek aan interdisciplinaire benaderingen waarbij arbeidsmarktintegratie samen met de gezinsdynamieken en de besluitvorming door andere actoren (huishoudleden en begeleiders in activeringstrajecten) wordt bestudeerd. FWO-INT-LIFE onderzoekt voor het eerst hoe AAMB de levenslopen van migranten na aankomst beïnvloeden, met inbegrip van werk-, maar ook gezinsdynamieken en hoe deze verbanden worden aangestuurd door de besluitvorming van migranten, huishoudleden en begeleiders. FWO-INT-LIFE hanteert innovatieve registerkoppelingen over verschillende levensdomeinen, evenals mixed methods onderzoeksdesigns. Onze bevindingen voor België zijn van internationaal belang vanwege relatief hoge investeringen in AAMB, alsook grote kloven in arbeidsmarktuitkomsten naargelang migratieachtergrond in België.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wood Jonas

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project DistantButClose heeft als doel de relevantie van eenzaamheid en sociaal isolement voor de volksgezondheid tijdens pandemieën te onderzoeken, evenals de impact die de COVID-19 pandemie heeft gehad op eenzaamheid en sociaal isolement bij verschillende socio-demografische groepen. Ten eerste zullen we onderzoeken wat de invloed is van eenzaamheid en sociaal isolement op de bereidheid van individuen om preventieve maatregelen te nemen, zoals vaccineren, handen wassen en maskers dragen, die essentieel zijn om pandemieën een halt toe te roepen. Dit zal helpen bij het bepalen van de noodzakelijke prioritering van deze gezondheidskwesties in het geval van toekomstige pandemieën. Ten tweede zullen we de korte - en lange termijneffecten onderzoeken die de pandemie heeft gehad op eenzaamheid en sociaal isolement in de Belgische en Europese bevolking, evenals de ongelijke verdeling van deze gevolgen op basis van sociaaleconomische status (SES), leefomstandigheden, geslacht en leeftijd. Deze analyse zal waardevolle inzichten opleveren voor beleidsmakers, door specifieke groepen te identificeren die gerichte ondersteuning en veerkrachtversterkende maatregelen nodig hebben. Bovendien zullen we, door de resultaten te vergelijken tussen regio's en Europese landen, de relatieve prestaties van België als geheel en zijn regio's evalueren in vergelijking met andere delen van Europa. Ten derde zullen we dieper ingaan op de ongelijkheden in twee specifieke leeftijdsgroepen die onevenredig zwaar werden getroffen tijdens de beginfase van de pandemie: adolescenten (in het secundair onderwijs) en oudere volwassenen (65 jaar en ouder). Ons doel is om inzicht te krijgen in de meso- en macro-contextuele omstandigheden die deze ongelijkheden tijdens de COVID-19-pandemie hebben gevormd. Deze contextuele benadering zal ons helpen om beleidsaanbevelingen te ontwikkelen voor structurele interventies die het slechte sociale welzijn en de daarmee samenhangende ongelijkheden aanpakken (in tijden van crisis), als aanvullend alternatief voor biomedische en psychologische remedies. Ten vierde zullen we onderzoeken hoe contextuele omstandigheden tijdens de COVID-19 pandemie eenzaamheid, sociaal isolement en geassocieerde ongelijkheden hebben beïnvloed door focusgroepen te organiseren met relevante Belgische en Europese beleidsmakers en stakeholders, om zo onze beleidsaanbevelingen te verfijnen. In het algemeen zal het DistantButClose-project bijdragen tot de paraatheid voor pandemieën en het dringende probleem van eenzaamheid en sociaal isolement aanpakken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De COVID-19 pandemie heeft verschillende facetten van het leven van mensen aanzienlijk verstoord. Voor jongvolwassenen die op het punt stonden volwassen te worden, kunnen deze verstoringen een bijzonder grote impact hebben gehad. Ook oudere mensen waren bijzonder kwetsbaar voor COVID-19 en hun dagelijkse routines werden aanzienlijk beïnvloed. Familiebanden zijn bijzonder belangrijk om de negatieve gevolgen van de pandemie op te vangen en de gezondheid en het welzijn te behouden. Bijgevolg kunnen zorgverleners te maken hebben gekregen met nieuwe uitdagingen op het gebied van hun welzijn. Tegelijkertijd heeft de rol van niet-familiebanden beperkte aandacht gekregen in het onderzoek naar de COVID-19 pandemie. Het BE-WELL project is een interdisciplinair onderzoeksinitiatief waarbij demografen, sociologen en gezondheidswetenschappers betrokken zijn. Het project concentreert zich op België en hanteert een vergelijkend en levensloopperspectief. Het onderzoekt vier belangrijke domeinen waar zorgrelaties en welzijn beïnvloed werden door de COVID-19 crisis: residentiële verschuivingen bij jongvolwassenen (Work Package 2, WP2), de variantie en impact van informele zorg op het welzijn van zorgverleners (WP3), de rol van familiale en niet-familiale banden op het welzijn van ouderen (WP4), en onvervulde (mentale) zorgbehoeften (WP5). De genderdimensie, de sociaaleconomische achterstand en het welzijnsbeleid zijn opgenomen als overkoepelende thema's van elk WP. In WP3-WP5 is het doel om objectief en subjectief welzijn te meten (eenzaamheid, fysieke en mentale gezondheid, behoeften aan gezondheidszorg, enz. Door te focussen op meetbare doelen zal het BE-WELL project het federale beleid informeren, voor betere zorg, gezondheid en welzijn tijdens wereldwijde crises.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Prijzen van de Onderzoeksraad UAntwerpen worden tweejaarlijks uitge­reikt ten laste van het Bijzonder Onderzoeksfonds Universiteit Antwerpen. Zij beogen een succesvol, jong postdoctoraal onderzoek(st)er te huldigen voor een bijzondere bijdrage aan zijn/haar wetenschappelijk vakge­bied. N. Van Eetvelt is laureaat binnen de Sociale en Humane Wetenschappen (Prijs Herman Deleeck).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Eekert Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De gezamenlijke actie op het gebied van cariovasculaire ziekten en diabetes (JACARDI) heeft tot doel de last van hart- en vaatziekten en diabetes (DM) in de EU-landen te verminderen, zowel op individueel als op maatschappelijk niveau. JACARDI is ontworpen om gevalideerde beste praktijken en/of (kosten)effectieve interventies in landen en regio's te integreren door middel van transnationale proefinitiatieven, die bestaand beleid en bestaande programma's aanvullen en versterken. Het initiatief bestrijkt het hele "patiëntentraject", van het verbeteren van gezondheidsvaardigheden en bewustwording van CVD/DM, tot screening en primaire preventie onder hoogrisicopopulaties, het bereiken van mensen met CVD/DM en hun zorgverleners, het verbeteren van dienstentrajecten, zelfmanagement en arbeidsparticipatie. JACARDI richt zich ook op transversale en intersectionele aspecten, zoals het bevorderen van gelijkheid in gezondheid, sociale, culturele en etnische diversiteit en het verbeteren van de beschikbaarheid van gegevens. De activiteiten zijn verdeeld over 11 werkpakketten (WP's): 5 transversale WPs, met een innovatief WP voor de ontwikkeling van een gemeenschappelijk methodologisch kader en integratieve aanpak, en 6 technische WPs. De brede dekking van JACARDI wordt gewaarborgd door de betrokkenheid van 21 EU-landen en 77 partners. De grootschalige implementatie van 142 proefprojecten zal zorgen voor een brede dekking en geografische uitbreiding, terwijl de goedkeuring van een gemeenschappelijke implementatie- en evaluatiemethodologie de risico's op mislukking zal minimaliseren en de analyse van succes- en contextfactoren zal vergemakkelijken. De resulterende routekaart zal dienen als proof-of-concept casestudies met het potentieel om ervaringen uit te breiden en op te schalen op nationaal/regionaal niveau. JACARDI zal de grensoverschrijdende samenwerking verbeteren, de benutting van geleerde lessen maximaliseren door middel van een duidelijke strategie, het betrekken van belangengroepen, het bevorderen van integratie en duurzaamheid van benaderingen om effecten op hoog niveau te bereiken, waaronder de implementatie van effectieve interactie, samenwerking en co-creatie tussen wetenschap en beleid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De keuze betreft welke anticonceptiemethode iemand wil en kan gebruiken wordt beïnvloedt door heel wat verschillende factoren, waaronder de mogelijkse impact op de gebruiker die zowel biologische, financiële, als mentaal kan zijn. Bij de opkomst van vrouwelijke anticonceptie werd deze impact veelal gezien als emancipatorisch: het terugdringen van ongewenste zwangerschappen leidde tot grotere seksuele vrijheid en het kunnen plannen van gezinsvorming droeg bij aan de uitbreiding van vrouwelijke emancipatie naar verschillende domeinen van de samenleving, waaronder het onderwijs en de arbeidsmarkt. Hoewel vrouwelijke anticonceptie heeft bijgedragen tot de emancipatie van de vrouw, wordt hier de laatste de laatste jaren steeds meer stil gestaan bij en kritischer gekeken naar de keerzijde hiervan. Door de opkomst van vrouwelijke anticonceptie ligt in heteroseksuele relaties de verantwoordelijkheid, en bijgevolg ook de impact van het gebruik ervan, van anticonceptiegebruik ook het vaakst bij vrouwen. Er zijn echter ook enkele opties voor mannelijke anticonceptie (zoals sterilisatie), en deze opties kunnen in de toekomst mogelijks uitbreiden naar hormonale middelen. In dit onderzoek gaan we na wat er geweten is binnen de Belgische context met betrekking tot het keuzeproces omtrent anticonceptie, de mentale last die het plannen en toepassen van vrouwelijke anticonceptie met zich meebrengt, en de visie van Belgen op mannelijke anticonceptie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Eekert Nina
• Co-promotor: Van de Velde Sarah

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De lage deelname van groepen met grote afstand tot de arbeidsmarkt, vrouwen en groepen met een migratieachtergrond in de arbeidsmarkt in en rondom de Antwerpse haven wordt als maatschappelijke problemen gezien. Bijgevolg hanteert dit project kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden om het latente arbeidsaanbod van deze groepen in kaart te brengen (WP1), drempels t.a.v. arbeidsdeelname te identificeren (WP2), Het potentiele job-aanbod voor deze groepen in kaart te brengen (WP3) en drempels t.a.v. aanwerving bij werkgevers te identificeren (WP4).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wood Jonas
• Co-promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Type 2-diabetes (T2D) en depressie komen vaak voor en hebben een aanzienlijke invloed op de ziektelast. Beide ziektes onderhouden een bidirectionele relatie waardoor T2D en depressie samen twee keer zo vaak voorkomt dan door toeval zou worden voorspeld. De huidige studies over deze comorbiditeit hanteren echter een individualistisch perspectief en negeren de sociale factoren - waardoor sociologisch onderzoek naar dit onderwerp nodig is. Een integratie van de Fundamental Cause en de Syndemic theorie zal worden toegepast om (1) clustering van T2D en depressie en de rol van sociaal-economische (SE) kwetsbaarheid binnen deze clustering te bestuderen; (2) te kijken hoe interacties tussen T2D, depressie en SE kwetsbaarheid de ziektelast en complicaties versterken, en (3) de contextuele krachten te bestuderen die de clustering veroorzaken en/of verergeren. Ik zal HISlink data (Health Interview Survey (HIS) + gezondheidsverzekeringsdata) gebruiken om (1) en (2) te bestuderen in België. Vervolgens zal ik (3) aanpakken door de contextuele variatie in de syndemic te bestuderen tussen (a) Belgische buurten (met de lokale HIS) en (b) Europese landen (met de Europese HIS), en door na te gaan of dat deze variatie kan worden verklaard door respectievelijk ruimtelijke kenmerken en kenmerken van het gezondheidszorgsysteem. De resulterende kennis kan beleidsmakers helpen om de volksgezondheid te verbeteren door inzicht te bieden in de oorzaken van de comorbiditeit van T2D en depressie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Buffel Veerle
• Co-promotor: van Olmen Josefien
• Mandaathouder: Bos Philippe

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een grote uitdaging van het pasgeboren kind is om interne processen (fysiologisch, emotioneel en cognitief) en gedrag te leren reguleren. Zelfregulatie van het kind komt voort uit een geslaagde co-regulatie tussen baby en verzorger(s) en vormt de basis van mentale gezondheid. Regulatieproblemen (RP) in de vroege kinderjaren vormen de kiemen voor ontwikkelingsstoornissen en aanhoudende mentale gezondheidsproblemen in het latere leven. Gezien de toenemende druk op ons mentale gezondheidszorgsysteem, is het aanpakken van RP op jonge leeftijd een kosteneffectieve strategie. Gebaseerd op groeiend empirisch en klinisch bewijs, veronderstellen we dat RP bij het kind grotendeels het gevolg zijn van/aanhouden door co-regulatieproblemen binnen de kind-ouder dyade, die op zijn beurt beïnvloed wordt door stress en regulatiemoeilijkheden bij de ouder. Daarom kan het verminderen van stress en verbeteren van het zelfregulatievermogen van de ouder een veelbelovende manier zijn om zelfregulatie bij het kind te verbeteren, waardoor mentale gezondheidsproblemen worden voorkomen. Tot op heden is er een gebrek aan wetenschappelijk onderzoek over dit thema, zowel wat betreft het (1) meten en detecteren van regulatie(problemen) (WP1&2) als (2) de organisatie van preventieve zorg rond regulatie bij jonge kinderen (WP3&4). Het huidige onderzoek heeft als doel deze lacunes aan te pakken in 4 werkpakketten: (1) regulatie kwantificeren binnen een 'biobehavioral synchrony framework'; (2) de prevalentie en de contextuele risico- en beschermende factoren van RP onderzoeken; (3) de gemiste kansen in de preventieve zorg voor jonge kinderen met RP begrijpen en 3de lijn klinische expertise vertalen om deze hiaten op te vullen; en (4) een preventief 0de/1ste lijn programma ontwikkelen en testen gericht op het empoweren van ouders in het co-regulatie proces. Samen met betrokken stakeholders wil dit multidisciplinaire project een game changer zijn in de vroege preventie van de mentale gezondheidszorg.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Dhar Monica
• Co-promotor: Van Hal Guido

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Hiv blijft een ernstig probleem voor de volksgezondheid in Zuid-Afrika. Er blijven ook belangrijke genderongelijkheden bestaan in de epidemie: de prevalentie bij vrouwen is twee keer zo hoog als bij mannen, terwijl mannen zich beduidend minder vaak laten testen en (succesvol) laten behandelen en dus vaker sterven aan hiv-gerelateerde oorzaken. De twee zijn ook met elkaar verbonden: de heteroseksuele aard van hiv-overdracht brengt deze mannelijke risico's over op (jonge) vrouwelijke kwetsbaarheden (en de hoge hiv-prevalentie onder vrouwen). Een cruciale manier om deze destructieve cyclus te doorbreken is (vroegtijdige) koppeling van mannen aan hiv-diensten, waardoor de noodzaak ontstaat om haalbare strategieën te vinden om hiv-diensten mannelijk en toegankelijk te maken. Het project richt zich op het opbouwen van een onderzoekspartnerschap - het Men & Health Consortium - dat de lokale onderzoekscapaciteit en de relaties met beleidsmakers en maatschappelijke belanghebbenden zal versterken (het opbouwen van een multi-stakeholdernetwerk en het verbeteren van de communicatie tussen wetenschap en samenleving). Deze activiteiten zullen het consortium in staat stellen om crowdsourcing (als innovatieve methodologie) te gebruiken om lokaal geschikte en specifieke oplossingen te vinden om het gebruik van hiv-diensten door mannen te verhogen - wat de basis kan vormen voor toekomstige interventies en beleid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Dienst voor Alimentatievordering (DAVO) zorgt voor de invordering van alimentatiegelden (zijnde onderhoudsgeld voor ex-partners en onderhoudsbijdragen voor kinderen na een relatiebreuk), alsook de achterstallen ervan voor onderhoudsgerechtigden die geconfronteerd worden met wanbetaling. Daarnaast kent het voorschotten toe op onderhoudsbijdragen voor kinderen wanneer dit niet (volledig of tijdig) wordt betaald door de onderhoudsplichtige. DAVO vormt zo een wezenlijk opvangnet voor onderhoudsgerechtigden die geconfronteerd worden met een wanbetaling – een situatie die in 2020 één op de vijf onderhoudsgerechtigde huishoudens trof. De toegankelijkheid van deze dienstverlening vormt echter een mogelijke tekortkoming aan het systeem, aangezien er geen sprake is van automatische toekenning van onderhoudsbijdragen en de voorschotten ervan. Ondanks de hogere nood aan een correcte betaling van onderhoudsbijdragen, blijft voornamelijk de take-up van verschillende kwetsbare groepen die geconfronteerd worden met een wanbetaling laag. Allerlei drempels, waaronder een lagere socio-economische status (met name een lagere capaciteit om te navigeren in complexe administratieve systemen), fysieke en mentale hindernissen (waaronder taalbarrières), stigma en intra-familiaal geweld, maken het bijkomend complex om beroep te doen op sociale dienstverlening. Dit wordt nog versterkt indien verschillende van deze drempels elkaar kruisen. In opdracht van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen gaat deze collaboratieve studie de haalbaarheid van een automatisch en universeel alimentatiefonds na vanuit sociaal (Departement Sociologie, Universiteit Antwerpen), financieel (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, KU Leuven) en juridisch perspectief (Departement Rechten, Universiteit Antwerpen). Vanuit sociale hoek worden de drempels tot take-up onder de loep genomen vanuit een kwalitatieve onderzoeksbenadering, waarbij zowel medewerkers van DAVO als met wanbetaling geconfronteerde onderhoudsgerechtigden die wel en geen gebruik hebben gemaakt van DAVO aan het woord komen. Het financiële perspectief betreft een uitgebreide budgetraming met betrekking tot de implicaties van een automatische toekenning van alimentatieterugvorderingen en -voorschotten, vanuit verschillende niveaus van dekking. Hierbij wordt rekening gehouden met verscheidene scenario's waarbij, naargelang het profiel van de onderhoudsgerechtigde, de automatisering onmiddellijk, dan wel gefaseerd, in werking treedt. De juridische invalshoek tot slot vertrekt vanuit een internationale vergelijking van bestaande automatische alimentatiefondsen, waaronder Frankrijk, Québec, Nederland, Duitsland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. Ook het Belgische wettelijke kader wordt hierbij grondig uitgespit om de mogelijkheden en vereisten in kaart te brengen in functie van een automatisering van de diensten van DAVO. Het samenbrengen van de sociale, financiële en juridische perspectieven dient ten slotte voor het opstellen van een geïntegreerd stappenplan, waarbij de invoering van een universeel en automatisch alimentatiefonds in België werkelijkheid zou kunnen worden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Claessens Elke
• Co-promotor: Swennen Frederik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De intellectuele uitdaging die het Singleton-project zal aangaan, is het identificeren van de relatievormingstrajecten van jongvolwassenen in geïndustrialiseerde landen. Dit project vertrekt van de huidige koppelgerichte onderzoeksbenadering van jongvolwassenheid waarin ontwikkelingspaden altijd lijken te leiden naar Het Huwelijk of De Samenwoonst. Daarentegen argumenteren we in dit project dat er een fundamenteel ander doch verborgen relatietraject is in jongvolwassenheid waar individuen moeilijkheden kunnen ondervinden bij het vinden van de juiste partner, het onderhouden van een relatie of waar ze een bewuste keuze maken om alleenstaand te blijven voor langere periodes. Dit zogenaamde Singleton-traject wordt gekenmerkt door een opeenvolging van relatief kortstondige toegewijde relaties. De centrale vraag in het Singleton-project is dan ook waarom, hoe, wanneer en voor wie dit relatietraject zich manifesteert. Het project heeft vier onderling samenhangende doelstellingen. Een eerste doel is de empirische beschrijving van het aandeel Singletons in drie geboortecohorten. Ten tweede zal het project kijken naar de interne dynamiek van het vormen, onderhouden en oplossen van relaties vanuit een multi-actorperspectief om verschillen tussen jongvolwassenen te identificeren. In de derde doelstelling zal het project onderzoeken hoe sociale netwerken, opleidingstrajecten en loopbaanperspectieven de ontwikkeling van relatietrajecten in de jongvolwassenheid beïnvloeden. Een laatste doel zal kijken naar het macroniveau en de opkomst van een "singlecultuur" opnemen als onderdeel van een nieuw verklarend kader voor het begrijpen van het Singleton-traject. Methodologisch passen we een Longitudinal Explanatory Mixed Methods-model toe (2 kwantitatieve en 2 kwalitatieve golven) dat zich concentreert op 3 cohorten in de jonge volwassenheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De intellectuele uitdaging die het Singleton-project zal aangaan, is het identificeren van de relatievormingstrajecten van jongvolwassenen in geïndustrialiseerde landen. Dit project vertrekt van de huidige koppelgerichte onderzoeksbenadering van jongvolwassenheid waarin ontwikkelingspaden altijd lijken te leiden naar Het Huwelijk of De Samenwoonst. Daarentegen argumenteren we in dit project dat er een fundamenteel ander doch verborgen relatietraject is in jongvolwassenheid waar individuen moeilijkheden kunnen ondervinden bij het vinden van de juiste partner, het onderhouden van een relatie of waar ze een bewuste keuze maken om alleenstaand te blijven voor langere periodes. Dit zogenaamde Singleton-traject wordt gekenmerkt door een opeenvolging van relatief kortstondige toegewijde relaties. De centrale vraag in het Singleton-project is dan ook waarom, hoe, wanneer en voor wie dit relatietraject zich manifesteert. Het project heeft vier onderling samenhangende doelstellingen. Een eerste doel is de empirische beschrijving van het aandeel Singletons in drie geboortecohorten. Ten tweede zal het project kijken naar de interne dynamiek van het vormen, onderhouden en oplossen van relaties vanuit een multi-actorperspectief om verschillen tussen jongvolwassenen te identificeren. In de derde doelstelling zal het project onderzoeken hoe sociale netwerken, opleidingstrajecten en loopbaanperspectieven de ontwikkeling van relatietrajecten in de jongvolwassenheid beïnvloeden. Een laatste doel zal kijken naar het macroniveau en de opkomst van een "singlecultuur" opnemen als onderdeel van een nieuw verklarend kader voor het begrijpen van het Singleton-traject. Methodologisch passen we een Longitudinal Explanatory Mixed Methods-model toe (2 kwantitatieve en 2 kwalitatieve golven) dat zich concentreert op 3 cohorten in de jonge volwassenheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Zuid-Afrika kent een grote druk op het gezondheidssysteem van mensen met ernstige psychische aandoeningen (MEPA), zoals schizofrenie, bipolaire stoornis en zware depressie. In lijn met de globale beweging en budgettaire beperkingen, promoot de Zuid-Afrikaanse overheid deïnstitutionalisering van de zorg voor MEPA – van psychiatrische ziekenhuizen naar de gemeenschap. Dit echter zonder een geschikt gezondheidsmodel in de gemeenschap. Hierdoor wordt de zorg voor MEPA in de praktijk toevertrouwd aan het huishouden (HH) zonder enige steun. Dit leidt tot therapie-ontrouw en heropnames in het psychiatrisch ziekenhuis, wat resulteert in een terugval van hun mentale gezondheid. In de context van beperkte middelen voor de gedeïnstitutionaliseerde mentale gezondheidszorg, is onderzoek naar het potentieel van het HH bij de ondersteuning van MEPA een belangrijke prioriteit. Doel van dit project is om een interventie te ontwikkelen en te testen die deze mentale-gezondheids-competentie van het HH stimuleert – in een experiment, met een longitudinale procesevaluatie. We stellen dat het verbeteren van de kennis van en de communicatievaardigheden over mentale gezondheidsproblemen in het HH zullen leiden tot een toename in verantwoordelijkheidsgevoel en steun aan MEPA, wat uiteindelijk tot betere therapietrouw en minder heropnames zal leiden. Zo heeft dit project tot doel de urgente nood te lenigen naar onderzoek om gedeïnstitutionaliseerde mentale gezondheidszorg voor MEPA te optimaliseren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Buffel Veerle
• Co-promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Er wordt aangenomen dat de kwaliteit van de kinderopvang een aanzienlijke invloed heeft op de mentale gezondheid van jonge kinderen. Het zelfregulerend vermogen van kinderen – volgend uit herhaaldelijke cycli van co-regulatie met hun verzorger – blijkt uitermate belangrijk voor hun socio-emotionele ontwikkeling, en vormt de kiem voor mentale problemen op latere leeftijd. Gezien het hoge gebruik van de kinderopvang in Vlaanderen, waarbij kinderen reeds op jonge leeftijd starten, spelen kinderbegeleiders dus een erg belangrijke rol in deze co- en zelfregulatieprocessen. Door de hoge werkdruk binnen de sector ontstaat echter het risico op de ontwikkeling van stress en mogelijk mentale welzijnsproblemen bij kinderbegeleiders, wat mogelijk een impact heeft op de co-regulatie. Er is echter weinig fundamenteel onderzoek dat deze relaties tracht te meten, ontwarren en verbeteren. In het huidige projectvoorstel pakken we deze hiaten aan via een mixed-method design, gefocust op 3 onderzoeksdoelstellingen: (1) het in kaart brengen van de jobkenmerken die de werkdruk binnen de kinderopvang verklaren (structurele kwaliteit), alsook hun impact op het mentale welzijn van kinderbegeleiders, (2) het onderzoeken van de impact van het mentale welzijn van kinderbegeleiders op hun (attitudes over) co-regulatie (proceskwaliteit) en (3) het onderzoeken van effectieve strategieën om de lacunes binnen de structurele en proceskwaliteit van de kinderopvang te verbeteren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Van de Velde Sarah
• Co-promotor: Van Hal Guido

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Duurzame ontwikkelingsdoelstelling 3 onderstreept het recht op toegang tot eerstelijnsgezondheidszorg (ELZ) voor iedereen. Ondanks verschillende hervormingen in België om ELZ betaalbaar en toegankelijk te maken, worden ongelijkheden inzake toegang tot ELZ zelfs groter – en daarom zijn innovatieve maatregelen nodig. Een nieuw organisatorisch model moet ontwikkeld en getest worden om mensen met gebrekkige toegang tot ELZ beter te koppelen aan het bestaande ELZ-systeem. Een dergelijk nieuw model verreist fundamentele kennis, want eerdere oplossingen zijn herhaaldelijk gefaald. Gelet op de toenemende zorgvraag en beperkte budgetten moeten we leren uit 'reverse innovation' in lage- en middeninkomenslanden (LMI). Een studie van gezondheidsinnovaties in LMI en een theoretische analyse van de vereiste kenmerken van zo'n nieuw model mondde uit in een concept met 'community health workers' (CHW), geïnspireerd door de 'Family Health Strategy' in Brazilië en 'Re-engineering Primary health care' in Zuid-Afrika. Een dergelijk 'outreachend' organisatorisch ELZ-model met een CHW-interventie kan volgens ons de toegang tot ELZ in Vlaanderen verbeteren. Eerst bestuderen we de wisselwerking tussen de verschillende barrières die mensen met gebrekkige toegang ervaren over het hele continuüm van toegang tot ELZ in Vlaanderen (WP 1). Vervolgens vertalen we de innovatieve modellen uit Brazilië en Zuid-Afrika naar kennis voor de CHW-interventie (WP2). In WP3 ontwikkelen wij een nieuw 'outreachend' ELZ-model met CHW's voor betere toegang tot ELZ in Vlaanderen. In WP4 en WP5 testen we deze CHW-interventie in een clustergerandomiseerd onderzoek met controle groep (RCT). Ten slotte bepalen we de kosten-effectiviteit van de interventie in WP6. In dit project wordt academische expertise rond sociologie, huisartsengeneeskunde en economie gecombineerd met inzichten en kennis van belanghebbenden om maatschappelijke impact te verzekeren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De toenemende prevalentie van Type 2 Diabetes (T2D) en het frequent samengaan met co-morbiditeit heeft ernstige consequenties zowel voor patiënten als voor het gezondheidssysteem. Dit uit zich onder andere in een lagere levensverwachting en minder levenskwaliteit voor de patiënten, druk op mantelzorgers, meerkosten voor gezondheidszorg, en productiviteitsverlies. Interventies zoals geïntegreerde chronische zorg en ziekte-specifieke zorgtrajecten worden geïntroduceerd om beter aan deze complexe noden tegemoet te komen. De evaluatie van deze zorgtrajecten is beperkt. De meeste bestaande evaluaties zijn op drie manieren beperkt: a) Ze tonen effecten op diabetes-specifieke klinische uitkomsten, maar houden geen rekening met de dimensie co-morbiditeit; b) Ze houden geen rekening met de variatie in implementatie van geïntegreerde chronische zorg; en c) Ze hebben beperkte informatie over gezondheid-gerelateerde kwaliteit van leven en kosteneffectiviteit. Dit project adresseert bovenstaande leemtes, door de kosten en kosteneffectiviteit van geïntegreerde chronische zorg voor mensen met T2D en co-morbiditeit te onderzoeken voor verschillende niveaus van implementatie van geïntegreerde chronische zorg in Vlaanderen. Het kent de volgende doelstellingen: (1) schatting van de kosten van zorg voor T2D patiënten met en zonder co-morbiditeit voor verschillende niveaus van ICC implementatie in Vlaanderen; (2) evaluatie van de impact van verschillende niveaus van ICC implementatie op kwaliteit van leven bij mensen met T2D met en zonder co-morbiditeit; en (3) evaluatie van kosten-effectiviteit voor verschillende niveaus van geïntegreerde chronische zorg onder T2D patiënten met en zonder co-morbiditeit. We doen dit door gegevensbronnen te trianguleren: beschikbare datasets met verzekeringsdata over terugbetaling en gezondheidsgebruik, laboratorium- en proces data over implementatie van geïntegreerde chronische zorg in de eerstelijn, en een nieuw te collecteren dataset over kwaliteit van leven. Dit project is een antwoord op de zorgen onder 22 geïnterviewde stakeholders in het Belgische en Vlaamse zorglandschap (beleidsmakers en mensen betrokken bij implementatie) dat financiering een belangrijke barrière bij de noodzakelijke verschuiving naar meer geïntegreerde zorg. Het project kwantificeert kosten en baten en genereert kennis die kan bijdragen tot een meer effectieve en efficiënte implementatie van geïntegreerde zorg. Dit is uiterst relevant in een samenleving met een toenemende ongelijkheid en financiële barrières in de toegang tot zorg.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Buffel Veerle
• Co-promotor: van Olmen Josefien
• Mandaathouder: Nugraha Ryan Rachmad

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het huidige voorstel schetst een onderzoeksproject dat zich richt op de groep vrouwen die een abortus aanvragen in het tweede of derde trimester van de zwangerschap en die niet voldoen aan de wettelijke criteria voor een abortus in het tweede/derde trimester. Het beoogt (1) het identificeren van de stappen en redenen voor vertragingen in het aanvragen van abortusgerelateerde zorg binnen de Vlaamse context zowel vanuit het perspectief van de gezondheidswerkers van abortuscentra als vanuit het perspectief van de vrouwen, en (2) het ontwikkelen van een diepgaand inzicht in het abortustraject binnen deze specifieke groep vrouwen. De resultaten van dit voorstel zijn zeer actueel gezien de huidige politieke debatten rond de decriminalisatie van abortus binnen de Belgische wetgeving, en de politieke voorstellen om de wettelijke grens van abortusgerelateerde zorg uit te breiden van 14 naar 18 weken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Mandaathouder: Wallays Anna

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Growing Up in Digital Europe Preparatory Phase (GUIDEPREP) ontwikkelt de onderzoeksinfrastructuur (RI) die nodig is om de GUIDE geboortecohortstudie uit te voeren. Dit voorbereidende werk zal plaatsvinden van 2022 tot 2025 om de RI klaar te maken voor de pilootstudie van GUIDE in 2026 en de eerste volledige golf in 2027. Zodra deze operationeel is, zal GUIDE gegevens verzamelen over kinderen die in Europa opgroeien tot die kinderen rond 2053 24 jaar oud zijn. GUIDE wordt Europa's eerste vergelijkende geboortecohortstudie naar het welzijn van kinderen en jongeren. Het doel van het GUIDE-onderzoek is: het persoonlijk welzijn en de ontwikkeling van kinderen volgen, in combinatie met kernindicatoren van kindertehuizen, buurten, en scholen, in heel Europa. GUIDE zal een versnelde cohort-enquête zijn, inclusief een steekproef van zuigelingen en een steekproef van schoolgaande leeftijd kinderen. Elke lidstaat en geassocieerd land zal nationaal representatieve steekproeven aanleveren die zijn ontworpen om statistische power gedurende de hele levensduur van het onderzoek voldoende hoog te houden. Het geharmoniseerde ontwerp zal de eerste internationaal vergelijkbare, nationaal representatief, longitudinaal onderzoek van kinderen en jongeren in Europa. Momenteel bevindt de GUIDE RI zich in de voorbereidende fase wat inhoudt dat de nodige operationele procedures worden vastgesteld en het studieconcept en ontwerp wordt gekristalliseerd. Om de grootschalige pilootstudie van GUIDE in 2026 en de eerste golf veldwerk in 2027 te realiseren, moet het RI zich administratief, technologisch, financieel, wetenschappelijk en juridisch ontwikkelen. Dit GUIDEPREP-project heeft als doelstelling om deze ontwikkelingen in een cohorent geheel van activiteiten te gieten die worden gedeeld door consortiumpartners en beheerd door de GUIDE centrale coördinatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De combinatie van de toenemende druk op de geestelijke gezondheidszorg en de beperkte HR en financiële middelen benadrukt de duidelijke behoefte aan effectieve preventiestrategieën. Er wordt steeds meer aangetoond dat regulatieproblemen in de kindertijd, als gevolg van co-regulatieproblemen binnen de ouder(s)-kind relatie, van extreem belang zijn voor de geestelijke gezondheid en aldus de kiem vormen voor ontwikkelingspathologieën en aanhoudende psychische problemen in het latere leven. Tot op heden is er echter amper fundamenteel onderzoek uitgevoerd met als doel om in deze vicieuze cirkel van mentale gezondheidsproblemen in te grijpen, vooral met betrekking tot (1) het begrijpen van de vicieuze cirkel van regulatieproblemen binnen de ruimere sociale context, en (2) hoe we deze regulatieproblemen bij jonge kinderen kunnen voorkomen en behandelen. In het huidige FWO-voorstel zal ik deze lacunes aanpakken aan de hand van een mixed-method multi-stakeholder design gericht op 3 onderzoeksdoelen: (1) de vicieuze dysregulatie cirkel binnen de micro ouder(s)-kind relatie begrijpen alsook de invloed van omgevingsstressoren hierbinnen kaderen, rekening houdende met gender- en SES-verschillen, (2) de ervaringen van kinderverzorgers wat betreft regulatieproblemen binnen de professionele kinderzorg analyseren, en (3) effectieve strategieën onderzoeken om de geestelijke gezondheidszorg voor jonge kinderen structureel te optimaliseren rond zelf- en co-regulatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Mandaathouder: De Bruyn Sara

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Zuid-Afrika heeft een groot aantal mensen die worstelen met ernstige psychische aandoeningen. Het land bevordert deinstitutionalisering van mensen met een ernstige psychische aandoening (PSMD) - door de zorg te verplaatsen van ziekenhuizen naar lokale gemeenschappen. Dit streven gaat echter niet gepaard met een passend zorgmodel in deze gemeenschappen. PSMD worden zonder enige ondersteuning in huishoudens ontslagen - wat vaak resulteert in een cyclisch patroon van kortdurende heropnames in de ziekenhuizen waaruit zij zijn ontslagen, soms met verwoestende gevolgen. Het project wil een onderzoekspartnerschap opzetten tussen de Universiteit van KwaZulu-Natal, de Universiteit van Kaapstad en de Universiteit van Antwerpen dat (1) kennis zal uitwisselen over het potentieel van huishoudens in de gezondheidszorg, (2) de relaties met beleidsmakers zal versterken en (3) het curriculum zal verbeteren van maatschappelijk werkers die huishoudelijke ondersteuning bieden. De combinatie van deze activiteiten moet een onderzoeksprogramma mogelijk maken om het welzijn van PSMD duurzaam te verbeteren met behulp van een huishoudinterventie - en zo het draaideursyndroom en de verwoestende sociale/economische/gezondheidsgevolgen ervan te stoppen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Masquillier Caroline
• Co-promotor: van Olmen Josefien

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Belgian Online Probability Panel (BOPP) is een online dataverzamelingsinfrastructuur ontwikkeld en beheerd door alle Belgische universiteiten. Ze werd ontworpen om longitudinaal en interdisciplinair survey-onderzoek in de sociale en gedragswetenschappen te promoten. Het panel bestaat uit ongeveer 4000 personen van 16 jaar en ouder die in particuliere huishoudens in België wonen. BOPP combineert een tweetraps toevalssteekproef uit het Rijksregister met een rigoureuze rekruteringsstrategie bestaande uit een push-to-web fase en twee face-to-face fases. Panelleden worden zes tot tien keer per jaar bevraagd. Voor elke ingevulde vragenlijst (online of op papier) ontvangen panelleden een beloning. BOPP organiseert jaarlijks twee kernvragenlijsten om basisinformatie van panelleden te verzamelen. Daarnaast kunnen onderzoekers, tegen betaling, een voorstel indienen om survey- of experimentele data te verzamelen bij het panel. BOPP werkt volgens de principes van Open Science: na een embargoperiode worden de zorgvuldig gepseudonimiseerde bestanden toegankelijk voor de voltallige onderzoeksgemeenschap. De onderzoeksresultaten verschaffen nieuwe inzichten in wat leeft en speelt in de Belgische samenleving, en komen zo academici, beleidsmakers en geïnteresseerde burgers ten goede. Het panel zal het mogelijk maken (veranderingen in) de leefomstandigheden, opvattingen en gedragingen van mensen in Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te meten en te bestuderen. Daarbij worden expliciet hoge standaarden van datakwaliteit nagestreefd. De onderzoeksinfrastructuur ondersteunt de bredere gedrags- en sociaalwetenschappelijke onderzoeksgemeenschap in België in haar missie om relevant en betrouwbaar onderzoek te doen, door: (1) het mogelijk maken om relevante sociaal- en gedragswetenschappelijke onderzoeksgegevens op een tijdige en kosteneffectieve manier te verzamelen zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit, door schaalvoordelen te benutten bij het rekruteren en onderhouden van een representatieve steekproef van de bevolking; (2) het faciliteren van longitudinaal en interdisciplinair survey-onderzoek; (3) kansen te bieden voor innovatief en experimenteel vragenlijstontwerp (bijvoorbeeld vignetten, gebruik van video- en audiomateriaal), en voor verrijking van onderzoeksgegevens met administratieve data.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Decancq Koen
• Co-promotor: Van de Velde Sarah

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De opkomst van antibioticaresistentie (AMR) is een ernstig probleem voor landen met een laag of gemiddeld inkomen (LMIC). Ongereguleerd gebruik van antibiotica, een belangrijke oorzaak van AMR, komt veel voor in LMIC, met medicijnwinkels als belangrijke leveranciers. Nauwe fysieke interacties tussen One Health compartimenten verhogen het risico op gebiedsoverschrijdende transmissie, hoewel het relatieve belang van verschillende reservoirs onzeker is, en de dynamiek van AMR op gemeenschapsniveau in LMICs grotendeels niet gekwantificeerd is. We zullen een gedragsinterventiebundel ontwikkelen en evalueren, gericht op medicijnwinkels en hun gemeenschappen, om het antibioticagebruik te optimaliseren en de hygiëne te verbeteren, en zo de AMR-prevalentie en -transmissie te verminderen. Na een lokale ontwikkelingsfase van 6 maanden zal de interventie gedurende 12 maanden worden geïmplementeerd in gevestigde gezondheidsdemografische surveillance sites in Burkina Faso en DR Congo met klinische microbiologie faciliteiten, en geëvalueerd in een cluster RCT, waarbij interventie- en controledorpen worden vergeleken. De primaire uitkomstmaat is een verandering in de verstrekking van Watch antibiotica door medicijnwinkels (waar een formeel recept niet nodig is), beoordeeld via exit-interviews met patiënten en gesimuleerde bezoeken van klanten. Veranderingen in hygiënepraktijken en dragerschap van AMR-pathogenen en -genen zullen worden beoordeeld in herhaalde bevolkingsenquêtes. Knaagdieren, die in grote delen van Afrika ten zuiden van de Sahara in de nabijheid van mensen leven, bieden een proxy-raming van de blootstelling aan AMR-pathogenen en -genen in het milieu. Met behulp van modellering en sequenering van geselecteerde menselijke en knaagdierisolaten, zullen we kwantificeren hoe veranderingen in antibioticagebruik en hygiënepraktijken de overdracht van AMR beïnvloeden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In een context van versnelde vergrijzing en krimp van de beroepsactieve bevolking wint de succesvolle arbeidsmarktintegratie van personen met een migratieachtergrond in Europa snel aan belang. In vele landen gaapt echter een kloof tussen de arbeidsmarktuitkomsten van mensen met een migratieachtergrond (eerste en tweede generatie) en mensen zonder migratieverleden. De theorie van gesegmenteerde assimilatie suggereert dat migranten zich in verschillende arbeidsmarktsegmenten begeven naargelang variatie in individuele factoren, gezinsdynamieken en contextuele beleidsfactoren. Hoewel onderzoek naar arbeidsmarkttrajecten van migranten inmiddels verschillende stadia van de levensloop heeft belicht, ontbreekt een geïntegreerd perspectief dat aangeeft hoe padafhankelijkheden zich in dergelijke trajecten ontvouwen doorheen de levensloop en interageren met gezinsdynamieken en de beleidscontext. Op basis van recente methodologische ontwikkelingen in levensloopanalyse ontwikkelt dit project een multistate levensloopperspectief om na te gaan hoe de gesegmenteerde arbeidsmarktintegratie naar migratieachtergrond (herkomst en generatie) gradueel tot stand komt. Concreet wordt in kaart gebracht hoe initiële arbeidsmarktposities verdere arbeidsmarkttransities bepalen en deze padafhankelijkheden interageren met gezinsbiografieën, maar ook hoe eerdere arbeids- en gezinstrajecten de instroom in en effecten van inburgerings- en activeringsmaatregelen op verdere arbeidsmarkttransities bepalen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Wood Jonas

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Vrouwelijke genitale verminking (VGV) verwijst naar alle procedures waarbij de vrouwelijke uitwendige geslachtsorganen geheel of gedeeltelijk worden verwijderd of beschadigd om niet-medische redenen. Talrijke nationale en internationale initiatieven trachtte, deze praktijk te ontmoedigen, waarbij de nadruk werd gelegd op de schadelijke gezondheidsgevolgen. Het succes van deze initiatieven was slechts gedeeltelijk; enerzijds is de prevalentie van VGV langzaam aan het afnemen, anderzijds hadden deze campagnes wellicht een onbedoeld gevolg in de hand gewerkt, namelijk dat VGV in toenemende mate wordt uitgevoerd door opgeleide gezondheidswerkers in klinische settings. Hoewel deze medicaliseringstrend de gezondheidsrisico's van de praktijk kan verminderen, kan ze de praktijk ook legitimeren. Het doel van het voorgestelde onderzoeksproject is een diepgaand begrip te ontwikkelen van de sociale dynamiek achter zowel de dalende trend in VGV prevalentie die samengaat met de toenemende medicaliseringstrend in VGV, door zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden toe te passen. We zijn van plan te onderzoeken hoe beide trends variëren tussen geboortecohorten en hoe ze zich verhouden tot het besluitvormingsproces van vrouwen betreffende de besnijdenis van hun dochter. We verdiepen deze kennis door ook het perspectief van gezondheidswerkers in te brengen en te ontrafelen hoe hun motieven zich verhouden tot deze naast elkaar bestaande trends in VGV.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Co-promotor: Van Eekert Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Bestaande literatuur leert ons dat mensen met een kwetsbare financiële status of laag opleidingsniveau, moeilijkheden ervaren met de toegang tot de eerstelijngezondheidszorg. Het gezondheidszorgsysteem is niet ontworpen om deze groepen optimaal te bereiken en te helpen. De FOD Volksgezondheid heeft daarom, naar aanleiding van de COVID-19 pandemie, een 'community health worker' (CHW) project geïnitieerd. Doel van dit project is het verbeteren van de toegankelijkheid tot de eerstelijnsgezondheidszorg voor kwetsbare groepen in de armere wijken. Het onderzoeksproject heeft tot doel om de implementatie van dit CHW project te evalueren aan de hand van diepgaand kwalitatief onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Masquillier Caroline
• Co-promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project zorgt voor het ontwerp van het Belgian Online Probability Panel, ACTS (Advanced Center for inTernet Studies – Belgian Online Probability Panel). Het project is een samenwerking tussen alle Vlaamse en Franstalige universiteiten in België.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Decancq Koen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het lage geboortecijfer vormt sinds de jaren 1970 een belangrijke drijvende kracht van de bevolkingsveroudering in Europa. Verschillende individuele en contextuele factoren worden als verklaring aangehaald voor veranderende patronen van gezinsvorming, waaronder de sterk toegenomen onderwijs- en arbeidsparticipatie, economisch conjunctuurschommelingen en het gebrek aan gezinsbeleid in vele landen. Door de toegenomen migratie sinds het einde van de jaren 1990, gaat de aandacht recent in toenemende mate uit naar de mogelijke impact van migratie op vruchtbaarheidstrends. Niettegenstaande het ruime aanbod aan potentiële verklaringen, werd vooralsnog geen integrerend analytisch kader ontwikkeld dat toelaat de wisselwerking tussen dergelijke factoren te modelleren en de bijdrage van specifieke determinanten aan vruchtbaarheidstrends op geaggregeerd niveau in kaart te brengen. Dit project onderzoekt hoe onderwijsparticipatie en migratieachtergrond gezinsvorming beïnvloeden, en analyseert tevens de wisselwerking van deze factoren met de veranderende economische en beleidscontext. Het project integreert de modellen voor de transitie naar ouderschap en verdere gezinsvorming vervolgens in een dynamisch microsimulatiemodel dat toelaat de gevoeligheid van vruchtbaarheidstrends voor conjunctuurschommelingen en een wijzigende beleidscontext te onderzoeken, waarbij de interactie tussen dergelijke factoren en het veranderende profiel van de bevolking expliciet wordt onderkend.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Wood Jonas

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Wereldwijd is Type 2 Diabetes (T2D) één van de belangrijkste doodsoorzaken (3.7 miljoen doden/jaar). In België heeft 6.1% van de bevolking de diagnose. De medische behandeling is toegankelijk, werkzaam and technisch relatief eenvoudig, maar effectieve T2D zorg is vooral sociaal en organisationeel complex. Het vergt levenslange opvolging en zelfmanagement langsheen een zorgcontinuüm: patiënten moeten gediagnosticeerd, behandeld, opgevolgd en gesteund worden om uiteindelijk hun ziekte onder controle te krijgen. Op elk moment in dit zorgcontinuüm vallen mensen uit – vaak kwetsbare profielen – wat leidt tot complicaties en onnodige hospitalisaties. Kennis is dus dringend nodig over de determinanten van de 'lekken' in het zorgcontinuüm. In lijn met het socioecologisch model, beoogt dit voorstel de determinanten van uitval te bepalen op 3 niveaus (patient, gezondheidssysteem & community) met behulp van innovatieve multilevel zorgcascades. De zorgcascade visualiseert de lekken tussen de stappen van het zorgcontinuüm, terwijl de multilevelanalyse beoogt de lekken te verklaren met determinanten op de 3 niveaus. We bouwen hiervoor een unieke dataset die een combinatie maakt van: (1) individuele verzekerings- en labodata, (2) organisationele data over eerstelijnspraktijken en (3) administratieve en eigen buurtdata. Met spatiale multilevelanalyse bepalen we de relatieve impact van en de interactie tussen de determinanten op de 3 niveaus op elke stap van het zorgcontinuüm.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Buffel Veerle
• Co-promotor: van Olmen Josefien

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De laatste decennia zagen we opmerkelijke demografische verschuivingen met betrekking tot de vorming van romantische relaties, de ontbinding ervan, en de opkomst van alternatieve leefvormen en samenwoonvormen (Mortelmans, Matthijs, Alofs, & Segaert, 2016). Het onderzoek toont eensgezind aan date r een verschuiving van het verlaten van het ouderlijke huis plaats vindt, alsook van het huwen en het krijgen van kinderen. Het aantal huwelijken krimpt verder in terwijl de echtscheidingscijfers blijven stijgen net als het aantal ongehuwden die formeel of informeel samenwonen. Tevens zien we een sterke stijging in het aantal alleenstaande huishoudens in nagenoeg alle landen, die slechts deels te wijten is aan de toenemende levensverwachting en verweduwing (e.g. Eurostat, 2017). In België bijvoorbeeld woont één derde in een huishouden als alleenstaande, voor Brussel is dat zelfs één op twee inwoners. Voorspellingen geven aan dat dit aandeel zal toenemen tot de helft van de populatie tegen 2060 (Federaal Planbureau, 2016). Deze trend is niet alleen zichtbaar in België maar in heel Europa (en daarbuiten). Nochtans is het onderzoek naar alleenstaande huishoudens zeer beperkt en cross-nationaal nagenoeg onbestaande. In dit project zullen we inzichten verwerven in de determinanten en trajecten van singles in Europa. Hiervoor zullen we longitudinale en vergelijkende methoden gebruiken om alleenstaanden in Europa in kaart te brengen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De arbeidsmarktintegratie van eerste en tweede generatie migranten staat hoog op de agenda van zowel academici als beleidsmakers in Europa. Toch zijn er grote verschillen tussen de arbeidsmarktuitkomsten van migranten en personen zonder een migratieachtergrond, die bovendien aanzienlijk groter zijn bij vrouwen dan bij mannen. In huidige verklaringen voor arbeidsmarkttrajecten van migranten is er echter weinig aandacht voor genderdynamieken die verschillende patronen van arbeidsmarktintegratie van migranten kunnen verklaren. We weten weinig over hoe arbeidsmarkttrajecten van migranten gevormd worden door genderdynamieken binnen huishoudens (bv. relatieve arbeidsposities van partners, de typische daling in vrouwelijke arbeidsparticipatie na ouderschap) en lokale gendercontexten (bv. beschikbaarheid van kinderopvang, sociale netwerken). Dit is opmerkelijk aangezien onderzoek voor de algemene bevolking het cruciale belang van deze factoren duidelijk aantoont. Daarom integreert dit project een gender en levensloopperspectief om te onderzoeken hoe genderdynamieken binnen huishoudens en lokale gendercontexten vormgeven aan de arbeidsmarktintegratie van eerste en tweede generatie migranten. Op methodologisch vlak ontwikkelt dit project op basis van recente ontwikkelingen in levensloopanalyse een multistate multi-process modelling framework. Derhalve zullen onze bevindingen fundamenteel bijdragen aan een beter inzicht in genderdynamieken in de arbeidsmarktintegratie van migranten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Mandaathouder: Marynissen Leen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het aandeel van personen met een migratieachtergrond in de Europese samenlevingen neemt toe, zowel direct door migratie als indirect omdat de (klein)kinderen van migranten een groeiende tweede en derde generatie vormen. De diversiteit in termen van migratieachtergrond is momenteel nog beperkt in oudere leeftijdsgroepen, maar wordt steeds duidelijker als we kijken naar jongere volwassenen en met name kinderen onder de 15 jaar. Het aandeel van jongvolwassenen met een migratieachtergrond in de vruchtbare leeftijdsgroep zal de komende decennia dus sterk toenemen, maar de gevolgen van deze toenemende diversiteit voor de toekomstige demografische trends en bevolkingsdynamiek in Europese landen zullen grotendeels afhangen van de patronen van gezinsvorming bij vrouwen die zich recent in het land hebben gevestigd, maar ook de mechanismen die de patronen van gezinsvorming bij de tweede en derde generatie vormgeven. Dit project heeft als doel het wetenschappelijke debat en het – in toenemende mate gepolariseerde - publieke debat over het effect van migratie op ontvangende landen te voeden door (i) de ontwikkeling van betrouwbare indicatoren van de vruchtbaarheid bij migranten en hun afstammelingen dan deze waarop het debat momenteel is gebaseerd, (ii) meer inzicht te krijgen in de mechanismen die de patronen van gezinsvorming bij migranten en hun (klein)kinderen vormgeven, en iii) meer nauwkeurigere methoden te ontwikkelen om de potentiële impact van toenemende diversiteit in termen van migrantenachtergrond op toekomstige demografische trends in Europese samenlevingen te meten. Deze doelstellingen vertalen zich in drie onderzoeksdoelstellingen en werkpakketten: i) verbetering van de meting van de vruchtbaarheid in migrantenpopulaties (onderzoeksdoelstelling 1), ii) analyse van het verband tussen de vruchtbaarheid van migranten en structurele factoren (bv. onderwijsexpansie en economische cycli) die de voorbije decennia hebben geleid tot sterke verschuivingen in het tempo en de kwantiteit van vruchtbaarheid in meerderheidspopulaties (onderzoeksdoelstelling 2), en iii) de ontwikkeling van een dynamisch microsimulatiemodel van gezinsvorming in migrantenpopulaties om de potentiële impact van migrantenpopulaties op (toekomstige) vruchtbaarheidstrends in België te kwantificeren (onderzoeksdoelstelling 3).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het aandeel van personen met een migratieachtergrond in de Europese samenlevingen neemt toe, zowel direct door migratie als indirect omdat de (klein)kinderen van migranten een groeiende tweede en derde generatie vormen. De diversiteit in termen van migratieachtergrond is momenteel nog beperkt in oudere leeftijdsgroepen, maar wordt steeds duidelijker als we kijken naar jongere volwassenen en met name kinderen onder de 15 jaar. Het aandeel van jongvolwassenen met een migratieachtergrond in de vruchtbare leeftijdsgroep zal de komende decennia dus sterk toenemen, maar de gevolgen van deze toenemende diversiteit voor de toekomstige demografische trends en bevolkingsdynamiek in Europese landen zullen grotendeels afhangen van de patronen van gezinsvorming bij vrouwen die zich recent in het land hebben gevestigd, maar ook de mechanismen die de patronen van gezinsvorming bij de tweede en derde generatie vormgeven. Dit project heeft als doel het wetenschappelijke debat en het – in toenemende mate gepolariseerde - publieke debat over het effect van migratie op ontvangende landen te voeden door (i) de ontwikkeling van betrouwbare indicatoren van de vruchtbaarheid bij migranten en hun afstammelingen dan deze waarop het debat momenteel is gebaseerd, (ii) meer inzicht te krijgen in de mechanismen die de patronen van gezinsvorming bij migranten en hun (klein)kinderen vormgeven, en iii) meer nauwkeurigere methoden te ontwikkelen om de potentiële impact van toenemende diversiteit in termen van migrantenachtergrond op toekomstige demografische trends in Europese samenlevingen te meten. Deze doelstellingen vertalen zich in drie onderzoeksdoelstellingen en werkpakketten: i) verbetering van de meting van de vruchtbaarheid in migrantenpopulaties (onderzoeksdoelstelling 1), ii) analyse van het verband tussen de vruchtbaarheid van migranten en structurele factoren (bv. onderwijsexpansie en economische cycli) die de voorbije decennia hebben geleid tot sterke verschuivingen in het tempo en de kwantiteit van vruchtbaarheid in meerderheidspopulaties (onderzoeksdoelstelling 2), en iii) de ontwikkeling van een dynamisch microsimulatiemodel van gezinsvorming in migrantenpopulaties om de potentiële impact van migrantenpopulaties op (toekomstige) vruchtbaarheidstrends in België te kwantificeren (onderzoeksdoelstelling 3).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Zuid-Afrika wordt nog steeds zwaar getroffen door de hiv/aids-epidemie: in 2021 was ongeveer 1 op de 5 volwassen Zuid-Afrikanen seropositief. In reactie hierop heeft de Zuid-Afrikaanse regering levensreddende antiretrovirale behandeling (ART) ingevoerd in de openbare gezondheidszorg, waarbij momenteel ongeveer 5,5 miljoen mensen ART ontvangen. ART is uiterst doeltreffend gebleken: wanneer een therapietrouw van 95% wordt bereikt, wordt hiv omgevormd van een terminale ziekte tot een beheersbare chronische aandoening. De vereiste hoge levenslange therapietrouw voor de doeltreffendheid is echter een duidelijk knelpunt. De ART therapietrouw wordt als ontoereikend beschouwd: het percentage Zuid-Afrikanen dat niet de ideale 95% therapietrouw bereikt, varieert van 23% tot 60% en optimale onderdrukking van de virale belasting is slechts bereikt voor naar schatting 47% van de PLHIV die ART gebruiken. Empirisch onderbouwde kennis over mogelijke routes om de therapietrouw aan ART in Zuid-Afrika te stimuleren is dus een duidelijke onderzoeksprioriteit. Gezien het overbelaste gezondheidszorgstelsel met ernstige tekorten aan personeel in de gezondheidssector, is het duidelijk dat potentiële oplossingen moeten inspelen op het beschikbare sociale weefsel, namelijk de patiënt en zijn huishouden. Ondanks uitgebreide literatuur over belemmeringen en factoren die de therapietrouw aan antiretrovirale behandeling (ART) bevorderen, is er niet veel gedocumenteerd over (1) de ervaring van de patiënt met HIV als chronische ziekte, (2) hoe de gezinscontext van de patiënt die ervaring kan beïnvloeden en (3) hoe die ervaring uiteindelijk de resultaten van de patiënt beïnvloedt, meer bepaald de therapietrouw aan ART. Dit is met name opmerkelijk voor landen met een hoge HIV-belasting en beperkte middelen, zoals Zuid-Afrika. Phyllis Sematlane's onderzoek is geworteld in het grotere SINAKO-onderzoek naar de bemiddelende rol van het huishouden en wil aan deze onderzoeksbehoeften voldoen. Ze onderzoekt meer bepaald de relatie tussen (1) ziekte-identiteit bij HIV en (2) klinische resultaten (ART-voldoening, virale belastingsuppressie, disclosure en ziekte-management), terwijl ze ook (3) de potentiële bemiddelende rol van 'Household HIV Competence' beoordeelt in een volwassen, HIV-positieve populatie in de West-Kaap provincie in Zuid-Afrika. Drs. Sematlane gebruikt de pre- en post-interventie data van de SINAKO trial (cluster RCT (180 vs. 180 patiënten) met een 'Household HIV Competence' interventie) om haar doelstellingen te bereiken. In de afgelopen jaren heeft zij al met succes een reviewstudie uitgevoerd naar het concept 'HIV Illness Identity' en een generieke 'Illness Identity'-schaal gevalideerd voor toepassing in HIV-onderzoek. Momenteel onderzoekt zij de impact van de 'Household HIV Competence' interventie op de succesvolle opbouw van de 'HIV Illness Identity'. Tijdens de voorgestelde DOCPRO-1-beurs van één jaar onderzoekt ze de impact van 'Household HIV Competence', via de 'HIV Illness Identity', op ART-therapietrouw (en daaropvolgende virale onderdrukking). De daaruit voortvloeiende kennis zou mogelijk een doorbraak kunnen betekenen voor hiv-behandelingsinterventies in contexten met beperkte middelen, aangezien het stimuleren van de 'HIV Illness Identity' (in combinatie met een betere HIV-vaardigheid van het huishouden) een haalbare en duurzame strategie zou kunnen zijn om de resultaten van HIV-behandelingsstrategieën te optimaliseren in een kwetsbare context waar deze kennis het hardst nodig is.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project omvat een samenwerking met Alicia Adsera (Princeton University) en Marcella Valdivia (OESO) met het oog op het leveren van twee bijdragen aan de OECD International Migration Outlook van 2023. Een eerste bijdrage betreft een illustratie op basis van Belgische volkstellings- en registergegevens van de beperkingen van de Period Total Fertility Rate (period TFR) als indicator voor de vruchtbaarheid van migranten. De period TFR, die rechtstreeks gestandaardiseerd is voor leeftijd, houdt geen rekening met de verblijfsduur, wat in periodes van hoge migratie kan leiden tot een ernstige overschatting van de vruchtbaarheid van vrouwen van de eerste generatie (zie CHAPTER 4 Migrant family building: Recent evidence and implications, p. 111-144). Een tweede bijdrage betreft een illustratie aan de hand van longitudinale microgegevens uit de Belgische Sociale Zekerheidsregisters van de impact van ouderschap op arbeidsmarktpositie van moeders met een migratieachtergrond. Dankzij de longitudinale follow-up geven de resultaten aan dat de verschillen in arbeidsparticipatie van moeders met en zonder migrantenouderschap grotendeels terug te voeren zijn tot de verschillende arbeidsmarktpositie van deze vrouwen vóór ouderschap (zie CHAPTER 5 Labour market integration of migrant mothers, p. 145-202).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Om de krapte op de Vlaamse arbeidsmarkt te verlichten, is het aangewezen om de werkzaamheidsgraad te verhogen en inzicht te krijgen in de activeerbaarheid van zij die niet werken, waaronder het stijgend aandeel langdurig werkzoekenden (LWZ). Er is echter weinig onderzoek naar LWZ in Vlaanderen, waardoor het onduidelijk is welke hefbomen kunnen worden ingezet om drempels tot de arbeidsmarkt voor deze doelgroep weg te werken. Aan de hand van een multi-actor mixed-methods aanpak, beoogt dit project daarom ons inzicht te vergroten in i) de doelgroep LWZ, ii) de effectiviteit van dienstverlening en acties bij LWZ, en iii) de effectiviteit van acties en verdere noden bij werkgevers. In werkpakket 1 maken we gebruik van kwalitatieve focusgroepsgesprekken om inzicht te verwerven in de arbeidswens, inzetbaarheid, drempels en noden naargelang het profiel van LWZ. De grootste tekortkoming in bestaande literatuur omtrent de activering van LWZ is het gebrek aan effect-evaluaties voor deze specifieke doelgroep. Werkpakket 2 combineert daarom een Vlaanderen-brede analyse van de instroom in en effectiviteit van dienstverlening en acties bij VDAB en partners en hun effectiviteit, met een Mixed Methods experimenteel design waarbij we Antwerpen en Limburg als proeftuin voor een interventieonderzoek gebruiken. Om naast antwoord op de vraag "werken activeringsmaatregelen?" ook inzicht te verwerven in waarom deze al dan niet effectief zijn om LWZ toe te leiden naar arbeidsdeelname, zullen we een selectie van trajecten via longitudinaal kwalitatief onderzoek opvolgen door diepte-interviews uit te voeren met alle betrokkenen rond een traject, d.w.z. met werkzoekende, werkgever en bemiddelaar. Werkpakket 3 focust op de werkgeverszijde en omvat allereerst een Vlaanderen-brede analyse van de effectiviteit van acties en verdere noden bij werkgevers aan de hand van een vignette onderzoek. In het laatste werkpakket van dit project synthetiseren we de belangrijkste bevindingen van de voorgaande werkpakketten en organiseren we een interactieve klankbord workshop waarbij de bevindingen afgetoetst worden met de doelgroep van LWZ.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wood Jonas
• Co-promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Vujić Sunčica

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project brengt het beleid rond reproductieve gezondheid in Belgie sinds 1980 in kaart. We kijken hierbij naar de onderwerpen: (1) seksuele voorlichting (in welke mate is er een nationaal beleid over dit thema, vanaf wanneer is dit geïmplementeerd, wat houdt het beleid in en hoe veranderde het overheen de jaren) (2) voorbehoedsmiddelen (in welke mate is er een nationaal beleid over dit thema, vanaf wanneer is dit geïmplementeerd, wat houdt het beleid in en hoe veranderde het overheen de jaren) (3) abortus (in welke mate is er een nationaal beleid over dit thema, vanaf wanneer is dit geïmplementeerd, wat houdt het beleid in en hoe veranderde het overheen de jaren) (4) reproductieve geneeskunde (in welke mate is er een nationaal beleid over dit thema, vanaf wanneer is dit geïmplementeerd, wat houdt het beleid in en hoe veranderde het overheen de jaren) (5) prenatale zorg (in welke mate is er een nationaal beleid over dit thema, vanaf wanneer is dit geïmplementeerd, wat houdt het beleid in en hoe veranderde het overheen de jaren). De resultaten van dit project zullen vergelijken worden met het beleid uit andere Europese landen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Beeld je in dat je post-doc tijd krijgt van ons. Post-doc tijd met als enige verplichting om een post-doc voorstel voor te bereiden om je eigen onderzoek aan te vragen en hopelijk uit te voeren. Het Centrum voor Bevolking, Familie en gezondheid van de Universiteit Antwerpen houdt een wedstrijd om getalenteerde doctors in de sociale wetenschappen aan te trekken die bij ons hun loopbaan willen lanceren. Voor de wedstrijd schrijf je een wetenschappelijk essay waarin je een probleem beschrijft dat dringend onderzocht moet worden. Het probleem heeft academische aandacht nodig vanuit een Europees comparatief perspectief en raakt aan vraagstukken uit de sociale demografie, de familiesociologie en/of de sociologie van ziekte en gezondheid. Je documenteert het probleem met een empirische analyse, bij voorkeur in comparatief perspectief. Bij het uitwerken van het essay besteed je bijzondere aandacht aan vraagstukken van gender en/of sociale ongelijkheid. Het essay van de winnaar zal bij Population Europe aangeboden worden ter publicatie in hun reeks Pop Digest.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Van de Velde Sarah
• Co-promotor: Wouters Edwin
• Mandaathouder: Maes Julie

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In Egypte wordt vrouwelijke genitale verminking (VGV) in toenemende mate gemedicaliseerd (uitgevoerd door professionele gezondheidswerkers in plaats van door traditionele benijdsters). In dit project wil ik onderzoeken hoe deze medicaliseringstrend zich verhoudt tot algemene veranderingen in de praktijk. Dit onderzoek zal leiden tot de ontwikkeling van kennis over (1) hoe moeders de verschillende opties met betrekking tot de VGV van hun dochter (traditionele besnijdenis, gemedicaliseerde besnijdenis of geen besnijdenis) afwegen, en welke betekenis aan deze verschillende opties wordt gegeven; (2) of deze beslissing varieert naar de sociale positie en het sociaal netwerk van moeders, en (3) of deze beslissing varieert tussen jongere en oudere geboortecohorten, en waarom. Zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden zullen gehanteerd worden. Aangezien uit eerder onderzoek blijkt dat de implementatie van anti-VGV-wetgeving niet voldoende is om de praktijk tegen te gaan, is dit onderzoek relevant voor het bredere beleidsdebat. De resultaten van dit onderzoek zullen de empirische basis verbreden voor beleidsdiscussies over de medicalisering van VGV en hoe de seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen kan worden verbeterd. Tegelijkertijd zal dit project bijdragen tot de sociologische theorievorming van medicaliseringsprocessen, die tot op heden zeer beperkt van omvang is en zich voornamelijk richt op praktijken in hoge-inkomenslanden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Mandaathouder: Van Eekert Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het voorgestelde sabbatsverlof wil een innovatieve onderzoekslijn uitbouwen die ziekte benaderd vanuit een syndemisch perspectief. De empirische vaststelling van de verbanden tussen ziekten onderling en de sociale context waarin deze ziekten voorkomen zal gekoppeld worden aan de ontwikkeling en het testen van aangepaste gezonheidsinterventies.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het voorgestelde sabbatsverlof wil een innovatieve onderzoekslijn uitbouwen die ziekte benaderd vanuit een syndemisch perspectief. De empirische vaststelling van de verbanden tussen ziekten onderling en de sociale context waarin deze ziekten voorkomen zal gekoppeld worden aan de ontwikkeling en het testen van aangepaste gezonheidsinterventies.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Belgian Online Probability Panel (BOPP) is een online dataverzamelingsinfrastructuur ontwikkeld en beheerd door alle Belgische universiteiten. Ze werd ontworpen om longitudinaal en interdisciplinair survey-onderzoek in de sociale en gedragswetenschappen te promoten. Het panel bestaat uit ongeveer 4000 personen van 16 jaar en ouder die in particuliere huishoudens in België wonen. BOPP combineert een tweetraps toevalssteekproef uit het Rijksregister met een rigoureuze rekruteringsstrategie bestaande uit een push-to-web fase en twee face-to-face fases. Panelleden worden zes tot tien keer per jaar bevraagd. Voor elke ingevulde vragenlijst (online of op papier) ontvangen panelleden een beloning. BOPP organiseert jaarlijks twee kernvragenlijsten om basisinformatie van panelleden te verzamelen. Daarnaast kunnen onderzoekers, tegen betaling, een voorstel indienen om survey- of experimentele data te verzamelen bij het panel. BOPP werkt volgens de principes van Open Science: na een embargoperiode worden de zorgvuldig gepseudonimiseerde bestanden toegankelijk voor de voltallige onderzoeksgemeenschap. De onderzoeksresultaten verschaffen nieuwe inzichten in wat leeft en speelt in de Belgische samenleving, en komen zo academici, beleidsmakers en geïnteresseerde burgers ten goede. Het panel zal het mogelijk maken (veranderingen in) de leefomstandigheden, opvattingen en gedragingen van mensen in Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te meten en te bestuderen. Daarbij worden expliciet hoge standaarden van datakwaliteit nagestreefd. De onderzoeksinfrastructuur ondersteunt de bredere gedrags- en sociaalwetenschappelijke onderzoeksgemeenschap in België in haar missie om relevant en betrouwbaar onderzoek te doen, door: (1) het mogelijk maken om relevante sociaal- en gedragswetenschappelijke onderzoeksgegevens op een tijdige en kosteneffectieve manier te verzamelen zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit, door schaalvoordelen te benutten bij het rekruteren en onderhouden van een representatieve steekproef van de bevolking; (2) het faciliteren van longitudinaal en interdisciplinair survey-onderzoek; (3) kansen te bieden voor innovatief en experimenteel vragenlijstontwerp (bijvoorbeeld vignetten, gebruik van video- en audiomateriaal), en voor verrijking van onderzoeksgegevens met administratieve data.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De COVID-19-epidemie en de bijbehorende maatregelen van de overheid en de instellingen voor hoger onderwijs hebben gevolgen voor het welzijn van studenten en in het bijzonder voor kwetsbare groepen studenten. Wij willen (1) deze impact meten en de kwetsbare groepen identificeren; (2) de maatregelen van het hoger onderwijs en hun relatieve impact op het welzijn in kaart brengen; (3) het waarom en hoe van deze impact identificeren; en uiteindelijk (4) effectieve en haalbare strategieën identificeren en mede-ontwikkelen om deze impact bij toekomstige uitbraken en epidemieën te minimaliseren. Vertaald met www.DeepL.com/Translator (gratis versie)

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project heeft als doel te onderzoeken wat de impact was van de COVID-19 pandemie op het welbevinden van studenten in het hoger onderwijs. Ons onderzoek bestaat uit drie luiken. In een eerste luik maken we gebruik van de C19 ISWS dataset, die informatie verzamelde over studentenwelbevinden tijdens de eerste golf van de COVID-19 pandemie, en dit is meer dan 100 onderwijsinstellingen uit 26 landen. Met deze data wensen we te onderzoeken (1) in welke mate er verschillen bestaan tussen de verschillende landen en onderwijsinstellingen, (2) hoe deze verschillen in verband kunnen gebracht worden met de beschermende maatregelen geïmplementeerd door de overheden, en (3) door de onderwijsinstellingen. In een tweede luik zoemen we in op de Belgische context, waarbij we de Belgische steekproef van de C19 ISWS combineren met informatie die we verzamelen via focusgroepen met studentenvertegenwoordigers en CIKO medewerkers. Hierbij wensen we niet enkel risicogroepen te identificeren, maar ook te verklaren hoe de geïmplementeerde maatregelen een impact hadden op de studentenpopulatie en op deze risicogroepen, alsook welke coping mechanismen studenten hanteerden tijdens de pandemie. De informatie uit deze twee luiken brengen we samen om beste praktijken te identificeren die het welzijn van de studentenpopulatie kunnen bevorderen tijdens toekomstige epidemieën.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Co-promotor: Van Hal Guido
• Co-promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Ongeziene stijgingen in vrouwelijke tewerkstelling en dalingen in vruchtbaarheid hebben huishoudens in het naoorlogse Europa grondig getransformeerd tot kleinere tweeverdienershuishoudens. Als antwoord op deze veranderingen, hebben Europese overheden werk-gezinsbeleid ontwikkeld zoals formele kinderopvang of ouderschapsverlof. De hoge vruchtbaarheid en relatief milde spanning tussen werk en gezin in Europese voortrekkerslanden als België en Zweden suggereren dat dit beleid effectief is. Hoewel, gezien de toenemende diversiteit in Europese bevolkingen rijst vooral in voortrekkerslanden de vraag: 'werkt' dit soort beleid even goed voor 2de en 3de generatie migrantengroepen? In het licht van deze nieuwe vraag, biedt het COPE-project twee belangrijke bijdragen. Ten eerste wordt het gebruik en de effecten van werk-gezinsbeleid bestudeerd voor vrouwen van de 2de en 3de generatie naargelang de specifieke modaliteiten van het beleid, gebruik makend van de meest gedetailleerde register data voor België en Zweden. Ten tweede wordt in het COPE-project een mixed methods onderzoeksdesign toegepast op de Belgische case om differentieel gebruik en effecten van werk-gezinsbeleid naar originegroep te analyseren, maar ook diepgaande kennis op te bouwen omtrent de wijze waarop deze patronen tot stand komen. Onze bevindingen zijn uiterst relevant voor beleidsmakers in de context van inclusief sociaal beleid, maar ook het vrijwaren van het arbeidsaanbod in deze tijden van bevolkingsveroudering.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Mandaathouder: Wood Jonas

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tijdens de pandemie van 2020 hebben experts verwezen naar de "veranderende" of zelfs "schadelijke" impact van lockdowns op gezinsrelaties. De meeste claims waren gebaseerd op anekdotisch bewijs of, op zijn best, op kleinschalige, niet-representatieve onderzoeken. Deze studie zal daarentegen inzicht verwerven in intergenerationele relaties op basis van nationaal representatieve steekproeven in een Europees vergelijkend perspectief. Intergenerationele relaties verdienen bijzondere aandacht, gezien de behoefte aan (zelf)isolatie groter was onder ouderen tijdens de virusuitbraak. Tegelijkertijd zijn ouderen sterk afhankelijk van interpersoonlijke contacten, vermits familieleden cruciaal zijn voor hun sociaal netwerk, ondersteuningsaanbod en welzijn. Daarom kijkt de ouderenpopulatie tegen een dubbele uitdaging aan: de impact van besmetting en, indirect, de problemen van sociale isolatie door quarantaine. Deze studie heeft tot doel de gewijzigde kwetsbaarheden in familierelaties te onderzoeken. De belangrijke vraag rijst of intergenerationele relaties worden versterkt of verzwakt en hoe gezinskenmerken daarbij een rol spelen. Het project bestudeert 3 aspecten: intergenerationeel contact, informele steun en welzijn met een focus op gender, gezinssamenstelling en sociaaleconomische status. Aan de hand van de COVID-19 SHARE-enquête voor 50.000 Europeanen van 50+, uit 27 landen, gaan we ook in op de heterogeniteit in pandemie-gerelateerd beleid en sociale contexten in Europa.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Vergauwen Jorik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het concept 'familie' is de afgelopen decennia ingrijpend veranderd. Er is een toenemend aantal constellaties van samenleven (partnerschappen) en opvoeding van kinderen (ouderschap), waardoor het moeilijk is om te bepalen wat een gezin nu een 'gezin' maakt. De vele mogelijke combinaties van partnerschap en ouderschap in onze pluriforme samenleving vereisen dat we het gezin beschouwen als een vloeiend concept dat verder gaat dan de enge juridische en biologische begrippen en definities. We noemen dit "Family 2.0". De complexiteit van Family 2.0 heeft de solidariteitsbeginselen binnen families en tussen generaties zodanig veranderd dat de huidige juridische en sociale kaders, beleidsmaatregelen en instellingen er niet langer mee overeenstemmen. Family 2.0 roept nieuwe vragen en problemen op, zoals wie voor wie moet zorgen, onder welke voorwaarden en hoe het beleid hierop moet reageren. Het Belgische familierecht is te verouderd om nieuwe problemen met solidariteit in Family 2.0 aan te pakken, met name wat betreft (financiële) onderhoudsverplichtingen. Juridische, morele en sociale vragen, zoals wie tot wanneer precies tot het gezin behoort, of wie welke verplichtingen of claims heeft, blijven grotendeels onbeantwoord voor complexe gezinnen in België. Daarom zijn rechten, plichten en verantwoordelijkheden tussen familieleden, vooral voor intergenerationele zorg, ambivalent en betwist door verschillende stakeholders. Het doel van dit project is bijgevolg de basis te leggen voor een nieuw wettelijk en sociaal kader voor intergenerationele familiesolidariteit, die wij FamSol 2.0 noemen. We onderzoeken hoe hedendaagse solidariteit in complexe gezinnen eruit ziet, wat de uitdagingen zijn en hoe intergenerationele familiesolidariteit bevorderd kan worden. Om deze vragen te beantwoorden, combineren we de academische expertise van familieonderzoekers van UAntwerpen, UGent, KU Leuven en Artevelde Hogeschool met de inzichten en knowhow van onze maatschappelijke stakeholders.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Digitalisering heeft een transformatie teweeg gebracht in hoe we onze sociale levens organiseren, nieuws en entertainment consumeren, romantische partners vinden en interageren met autoriteiten. Millenials vinden voortdurende connectie met de digitale wereld een essentieel element van hun dagelijkse leven, maar voor vele oudere mensen voelt dat eerder ongemakkelijk aan. Wanneer diensten naar het internet verschuiven, worden dagdagelijkse klusjes zoals bankieren, shoppen of papierwerk plots bijna onmogelijk voor ouderen die de technische gebruikersinterfaces niet beheersen. Concepten als "digitale kloof" en "digitale ongeletterdheid" verwijzen naar het feit dat er door digitalisering ouderen uitgesloten of achtergelaten zijn. Gezien de recente vooruitgang in artificiële intelligentie, internet of things en robotisering, zal de digitalisering nog intensiever worden. Onder zulke omstandigheden wordt verbeterde digitale inclusie van ouderen een primaire doelstelling. Het overkoepelende thema voor dit interdisciplinair SBO-project is de vraag hoe een goed leven voor ouderen in de digitaliserende samenleving mogelijk is. Oudere mensen worden vaak afgebeeld als hulpeloze slachtoffers die de voordelen van computers, internet en sociale media ontzegd worden. Maar de bevolkingsgroep van ouderen is heterogeen en hun digitale vaardigheden en sociale noden zijn dit evenzeer. In dit project willen we daarom bestuderen hoe de alomtegenwoordigheid van apps en digitale toestellen het leven van ouderen verandert maar ook kan verbeteren. In nauwe samenwerking met maatschappelijke stakeholders en deelnemende ouderen willen wij bijdragen aan de demystificatie van digitale technologie, ouderen helpen de huidige barrières en exclusiemechanismen te overwinnen en hen helpen mee te genieten van de voordelen van de digitale samenleving. Tegelijkertijd willen we een kritisch-reflexieve houding tegenover de valkuilen en risico's van digitale technologie helpen bevorderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Vercruyssen Anina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het interuniversitair onderzoeksconsortium "Scheiding in Vlaanderen" bestudeert sinds 2006 levensloopgebeurtenissen inzake gezinsvorming en -ontbinding. Specifieke aandacht gaat uit naar nieuwsamengestelde en eenoudergezinnen. De meest recente populatiegebaseerde informatie in Vlaanderen betreft de cross-sectionele surveydata die het consortium in 2009- 2010 (golf 1) verzamelde. Om de tijdsorde in de mechanismen achter deze belangrijke levensloopgebeurtenissen te ontleden, zijn longitudinale data echter onmisbaar. In golf 2 zullen alle respondenten opnieuw gecontacteerd worden. Niet alleen (ex-)partners maar ook hun kinderen, hun ouders en eventuele nieuwe partners worden hierbij uitgenodigd deel te nemen aan deze grootschalige survey. (Echt)scheiding belangt immers niet alleen twee partners maar tegelijk ook het hele familienetwerk aan. Deze representatieve golf-2 data, die verzameld zullen worden volgens internationale kwaliteitsstandaarden, worden gratis ter beschikking gesteld voor de academische wereld. Onderzoeksactiviteiten inzake maatschappelijke dienstverlening zullen eveneens gesteund worden door het consortium.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit onderzoek is een terugkerend cijfermatig beeld te verwerven van verschillende informele zorgvormen bij Vlamingen van 18 jaar en ouder. Om veranderingen doorheen de tijd vast te stellen is het de bedoeling om dit surveyonderzoek 4 tot 5-jaarlijks te herhalen. We richten ons hierbij op informele zorg als proces, wat betekent dat we zowel de determinanten van het verlenen en ontvangen van (potentiële) informele hulp, de actuele praktijken en gevolgen in kaart brengen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Kwantitatief onderzoek toont aan dat medicalisering van VGV samen gaat met hogere sociale posities van moeders. We willen dit kwantitatief onderzoek aanvullen met kwalitatief onderzoek, wat samen een sequentieel verklarend model met gemende methoden vormt. Het kwalitatief deel doelt er op te begrijpen welke verklaring er schuilt achter de associatie tussen moeders sociale positie, sociale normen en hun besluitmaking rond medicalisering van VGV. We willen exploreren hoe de besluitvorming rond moeders hun dochters VGV gebeurt, en welke factoren hier een belangrijke rol spelen. We bekijken hiertoe de attitudes en bestaande percepties ronde zowel VGV als medicalisering van VGV. Het doel is inzicht te verschaffen in het besluitmakingsproces van moeders rond hun dochters VGV.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Eekert Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Lang werd aangenomen, door zowel sociologen als economen, dat de spectaculaire stijging in (vooral Westerse) echtscheidingen sinds de jaren 60 van de vorige eeuw, een direct gevolg waren van een evenzeer dramatische stijging in de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen. Te verwachten valt dat de negatieve financiële gevolgen van echtscheidingen daardoor gedaald zijn doorheen de tijd, aangezien vrouwen meer zelfvoorzienend zijn geworden. Het is echter onduidelijk of deze evolutie enkel toegeschreven kan worden aan de economische onafhankelijkheid van vrouwen en of deze evolutie gelijklopend is voor alle vrouwen. Dit onderzoek heeft wee doelstellingen. Eerst, aangezien de verwachtingen over de 'rol' van mannen en vrouwen in het huishouden is veranderd, onderzoeken we hoe de verdeling van zowel betaalde – als huishoudelijke arbeid het echtscheidingsrisico beïnvloedt. Een tweede doel is het zoeken naar factoren die de financiële ongelijkheden tussen vrouwen na een relatiebreuk veroorzaken of bestendigen. Extra aandacht wordt hierbij gegeven aan het onontgonnen terrein van "anticipatie". Vrouwen die een relatiebreuk verwachten zouden bewust voorzorgen kunnen nemen om beter om te gaan met de negatieve gevolgen van de breuk. Onderzoek dat nalaat om te controleren voor anticipatie leidt tot positief vertekende conclusies over de sterkte van de causale relatie tussen vrouwelijke arbeidsmarktparticipatie en echtscheidingsrisico's. Anderzijds leidt het groeperen van vrouwen die al dan niet anticipeerden tot een onderschatting van de negatieve financiële gevolgen van echtscheidingen aangezien de timing van hun verwerkingsproces verschilt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Thielemans Gert

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Alleenstaand ouderschap wordt in toenemende mate als sociaal probleem erkend. Dat is niet alleen omdat de incidentie toeneemt maar ook omdat het leidt naar heel diverse profielen van gescheiden vrouwen wiens burgerschap aangetast kan worden. Er is weinig geweten over de sociale relaties en praktijken die al dan niet bijdragen tot de bescherming en sociale inclusie van alleenstaande moeders. Dit alles start bij de cruciale transitie naar alleenstaand ouderschap: de juridische uitspraak.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Tartari Morena

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project omvat het veldwerk voor het Belgische Etnische Minderheden Verkiezingsonderzoek . Het project maakt gebruik van het interviewernetwerk van het Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid. Het veldwerk zal uitgevoerd worden in de stad Antwerpen in de periode okt 2019 - feb 2020.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project omvat het veldwerk voor het Belgisch nationaal verkiezingsonderzoek. Het project maakt gebruik van het interviewernetwerk van het Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid. Het veldwerk zal uitgevoerd worden in Vlaanderen in de periode okt 2019 - feb 2020.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Superdiversiteit staat centraal in het Vlaanderen van vandaag. Deze diversiteit impliceert dat het aantal personen met een buitenlandse herkomst gestaag toeneemt, maar ook dat de populatie met een vreemde herkomst heterogener wordt. Meten is weten. Om beleid te kunnen afstemmen op deze superdiversiteit is het essentieel om de positie van groepen met een migratieachtergrond op verschillende domeinen te observeren en te analyseren. om zicht te krijgen op domeinen die niet onderzocht kunnen worden op basis van variabelen beschikbaar in administratieve databanken, lanceerde de Vlaamse Overheid in 2017 de Samenleven in Diversiteit (SID) bevraging (Stuyck et al., 2018). Deze survey richt zich in het bijzonder op personen met een Marokkaanse, Turkse, Poolse, Roemeense en Congolese herkomst, groepen die typisch ondervertegenwoordigd blijven in andere bevragingen. Dit onderzoek behandelt diversiteit en integratie als transversale concepten die betrekking hebben op een breed scala thema's en beleidsdomeinen. In dit vervolgonderzoek focussen we op diversiteit en integratie in individuele gedragingen, attitudes en ervaringen. We onderscheiden zeven samenlevingsdomeinen: (1) opvoeding en onderwijservaringen van kinderen, (2) arbeidsmarktposities, (3) taalkennis en taalgebruik, (4) inburgering, (5) diversiteit en sociale contacten, (6) sociale participatie en (7) houdingen t.o.v. diversiteit en geloof in de samenleving. Vier onderzoeksdoelen staan centraal in dit project: 1. Operationaliseren van het concept 'heterogeniteit naar migratieachtergrond' in de SID-steekproef; 2. Documenteren van variatie naar migratieachtergrond in de zeven samenlevingsdomeinen; 3. Bestuderen in welke mate variatie in de zeven samenlevingsdomeinen naar migratieachtergrond verklaard kan worden door socio-demografische achtergrondkenmerken, socio-economische eigenschappen of socio-culturele profielen; 4. De onderlinge dynamiek tussen de samenlevingsdomeinen in kaart brengen, met bijzondere aandacht voor "spill-over" effecten voor groepen met een migratieachtergrond.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wood Jonas
• Co-promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Cambodja wordt geconfronteerd met een ernstige en groeiende diabetes epidemie, die wordt gereflecteerd in een stijging van de diabetesgerelateerde mortaliteit met 42.9% tussen 2005 en 2016. De epidemie plaats een ernstige rem op de economische en sociale ontwikkeling van het land. Het publieke gezondheidssysteem van Cambodja is gemoduleerd om acute aandoeningen te behandelen en is bijgevolg niet geschikt om dit nieuwe chronische gezondheidsprobleem op een duurzame manier aan te pakken. Het voorgestelde project wil dit probleem aanpakken in samenwerking met twee lokale actoren - NIPH en MoPoTsyo - om aldus contextspecifieke strategieën te ontwikkelen om omvattende en aangepaste diabeteszorg aan te bieden. Meer specifiek wil het project (1) onderzoeken hoe de huidige initiatieven verschillen van het optimale WHO ICCC framework, (2) nagaan hoe deze verschillen zich vertalen in suboptimale gezondheidsuitkomsten, en (3) plannen ontwikkelen om (samen met de stakeholders) de tekortkomingen van de huidige zorg te overwinnen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Masquillier Caroline
• Co-promotor: van Olmen Josefien

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Waarom? Veel landen worstelen om de beste manier te vinden om hypertensie en type 2 diabetes te behandelen. Daarom ontvangen veel patiënten suboptimale zorg, vooral kwetsbare groepen in de samenleving. SCUBY is uniek omdat het leert van best practices: vergelijken en onderling leren zal leiden tot roadmaps die beleidsmakers zullen helpen bij het inzetten van best practices en het verbeteren van standaardzorg voor deze gezondheidsproblemen. Wat? De kern van dit vier jaar durende project is het opschalen van een geïntegreerd zorgpakket met vijf componenten: (a) identificatie van mensen met hypertensie en / of diabetes type 2 en daaropvolgend (b) behandeling in de eerstelijn (c ) gezondheidseducatie en (d) ondersteuning betreffende zelfmanagement aan patiënten en zorgverleners, en (e) samenwerking tussen zorgverleners. Speciale aandacht wordt besteed aan kwetsbare patiënten en de betrokkenheid van hun zorgverleners. We streven naar een sterke opschaling en verhoogde diabetes- en hypertensiecontrole in elk land. Hoe? We gaan in gesprek met belangrijke beleidsmakers op alle niveaus, om kansen en barrières te identificeren voor het implementeren van best practices op grotere schaal en om implementatie te ondersteunen die relevant is voor de context van elk land. We zullen evalueren hoe deze zorgpakketten van invloed zijn op de resultaten en efficiëntie van het opschalen in elk betrokken land. De lessen over opschalen zullen ten goede komen aan beleidsmakers in andere landen met een vergelijkbare context. Wie? Vijf onderzoeksgroepen bestuderen drie verschillende soorten landen: een laag-middeninkomensland met een gezondheidszorgsysteem in ontwikkeling (Cambodja), een voormalig socialistisch hooginkomensland met een gecentraliseerd gezondheidssysteem (Slovenië) en een West-Europees federaal land met een gedecentraliseerd systeem voor eerstelijnszorg (België). SCUBY is een gezamenlijk 4-jarig onderzoeksproject gefinancierd door EC Horizon 2020

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Remmen Roy
• Co-promotor: van Olmen Josefien

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Of en hoe het gezin van herkomst iemands latere levensloop beïnvloedt, is een fundamentele vraag in de sociale wetenschappen. Intergenerationele invloeden zijn al eerder bestudeerd in levensloopgebeurtenissen zoals het verlaten van het ouderlijk huis, gezinsvorming en gezinsontbinding. Maar eerder onderzoek heeft zich alleen gericht op hoe kinderen de familiedynamiek van hun ouders imiteren (dat wil zeggen intergenerationele overerving). In dit project verleggen we de focus van intergenerationele naar intragenerationele invloeden in gezinnen. Het voorgestelde project bestudeert of en hoe broers en zussen elkaars levelsoopgebeurtenissen beïnvloeden. We beschouwen broers en zussen als belangrijke sociale banden en putten uit het levensloopperspectief en sociale netwerktheorie om te veronderstellen hoe broers en zussen elkaars kansen beïnvloeden om het ouderlijk huis te verlaten, een gezin te vormen of hun relatie te ontbinden. Het project maakt gebruik van een sequentiële QUAN-qual mixed methods-benadering. Voor het QUAN-deel gebruiken we gegevens van Belgische administratieve data, afkomstig van de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid. Dit stelt ons in staat om broers en zussen doorheen de tijd te volgen en hun gezinsdynamiek te modelleren met event history methoden. Voor het kwalitatief gedeelte worden gegevens uit diepte-interviews verzameld om meer inzicht te krijgen in de objectieve en subjectieve factoren die de effecten van broers en zussen op deze drie levenslooptransities beïnvloeden. Het project draagt bij aan de literatuur door zich te richten nieuwe manieren waarin de familie van oorsprong levenslooppaden beïnvloedt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De impact van een HIV-diagnose op het leven van het individu en dat van zijn familie is groot. Daarom is het belangrijk nieuwe infecties te vermijden. Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP) biedt een nieuwe kans in de preventie van HIV. Het huidige onderzoek wil kijken hoe PrEP het best kan geïmplementeerd worden in Vlaanderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De sociologische studie van intergenerationele solidariteit concentreert zich voornamelijk op het type zorg en de intensiteit ervan bij volwassen kinderen en hun ouders. Voor opwaartse solidariteit (kinderen die voor hun ouders zorgen) werd reeds vastgesteld dat zorgarrangementen tot stand komen binnen de familie. Hoewel het individuele kinderen zijn die om hun ouders geven, is de hoeveelheid zorg die een kind biedt meestal het resultaat van een collectieve (gezins)beslissing. Gender valt op als een bepalende factor voor de zorg die een kind biedt. Vrouwen (dochters) krijgen, ten onrechte, hierbij vaker de zorg op zich, vooral in door mannen gedomineerde gezinnen. Een belangrijk kenmerk van mantelzorg is de veranderlijkheid ervan. Zorgverlening in families kan op elk moment worden heronderhandeld, vaak vanwege veranderingen in het leven van zorgverleners of veranderende behoeften van de zorgontvanger. Dit project onderzoekt de mate waarin zorgverlening onderhevig is aan verandering en hoe dit zich verhoudt tot de gendersamenstelling van kinderen en andere aspecten van de gezinscontext. Met behulp van een sterk uitgebouwd longitudinaal panel, streven we 4 doelen na: (1) onderzoeken in hoeverre de genderverhouding van broers en zussen van invloed zijn op het zorggebruik van ouders, (2) bekijken hoe de associatie loopt tussen deze genderverhouding en de stabiliteit van het zorgnetwerk voor volwassen-kindzorg (3) bestuderen hoe de stabiliteit en herverdeling van de mantelzorg zich verhoudt tot de genderverhouding van broers en zussen, en 4) onderzoeken hoe het zorgnetwerk en de zorgverdeling onder zussen wijzigt wanneer de zorgbehoeften van ouders veranderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Vergauwen Jorik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

7 miljoen HIV patiënten, overvolle wachtzalen, te weinig dokters. Dat is de harde realiteit in de Zuid-Afrikaanse gezondheidszorg. De overheid worstelt met de vraag hoe ze de groeiende groep van patiënten met HIV moet opvangen. Daarvoor roept men de hulp in van duizenden zogenaamde community health workers, laagopgeleide mensen, veelal vrouwen, die een beperkte opleiding genoten, om steun te bieden aan de HIV patiënt thuis. Op die manier probeert men de overbelaste ziekenhuizen te ontzien en de meest kwetsbare patiënten in de Zuid-Afrikaanse townships te bereiken. Echter, de preventie en behandeling van HIV blijven een uitdaging in het hedendaagse Zuid-Afrika. In dit onderzoeksproject, gaan we na aan de hand van longitudinale kwalitatieve interviews of het huishouden soelaas kan bieden bij deze uitdagingen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van mijn promotieonderzoek is om een ​​diepgaande studie uit te voeren naar de medicalisering van FGC. Op basis van een uitgebreid literatuuronderzoek heb ik de volgende hypothesen ontwikkeld: H1. Medicalisering van FGC wordt gestratificeerd naar sociaal-economische status; vanwege zowel financiële mogelijkheden als toegenomen kennis over het gezondheidszorgsysteem en mogelijke gezondheidsrisico's van FGC. H2. Medicalisering van FGC werkt op zichzelf als een statussymbool. Het economische vermogen van moeders om hun dochter in een medische context te besnijden, kan bijdragen aan hun sociale status. H3. Medicalisering van FGC werkt als een strategie voor schadebeperking. Wanneer de sociale druk om te snijden groot is, kunnen vrouwen kiezen voor een medische cut (in plaats van helemaal niet te knippen) om de sociale druk op een veiligere alternatieve manier te conformeren. H4. Medicalisering van FGC werkt zelf als een sociale norm. Gemedicaliseerde FGC is de dominante culturele kijk geworden op hoe FGC moet worden uitgevoerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project gaat na of de terreinwerking ter bevordering van de seksuele gezondheid bij sub-Saharaanse Afrikaanse migranten (SAM) de noden van de SAM dekt in Vlaanderen. Op basis van de resultaten van de document-analyse en het kwalitatief onderzoek (key informant interviews en focus groep discussies), zal het onderzoeksteam aanbevelingen formuleren voor de toekomstige terreinwerking voor SAM.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Masquillier Caroline
• Co-promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tussen 2015 en 2030 worden de Europese welvaartstaten (waaronder België) geconfronteerd met de lange-termijn gevolgen van de babyboom en babybust in de tweede helft van de 20e eeuw: de grote cohorten geboren in 1950 en 1960 naderen gaandeweg de pensioenleeftijd, maar de instroom van de kleine cohorten geboren na 1970 is onvoldoende om een krimp van de beroepsbevolking te vermijden. Het rapport over vervangingsmigratie van de Verenigde Naties schatte in 2001 dat een aanzienlijk groei van migratie nodig zou zijn ten opzichte van de niveaus die gangbaar waren in de jaren 1990 om de beroepsbevolking in Europa op peil te houden. Tegen alle verwachtingen in en ondanks het scepticisme ten aanzien van de migratievooruitzichten van de Verenigde Naties is de migratie naar Europa sinds 2000 aanzienlijk toegenomen, waarbij de migratie de niveaus in de jaren 1950 en 1960 van de 20e eeuw inmiddels heeft overschreden met een aanzienlijke marge. In alle Europese landen blijft de werkzaamheidsgraad van personen met een migratieachtergrond echter aanzienlijk achter op het niveau van autochtonen, wat het scepticisme in het publieke debat ten aanzien van migratie verder voedt. Hoewel de oververtegenwoordiging van tweede en latere migranten in de werkloosheid en de oververtegenwoordiging van eerste generatie migranten in de sociale bijstand inmiddels overvloedig werd gedocumenteerd, is er tot nu toe slechts in beperkte mate onderzoek beschikbaar dat gebruik heeft kunnen maken van beschikbare registergegevens om het gebruik en het effect van activeringsprogramma's op de arbeidsmarktpositie van eerste, tweede en latere generaties migranten in detail te onderzoeken. Dit project maakt gebruik van een nieuwe onderzoeksinfrastructuur die werd ontwikkeld in het kader van een voorafgaand VIONA-project (Vlaamse overheid) waarbij longitudinale microgegevens van het departement inburgering, de dienst voor arbeidsbemiddeling en de registers van de sociale zekerheidsinstellingen aan elkaar werden gelinkt om de arbeidsmarkttrajecten te analyseren van zowel de populatie met een migratieachtergrond die reeds in het land verbleef (tweede en latere generaties) als de trajecten van nieuwe migranten die zich in de periode 2005-2015 in het land hebben gevestigd (eerste generatie, waaronder asielzoekers). Op basis van deze sterk innoverende onderzoeksinfrastructuur – en gegeven dat verschillende profielen migranten kunnen worden onderzocht – draagt dit project bij tot de literatuur over de effectiviteit van verschillende integratie- en activeringsmaatregelen, waarbij ook de variatie in de effectiviteit van dergelijke maatregelen in kaart wordt gebracht, aangezien de tweede en latere generaties migranten, eerste generatiemigranten (waaronder gezinsherenigers) en asielzoekers op de arbeidsmarkt met verschillende barrières worden geconfronteerd. Het project beoogt een verdere samenwerking met de regionale stakeholders die hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van de onderzoeksinfrastructuur en tevens een sterke valorisatie van de onderzoeksresultaten in samenwerking met diverse lokale en regionale actoren actief in het domein van arbeidsmarktbeleid en inburgering.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Wood Jonas
• Mandaathouder: Kasztan Tair

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Zuid-Afrika heeft er 7 miljoen HIV-positieve inwoners waarvan er 3.5 miljoen de levensreddende antiretrovirale (ARV) behandeling krijgt. De epidemie oefent bijgevolg een ontzettend zware druk uit op het nationale gezondheidssysteem. Gegeven de ernstige tekorten in gezondheidswerkers in de publieke sector, wordt de inzet van 'community health workers' (CHWs) steeds vaker genoemd als een essentiële component van een duurzaam publiek antiretroviraal programma. Recente systematic reviews bevestigen het potentieel van CHW programma's maar wijzen op zeer uiteenlopende onderzoeksresultaten wanneer het gaat om de effectiviteit van deze steun. Eerder werk van het huidige onderzoeksteam heeft aangetoond dat deze variabiliteit grotendeels wordt verklaard door de huidhoudcontext waarin de CHWs actief zijn – de steun van CHWs stimuleert therapietrouw in 'HIV competente' huishoudens maar werkt minder goed in minder competente huishoudens. Het huidige FWO project bouwt verder op deze kennisbasis en heeft bijgevolg als doel om een evidence-based interventie op het niveau van het huishouden te ontwikkelen en testen – in een cluster randomized controlled trial – die als doel heeft om (1) de huishoudens te stimuleren om 'HIV competente' huishoudens te worden en om aldus (2) de impact van de steun van CHWs op de individuele uitkomsten van de ARV behandeling te optimaliseren. De hieruit volgende kennis kan een zeer belangrijk element vormen van toekomstige interventies in landen in ontwikkeling omdat het stimuleren van de HIV competentie op het niveau van het huishouden een duurzame strategie zou kunnen zijn om de impact van reeds beloftevolle CHW interventies te optimaliseren – dit, in een context met beperkte middelen en een zeer hoge HIV-prevalentie, waar deze kennis het meest nodig is.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Mandaathouder: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Uit een grootschalig onderzoek bij Vlaamse studenten blijkt dat een belangrijk deel van deze studenten (3 tot 10%) stimulerende medicatie –voornamelijk methylfenidaat zoals Rilatine, voorgeschreven om ADHD te behandelen– als een prestatieverhogend middel gebruikt. Los van de vraag of er in dit geval sprake is van oneerlijke concurrentie, kan het oneigenlijk gebruik van deze stimulantia ook schadelijke mentale en fysieke gezondheidseffecten hebben, waardoor het eveneens een onderzoeksprioriteit wordt. Hoewel we dus een zicht hebben op de prevalentie van dit oneigenlijk gebruik van stimulantia, is er bijna niets geweten over de karakteristieken van de gebruikers, de impact op het fysieke en mentale welzijn van de studenten en de psychosociale motieven van het misbruik van stimulerende middelen. Daarnaast verwachten we een hoger misbruik bij geneeskundestudenten, omwille van de sterk concurrerende omgeving waarin ze studeren en de gemakkelijke(re) toegang tot deze medicatie. Specifieke focus op de prevalentie en motieven van misbruik bij deze studentengroep is bijgevolg cruciaal. Bovendien is er een gebrek aan kennis over de aanbodszijde van dit volksgezondheidsprobleem. De voorgestelde studie heeft als doel om wetenschappelijke kennis te verzamelen over het misbruik van methylfenidaat in Vlaanderen. Meer bepaald zal het onderzoek trachten om de bovenvermelde onderzoeksnoden te lenigen: (1) welke groepen studenten misbruiken deze stimulantia en wat is de impact van dit misbruik op hun welzijn; (2) waarom stellen deze studenten dit gedrag; en (3) hoe geraken de studenten aan deze voorschriftplichtige geneesmiddelen? Het mixed-methods onderzoeksdesign bestaat uit 3 fasen, die elk 1 van de bovengenoemde onderzoeksdoelstellingen behandelen. Allereerst zal de beschikbare dataset van de kwantitatieve enquête bij Vlaamse studenten worden benut om de gebruikerspopulatie te identificeren en hun welzijn te meten (Studie 1). Op de tweede plaats zal een meer specifieke kwalitatieve en kwantitatieve dataverzameling worden uitgevoerd om de mechanismen die aan het misbruik ten grondslag liggen na te gaan (Studie 2). Hierbij zullen we eerst en vooral focussen op de studenten geneeskunde, vanwege een mogelijk hoger misbruik bij deze groep. Nadien zullen we ons richten tot alle studentengroepen. Hierbij zal een theoretisch model, beschreven in de literatuur, worden getest. Tenslotte zal een web-survey, alsook een kwalitatief onderzoek bij artsen en apothekers worden uitgevoerd om wetenschappelijke kennis over de aanbodszijde te genereren (Studie 3). Het voorgestelde onderzoek kan zowel theoretische als praktische implicaties hebben. Op theoretisch vlak is het de eerste studie die de complexe mechanismen ten grondslag aan het stimulantiamisbruik door studenten, zal exploreren. Praktisch gezien, zal de resulterende wetenschappelijke kennis ons in staat stellen om effectieve preventie-interventies op te stellen om de studenten van deze schadelijke gezondheidskeuzes te doen afzien.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Ponnet Koen
• Co-promotor: Van Hal Guido
• Mandaathouder: De Bruyn Sara

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tevredenheidsenquëte onder leden van het COV. De enquête wordt via Qualtrics afgenomen onder de leden en nadien geanalyseerd en verwerkt tot een onderzoeksrapport. Nadien wordt in overleg met het COV bekeken welke maatregelen er genomen kunnen worden om de dienstverlening te verbeteren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het uitbouwen van een professionele carrière en het stichten van een gezin zijn twee vaak voorkomende levensdoelen. Bijgevolg wekt de relatie tussen werk en gezin steeds veel aandacht van sociale wetenschappers. Deze interesse wordt verder versterkt door de opkomst van het tweeverdienersmodel en steeds uitgebreider gezinsbeleid ter ondersteuning van de combinatie werk-gezin. Bestaand onderzoek toont aan dat wederzijdse negatieve effecten tussen tewerkstelling en gezinsvorming vooral in Noordwest Europese landen met een uitgebreid werk-gezinsbeleid afzwakken. Dit lijkt er op te wijzen dat beleidsmaatregelen ter combinatie van werk en gezin zoals formele kinderopvang, ouderschapsverlof of dienstencheques, hun doel niet missen. Hoewel, naast dit algemene verhaal van een toegenomen combineerbaarheid van werk en gezin, is relatief weinig geweten over deze combineerbaarheid voor verschillende subgroepen binnen onze samenleving. Dit is opmerkelijk aangezien verschillende dynamieken naargelang gender, opleidings- of originegroep ons begrip van de organisatie van werk en gezin kunnen versterken. Daarnaast kunnen beleidsmakers niet tevreden zijn met de huidige algemene bevindingen omtrent de combinatie werk-gezin en het gebruik van gezinsbeleid aangezien sociale inclusie centraal staat in sociaal beleid. Literatuuroverzichten wijzen aan dat deze leemte in onze kennis vaak te wijten is aan beperkingen in de beschikbare data. Ten eerste, vaak gebruikte cross-sectionele data laat niet toe om individuen longitudinaal op te volgen en te bestuderen hoe werk en gezin elkaar over de tijd beïnvloeden. Ten tweede, een gebrek aan data voor koppels verhindert de studie van beslissingen op koppel-niveau en inzicht in genderdynamieken. Ten derde, surveys bevatten nauwelijks informatie over het gebruik van gezinsbeleid, wat noodzakelijk is voor effectmetingen. Ten vierde, beperkte steekproeven verhinderen begrip van verschillende werk-gezin dynamieken naar subgroepen zoals opleidings-, of originegroepen. Ten slotte, hoewel cross-nationaal onderzoek nodig is om ook de impact van de sociale en institutionele context te vatten, zijn beschikbare vergelijkingen door de opgesomde beperkingen zeer beschrijvend en leiden ze nauwelijks tot beleidsaanbevelingen. Bijgevolg doelt dit project op de ontwikkeling van een socio-demografisch panel op basis van de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid en het Bevolkingsregister. Het voorgestelde panel maakt een (i) longitudinale (ii) koppel-analyse van (iii) het gebruik en de effecten van werk-gezinsbeleid (formele kinderopvang, ouderschapsverlof, dienstencheques) voor (iv) specifieke subgroepen in de bevolking mogelijk. Door middel van een nauwe samenwerking met onze partners in andere Noordwestelijke Europese landen met gedetailleerde administratieve data, kunnen we (v) de analyses vergelijken tussen verschillende landen in deze regio.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wood Jonas

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Zuid-Afrika heeft er 7 miljoen HIV-positieve inwoners waarvan er 3.5 miljoen de levensreddende antiretrovirale (ARV) behandeling krijgt. De epidemie oefent bijgevolg een ontzettend zware druk uit op het nationale gezondheidssysteem. Gegeven de ernstige tekorten in gezondheidswerkers in de publieke sector, wordt de inzet van 'community health workers' (CHWs) steeds vaker genoemd als een essentiële component van een duurzaam publiek antiretroviraal programma. Recente systematic reviews bevestigen het potentieel van CHW programma's maar wijzen op zeer uiteenlopende onderzoeksresultaten wanneer het gaat om de effectiviteit van deze steun. Eerder werk van het huidige onderzoeksteam heeft aangetoond dat deze variabiliteit grotendeels wordt verklaard door de huidhoudcontext waarin de CHWs actief zijn – de steun van CHWs stimuleert therapietrouw in 'HIV competente' huishoudens maar werkt minder goed in minder competente huishoudens. Het huidige FWO project bouwt verder op deze kennisbasis en heeft bijgevolg als doel om een evidence-based interventie op het niveau van het huishouden te ontwikkelen en testen – in een cluster randomized controlled trial – die als doel heeft om (1) de huishoudens te stimuleren om 'HIV competente' huishoudens te worden en om aldus (2) de impact van de steun van CHWs op de individuele uitkomsten van de ARV behandeling te optimaliseren. De hieruit volgende kennis kan een zeer belangrijk element vormen van toekomstige interventies in landen in ontwikkeling omdat het stimuleren van de HIV competentie op het niveau van het huishouden een duurzame strategie zou kunnen zijn om de impact van reeds beloftevolle CHW interventies te optimaliseren – dit, in een context met beperkte middelen en een zeer hoge HIV-prevalentie, waar deze kennis het meest nodig is.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Zuid-Afrika heeft er 7 miljoen HIV-positieve inwoners waarvan er 3.5 miljoen de levensreddende antiretrovirale (ARV) behandeling krijgt. De epidemie oefent bijgevolg een ontzettend zware druk uit op het nationale gezondheidssysteem. Gegeven de ernstige tekorten in gezondheidswerkers in de publieke sector, wordt de inzet van 'community health workers' (CHWs) steeds vaker genoemd als een essentiële component van een duurzaam publiek antiretroviraal programma. Recente systematic reviews bevestigen het potentieel van CHW programma's maar wijzen op zeer uiteenlopende onderzoeksresultaten wanneer het gaat om de effectiviteit van deze steun. Eerder werk van het huidige onderzoeksteam heeft aangetoond dat deze variabiliteit grotendeels wordt verklaard door de huidhoudcontext waarin de CHWs actief zijn – de steun van CHWs stimuleert therapietrouw in 'HIV competente' huishoudens maar werkt minder goed in minder competente huishoudens. Het huidige FWO project bouwt verder op deze kennisbasis en heeft bijgevolg als doel om een evidence-based interventie op het niveau van het huishouden te ontwikkelen en testen – in een cluster randomized controlled trial – die als doel heeft om (1) de huishoudens te stimuleren om 'HIV competente' huishoudens te worden en om aldus (2) de impact van de steun van CHWs op de individuele uitkomsten van de ARV behandeling te optimaliseren. De hieruit volgende kennis kan een zeer belangrijk element vormen van toekomstige interventies in landen in ontwikkeling omdat het stimuleren van de HIV competentie op het niveau van het huishouden een duurzame strategie zou kunnen zijn om de impact van reeds beloftevolle CHW interventies te optimaliseren – dit, in een context met beperkte middelen en een zeer hoge HIV-prevalentie, waar deze kennis het meest nodig is.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Brandweervereniging Vlaanderen (BVV) organiseert een bevraging naar de werkbeleving van brandweerpersoneel in Vlaanderen. Dit gebeurt naar aanleiding van de vraag van de FOD Binnenlandse Zaken waarbij informatie gevraagd werd aan de federaties over de motivatie van vrijwillige brandweerlieden. Op basis van de reeds afgenomen belevingsenquête in Nederland (onder leiding van het Instituut Fysieke Veiligheid) wordt nu vanuit de BVV een gelijkaardige enquête afgenomen, dat niet alleen binnen de Vlaamse context een realistisch beeld kan scheppen over de werkbeleving van brandweerpersoneel, maar tevens tot vergelijkend onderzoek kan leiden tussen de Nederlandse en Vlaamse context. De UAntwerpen werd aangesproken voor de methodologische zijde van deze enquête en om wetenschappelijkheid van de (interpretatie van) resultaten te garanderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Achtergrond: In het huidige België, is de universiteits- en hogeschoolervaring een belangrijke transitieperiode geworden in de levensloop van studenten. Cultureel gezien, zijn deze jaren een periode van overgang, experimenteren en risicovol gedrag. Deze transitieperiode is niet zonder risico: met name in de Verenigde Staten wordt meer en meer aandacht geschonken aan verhoogde stresssituaties die door universiteits- en hogeschoolstudenten worden ervaren en die verband kunnen houden met toegenomen druggebruik en geestelijke gezondheidsproblemen. Nochtans is er weinig geweten over de onderlinge verbanden tussen stress, middelengebruik en geestelijke gezondheid bij de Vlaamse studentenpopulatie, waardoor de nood aan onderzoek rond dit belangrijke gezondheidsprobleem bij studenten duidelijk wordt. Bovendien leven en studeren studenten niet in een sociaal isolement: ze worden omgeven door 'peers' en zijn ingebed in studieprogramma's. Deze context kan potentieel de onderlinge verbanden tussen studiestress, middelengebruik en mentale gezondheidsproblemen veranderen: (1) sociale ondersteuning als een potentiële buffer en (2) de kenmerken van het studieprogramma als een belangrijk element dat kan leiden tot variabiliteit tussen de studieprogramma's. Er is echter weinig geweten over de impact van deze sociale en organisatorische factoren op de beschreven onderlinge verbanden. Doelstellingen: Het huidige BOF DOCPRO Bonus-project heeft als bedoeling om deze tekortkomingen aan te pakken door de impact te onderzoeken van studentenstress op zowel de mentale gezondheid als middelenmisbruik, mede rekening houdend met de invloed van voor de student beschikbare online en off-line sociale ondersteuning en de verschillen tussen de diverse studieprogramma's. Methoden: Meer specifiek, willen we (1) door gebruik te maken van de dataset van de studie 'In hogere sferen', versie 2017 (verwachte n = ongeveer 20.000), de onderlinge verbanden onderzoeken tussen studiestress, het gebruik van drie verschillende middelen (stimulantia, voorschriftplichtige slaapmiddelen en cannabis) en mentale gezondheidsproblemen. (2) We zullen Structural Equation Models (SEM) gebruiken om na te gaan welk theoretisch model het best de rol van de online en off-line steun in deze onderlinge verbanden simuleert: een direct effect, een indirect effect (via studiestress) of een buffereffect (met impact op de relatie tussen stress en middelengebruik/mentale gezondheid). (3) Ten laatste zullen we multipele groep SEM toepassen om na te gaan hoe deze verbanden verschillen doorheen de verschillende studieprogramma's: hebben verschillen in kennisniveau en competitie een invloed op deze onderlinge verbanden? De laatste twee onderzoeksvragen zullen worden behandeld door gebruik te maken van nieuw verzamelde gegevens bij de studenten van de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen. Verwachte resultaten: Dit projectvoorstel kan zowel theoretische als praktische implicaties hebben. Theoretisch is het de eerste studie die de complexe mechanismen exploreert die ten grondslag liggen aan middelengebruik en mentale gezondheid bij een grote studentenpopulatie – met speciale aandacht voor de rol van sociale en organisatorische determinanten. Praktisch zal de wetenschappelijke kennis die uit de studie voortvloeit, het potentieel mogelijk maken om met de gepaste effectieve preventieve interventies de studenten te helpen om studiestress te beheersen en schadelijke gezondheidskeuzes en mentale gezondheidsproblemen te vermijden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Van Hal Guido
• Mandaathouder: Tholen Robert

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Kinderen brengen vreugde, maar ook stress, vooral onder werkende ouders die werk en kinderzorg moeilijk combineren. Dit onderzoeksvoorstel stelt een aantal stappen voor om na te gaan hoe Europese verzorgingsstaten verschillen in de manier waarop ze de combinatie werk-gezin faciliteren. Sommige Europese welvaartsstaten activeren ouders op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door uitgebreide publieke kinderopvang te organiseren. Andere Europese verzorgingsstaten zetten eerder in op ouderschapsverloven, waarmee ze kinderzorg zoveel mogelijk binnen het gezin trachten te houden. Sommige Europese welvaartsstaten combineren beide benaderingen, terwijl anderen de kinderzorg gedragen door gezinnen volledig negeren. In het huidige voorstel onderzoeken we hoe deze Europese variaties in aanpak het psychisch welbevinden van ouders beïnvloedt. Daarbij vergelijken we verschillende typen van huishoudens, bijvoorbeeld het mannelijk kostwinnershuishouden met het tweeverdienershuishouden of alleenstaande ouderhuishoudens. Tot slot kijken we hoe opvang verstrekt door grootouders zich verhoudt ten opzichte van dit kinderzorgbeleid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Co-promotor: Van Lancker Wim
• Mandaathouder: Somogyi Nikolett

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Lang werd aangenomen, door zowel sociologen als economen, dat de spectaculaire stijging in (vooral Westerse) echtscheidingen sinds de jaren 60 van de vorige eeuw, een direct gevolg waren van een evenzeer dramatische stijging in de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen. Te verwachten valt dat de negatieve financiële gevolgen van echtscheidingen daardoor gedaald zijn doorheen de tijd, aangezien vrouwen meer zelfvoorzienend zijn geworden. Het is echter onduidelijk of deze evolutie enkel toegeschreven kan worden aan de economische onafhankelijkheid van vrouwen en of deze evolutie gelijklopend is voor alle vrouwen. Dit onderzoek heeft wee doelstellingen. Eerst, aangezien de verwachtingen over de 'rol' van mannen en vrouwen in het huishouden is veranderd, onderzoeken we hoe de verdeling van zowel betaalde – als huishoudelijke arbeid het echtscheidingsrisico beïnvloedt. Een tweede doel is het zoeken naar factoren die de financiële ongelijkheden tussen vrouwen na een relatiebreuk veroorzaken of bestendigen. Extra aandacht wordt hierbij gegeven aan het onontgonnen terrein van "anticipatie". Vrouwen die een relatiebreuk verwachten zouden bewust voorzorgen kunnen nemen om beter om te gaan met de negatieve gevolgen van de breuk. Onderzoek dat nalaat om te controleren voor anticipatie leidt tot positief vertekende conclusies over de sterkte van de causale relatie tussen vrouwelijke arbeidsmarktparticipatie en echtscheidingsrisico's. Anderzijds leidt het groeperen van vrouwen die al dan niet anticipeerden tot een onderschatting van de negatieve financiële gevolgen van echtscheidingen aangezien de timing van hun verwerkingsproces verschilt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Thielemans Gert

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het bevorderen van sociale inclusie voor kinderen met een beperking is een belangrijk aspect van het beleid ten aanzien van personen met een handicap in Uganda. Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat Uganda achterop hinkt bij het implementeren van deze programma's. In deze context waar een grote vraag naar sociaal inclusief beleid belemmerd wordt door beperkte middelen, is er een duidelijke nood naar onderzoek over hoe kinderen deel uit maken van verschillende activiteiten in de maatschappij. Verder zal dit onderzoek nagaan welke barrières deze sociale inclusie belemmeren. Beide onderzoeksdoelen zullen worden onderzocht via de "photo elicitation" methode. Hierbij zullen ouders van kinderen met een beperking worden geïnterviewd aan de hand van hun zelf gegenereerd beeldmateriaal. Het onderzoek zal worden uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers van de "Makerere University" en de NGO "Angel's Centre" in het Wakiso district in centraal Uganda. Dit onderzoeksproject heeft zowel implicaties voor academisch onderzoek als voor het beleid. De resultaten van dit onderzoek zullen het startpunt vormen voor verdere projectaanvragen, met het oog op het uitbouwen van een eigen onderzoekslijn.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De voorbije decennia hebben de meeste Europese landen een forse stijging gekend van vrouwelijke arbeidsparticipatie. De toenemende gendergelijkheid op vlak van onderwijs- en arbeidsmarktuitkomsten ging evenwel niet gepaard met een gelijkaardige evolutie naar gendergelijkheid in huishoudens en families. De genderverdeling van (on)betaald werk blijkt in de praktijk nog steeds ongelijk en ook de arbeidsparticipatie rond ouderschap vertoont meer variatie bij vrouwen dan het geval is bij mannen. Volgens micro-economische theorieën is deze genderspecialisatie in (on)betaald werk de uitkomst van een onderhandeling op basis van de socio-economische positie van beide partners. Naarmate het verdienpotentieel van vrouwen toeneemt, is het voortbestaan van een traditionele rolverdeling binnen huishoudens vanuit dit perspectief evenwel paradoxaal Gendertheorieën stellen daartegen dat de genderverdeling van (on)betaald werk na ouderschap sterk wordt bepaald door culturele normen rond ouderschap waaraan koppels conformeren en waardoor deze normen worden gereproduceerd. Gebruikmakend van gedetailleerde longitudinale gegevens van de Belgische Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid en vergelijkende panelgegevens voor een grotere set Europese landen, analyseert dit project de genderverdeling van betaald werk rond ouderschap. Concreet wordt onderzocht in welke mate sprake is van genderverschillen in het vervullen van de economische vereisten voor ouderschap en gezinsvorming (beschikken over voldoende financiële middelen, werkzekerheid,…) en in welke mate differentiële arbeidsmarkt- en loonkenmerken voor ouderschap dus een verklaring kunnen bieden voor het uitdiepen van genderverschillen na ouderschap, dan wel sprake lijkt van hardnekkige genderrollen niettegenstaande de sterkere relatieve inkomens- en arbeidsmarktpositie van vrouwen voor ouderschap.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Van de Velde Sarah

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Leerstoel Migratie, Integratie en Arbeidsmarkt is een onderzoeksproject in samenwerking met de Vlaamse overheid naar de arbeidsmarktpositie van personen met een migratie-achtergrond in Vlaanderen, met specifieke aandacht voor de arbeidsmarktpositie van vrouwen en de effectiviteit van inburgeringstrajecten voor nieuwkomers. Het project is innovatief aangezien registergegevens met betrekking tot i) inburgering (ABB), ii) opleidings- en activeringstrajecten (VDAB) en iii) arbeidskaarten (WSE) worden geïntegreerd met longitudinale microdata ontleend aan het DataWarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming van de Kruispuntbank Sociale Zekerheid met het ook op de reconstructie en longitudinale analyse van arbeidsmarkttrajecten van personen met een migratie-achtergrond aan de hand van geavanceerde hazard en econometrische modellen. Doorheen het project worden interviews en focusgroepen opgezet met zowel deelnemers en trajectbegeleiders die de inzichten gebaseerd op de longitudinale analyse van trajecten op basis van registergegevens verder uitdiepen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Raeymaeckers Peter
• Co-promotor: Vujić Sunčica

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project beoogt het inzicht in socio-economische trajecten van personen met een migratie-achtergrond te verbeteren door simultaan te focussen op drie niveaus (tevens work packages): i) het individuele niveau, ii) het huishoudens- en iii) het bedrijfsniveau. Niettegenstaande een uitgebreide internationale literatuur waarin de arbeidsmarktuitkomsten en –trajecten onder de loupe worden gehouden, is vooralsnog geen sluitende verklaring voorhanden waarom het personen met een migratieachtergrond vaak slechter vergaat dan autochtonen. De human capital benadering stelt dat het belang van onderwijs aldoor toeneemt, en dat laaggeschoolden disproportioneel worden getroffen in een context waar vooral de vraag naar hooggeschoolde arbeid is toegenomen (Katz and Autor, 1999; Baldwin and Beckstead, 2003). Vooral eerste generatiemigranten beschikken vaak over lagere of andere kwalificaties dan die vereist in Westerse arbeidsmarkten (Heath and Cheung, 2007). Andere verklaringen geven aan dat de human capital theorie ontoereikend blijkt om de wisselende mate van arbeidsmarktintegratie van nieuwkomers te verklaren (Neels, 2001; Euwals et al. 2007; Baert and Cockx, 2013). Ook de theorieën die wijzen op gesegmenteerde assimilatie blijken minder optimistisch over de relevantie van onderwijs en gerelateerde factoren in het verklaren van de arbeidsmarktachterstand van eerstegeneratiemigranten. Waar sommige migranten beschikken over een breed scala aan mogelijkheden, worden anderen geconfronteerd met achterstelling, waaronder beperkte toegang tot sociale netwerken en/of discriminatie (Fuller 2001, Kalleberg en Soresen 1979, Heath & Cheung 2007). Ook een rigide regeling van de arbeidsmarkt die het aanwerven en ontslaan van medewerkers relatief duurder maakt, speelt vaak in het nadeel van personen met een migratieachtergrond, voor wie de waarde van het menselijke en culturele kapitaal vaak moeilijker kan worden ingeschat (Kogan, 2006). De focus op individuele kenmerken wordt in dit project om die reden aangevuld met een focus op dynamieken binnen huishoudens en bedrijven die de arbeidsmarktpositie van personen met een migratieachtergrond beïnvloeden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Vrouwenbesnijding komtvandaag de dag in meerdere Afrikaanse landen voor. In het huidige onderzoeksvoorstel trachten we de praktijk te onderzoeken door interlandelijke verschillen, alsook verschillen overheen de tijd en tussen generaties te analyseren. Daarvoor maken we gebruik van twee datasets, de Demographic Health Survey en de Multiple Indicator Cluster Surveys. De meeste recente golven van deze datasets verzamelde informatie over vrouwenbesnijdenis in 27 Afrikaanse landen, maar in sommige landen werd reeds informatie verzameld vanaf het jaar 1995. Beide surveys zijn representatieve cross-sectionele bevolkingssurveys met grote steekproeven, meestal tussen 5000 en 15000 huishoudens. Op basis van deze data zal een macro-sociologische analyse van de praktijk van vrouwenbesnijdenis uitgevoerd worden. We onderzoeken hierbij drie onderzoekvragen; (1) of er interlandelijke variatie in de prevalentie, type en graad van medicalisering van vrouwenbesnijdenis kan vastgesteld worden. Ook onderzoeken we trends overheen de tijd en tussen generaties; (2) of de mate van vrouwenemancipatie kan in verband gebracht worden met de prevalentie van vrouwenbesnijdenis bij de moeder en de dochter, en; (3) hoe de implementatie van wetgeving tegen vrouwenbesnijdenis, vaak opgelegd vanuit de internationale gemeenschap, een impact heeft op de lokale gemeenschap en haar verderzetting van vrouwenbesnijdenis.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van de Velde Sarah
• Mandaathouder: Van Eekert Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Uit een grootschalig onderzoek bij Vlaamse studenten blijkt dat een belangrijk deel van deze studenten (3 tot 10%) stimulerende medicatie –voornamelijk methylfenidaat zoals Rilatine, voorgeschreven om ADHD te behandelen– als een prestatieverhogend middel gebruikt. Los van de vraag of er in dit geval sprake is van oneerlijke concurrentie, kan het oneigenlijk gebruik van deze stimulantia ook schadelijke mentale en fysieke gezondheidseffecten hebben, waardoor het eveneens een onderzoeksprioriteit wordt. Hoewel we dus een zicht hebben op de prevalentie van dit oneigenlijk gebruik van stimulantia, is er bijna niets geweten over de karakteristieken van de gebruikers, de impact op het fysieke en mentale welzijn van de studenten en de psychosociale motieven van het misbruik van stimulerende middelen. Daarnaast verwachten we een hoger misbruik bij geneeskundestudenten, omwille van de sterk concurrerende omgeving waarin ze studeren en de gemakkelijke(re) toegang tot deze medicatie. Specifieke focus op de prevalentie en motieven van misbruik bij deze studentengroep is bijgevolg cruciaal. Bovendien is er een gebrek aan kennis over de aanbodszijde van dit volksgezondheidsprobleem. De voorgestelde studie heeft als doel om wetenschappelijke kennis te verzamelen over het misbruik van methylfenidaat in Vlaanderen. Meer bepaald zal het onderzoek trachten om de bovenvermelde onderzoeksnoden te lenigen: (1) welke groepen studenten misbruiken deze stimulantia en wat is de impact van dit misbruik op hun welzijn; (2) waarom stellen deze studenten dit gedrag; en (3) hoe geraken de studenten aan deze voorschriftplichtige geneesmiddelen? Het mixed-methods onderzoeksdesign bestaat uit 3 fasen, die elk 1 van de bovengenoemde onderzoeksdoelstellingen behandelen. Allereerst zal de beschikbare dataset van de kwantitatieve enquête bij Vlaamse studenten worden benut om de gebruikerspopulatie te identificeren en hun welzijn te meten (Studie 1). Op de tweede plaats zal een meer specifieke kwalitatieve en kwantitatieve dataverzameling worden uitgevoerd om de mechanismen die aan het misbruik ten grondslag liggen na te gaan (Studie 2). Hierbij zullen we eerst en vooral focussen op de studenten geneeskunde, vanwege een mogelijk hoger misbruik bij deze groep. Nadien zullen we ons richten tot alle studentengroepen. Hierbij zal een theoretisch model, beschreven in de literatuur, worden getest. Tenslotte zal een web-survey, alsook een kwalitatief onderzoek bij artsen en apothekers worden uitgevoerd om wetenschappelijke kennis over de aanbodszijde te genereren (Studie 3). Het voorgestelde onderzoek kan zowel theoretische als praktische implicaties hebben. Op theoretisch vlak is het de eerste studie die de complexe mechanismen ten grondslag aan het stimulantiamisbruik door studenten, zal exploreren. Praktisch gezien, zal de resulterende wetenschappelijke kennis ons in staat stellen om effectieve preventie-interventies op te stellen om de studenten van deze schadelijke gezondheidskeuzes te doen afzien.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Ponnet Koen
• Co-promotor: Van Hal Guido
• Mandaathouder: De Bruyn Sara

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Zuid-Afrikaanse gezondheidszorg wordt geconfronteerd met een verwoestende co-epidemie van HIV en tuberculose (TB), en dit terwijl het systeem ook worstelt met ernstige personele tekorten. Deze gevaarlijke cocktail van een ernstige epidemie in combinatie met beperkte menselijke middelen maakt de stigmatisering van gezondheidspersoneel met HIV en/of tuberculose tot een bedreiging voor de gezondheid van niet enkel dit personeel maar ook de gehele bevolking die de gezondheidsdiensten gebruikt. Als antwoord, wil het voorgestelde DOCPRO BOF-project (1) de omvang en de determinanten van HIV- en TB-stigmatisering bij het gezondheidspersoneel achterhalen, alsook wetenschappelijk gefundeerde interventies ter bestrijding van HIV- en TB-stigmatisering bij deze personeelsgroep (2) ontwikkelen en (3) testen. Wat betreft de methodologie, wordt een cluster randomized controlled trial in acht openbare ziekenhuizen (een minimum van 584 respondenten verdeeld over 4 interventie- (347 respondenten) en 4 controleziekenhuizen (237 respondenten)) in de Free State provincie in Zuid-Afrika gehanteerd. Dit design stelt het project in staat om bovenvermelde onderzoeksvragen optimaal te beantwoorden en aldus het netto effect van de interventies om de stigmatisering binnen de gezondheidszorg te evalueren. De voorspoedige uitvoering van het vooropgestelde project en de succesvolle beëindiging van het vooropgestelde doctoraatstraject worden gegarandeerd door: (1) het innovatieve karakter en het solide methodologisch design van het project; (2) de beschikbaarheid van voldoende VLIR-UOS onderzoeksmiddelen om de onderzoeksactiviteiten in het Zuiden te bekostigen, (3) de stabiele, langdurige onderzoeksrelatie tussen de Belgische en de Zuid-Afrikaanse partner – Prof. Edwin Wouters is officieel aangesteld als senior research associate van het Centre for Health Systems Research & Development in Zuid-Afrika – en (4) de unieke kans om als Belgische doctoraatsstudent de vruchten te kunnen plukken van een grootschalig, internationaal onderzoeksproject.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De generatie die stilaan op pensioen gaat ziet een dubbele verandering in hun families: hun eigen veranderende familie trajecten en de zo mogelijk nog complexere trajecten van hun volwassen kinderen. Dit project bekijkt de impact van die complexiteit op intergenerationele solidariteit en bestudeert de opwaartse (mantelzorg) en neerwaartse (kinderopvang) solidariteit en de intermediërende rol van gezondheid hierbij.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

HIV/AIDS als chronische ziekte vereist niet enkel medische zorgen maar ook psychosociale zorgen teneinde therapietrouw en retentie op lange termijn te verzekeren. Gezien de grote druk op het Zuid-Afrikaanse gezondheidssysteem, heeft een reeks recente onderzoeken gewezen op de mogelijkheid om beroep te doen op 'community health workers' die HIV positieve patiënten succesvol kunnen steunen bij hun antiretrovirale therapie. Dit nieuwe kader van gezondheidswerkers brengt de zorg dichterbij de patiënt en zijn/haar huishouden. Geïnspireerd door de sociaalecologische theorie, dient de relatie tussen deze patiënten, de 'community health workers' en hun sociale omgeving onderzocht te worden. Dit onderzoek beoogt deze dynamische relaties te onderzoeken aan de hand van kwalitatief onderzoek. Het onderzoek maakt gebruik van diepte-interviews, focus groep discussies en participerende observaties. De resultaten van dit onderzoek zullen getoetst worden aan de visie van de respondenten die deelnamen aan de kwalitatieve dataverzameling.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Deze studie tracht het beschikbare wetenschappelijke bewijs rond interventies ter bestrijding van tuberculose-stigma op een systematische manier te verzamelen, te beoordelen, te analyseren en samen te vatten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Zuid-Afrikaanse gezondheidszorg wordt geconfronteerd met een verwoestende co-epidemie van HIV en tuberculose (TB), en dit terwijl het systeem ook worstelt met ernstige personele tekorten. Deze gevaarlijke cocktail van een ernstige epidemie in combinatie met beperkte menselijke middelen maakt de stigmatisering van gezondheidspersoneel met HIV en/of tuberculose tot een bedreiging voor de gezondheid van niet enkel dit personeel maar ook de gehele bevolking die de gezondheidsdiensten gebruikt. Als antwoord, wil het voorgestelde DOCPRO BOF-project (1) de omvang en de determinanten van HIV- en TB-stigmatisering bij het gezondheidspersoneel achterhalen, alsook wetenschappelijk gefundeerde interventies ter bestrijding van HIV- en TB-stigmatisering bij deze personeelsgroep (2) ontwikkelen en (3) testen. Wat betreft de methodologie, wordt een cluster randomized controlled trial in acht openbare ziekenhuizen (een minimum van 584 respondenten verdeeld over 4 interventie- (347 respondenten) en 4 controleziekenhuizen (237 respondenten)) in de Free State provincie in Zuid-Afrika gehanteerd. Dit design stelt het project in staat om bovenvermelde onderzoeksvragen optimaal te beantwoorden en aldus het netto effect van de interventies op de stigmatisering binnen de gezondheidszorg te evalueren. De voorspoedige uitvoering van het vooropgestelde project en de succesvolle beëindiging van het vooropgestelde doctoraatstraject worden gegarandeerd door: (1) het innovatieve karakter en het solide methodologisch design van het project; (2) de beschikbaarheid van VLIR-UOS onderzoeksmiddelen om de onderzoeksactiviteiten in het Zuiden te bekostigen, (3) de stabiele, langdurige onderzoeksrelatie tussen de Belgische en de Zuid-Afrikaanse partner – Prof. Edwin Wouters is officieel aangesteld als senior research associate van het Centre for Health Systems Research & Development in Zuid-Afrika – en (4) de unieke kans om als Belgische doctoraatsstudent de vruchten te kunnen plukken van een grootschalig, internationaal onderzoeksproject.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Mandaathouder: Sommerland Nina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De processen die leiden tot de vorming en ontbinding van gezinnen zijn uitgebreid bestudeerd in de familiesociologie. Tijdsgerelateerde componenten zoals ouderlijke factoren of cohorte en persoonlijke kenmerken zoals opleidingsniveau of waarden zijn veelvuldig geïdentificeerd als belangrijke componenten die aan familiedynamieken ten grondslag liggen. Binnen dit familie-sociologische en sociaal-demografische denkkader kwamen psychologische kenmerken zelden aan bod hoewel ook daarvan duidelijk was uit psychologisch onderzoek dat zij een eigen rol spelen. Deze studie introduceert persoonlijkheid als een component in de verklaring van processen van gezinsvorming en –ontbinding. Het project beoogt daarbij verschillende bakens te verzetten. Niet alleen wordt persoonlijkheid, in de vorm van de Big Five, als verklarende factor meegenomen in longitudinale modellen, ook en vooral wordt het multi-actor karakter van de Scheiding in Vlaanderen databank gebruikt om te kijken naar de persoonlijkheid van beide partners en de mate waarin hun match als koppel mee een invloed heeft op gezinsprocessen. Bovenop de multi-actor benadering besteedt het project ook aandacht aan eerste en hogere orde relaties. Door de hoge scheidingsprevalentie is de opkomst van nieuw samengestelde gezinnen een dimensie die aparte aandacht verdient. De processen in hogere orde relaties zijn immers niet dezelfde en de verwachting is dan ook dat de persoonlijkheid van partners een eigen rol speelt in die nieuwe realiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Spikic Sascha

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project behandelen we niet alleen de huishoudenstructuur van België maar ook en vooral geven we een inzicht in de financiële gevolgen wanneer een relatie stuk loopt. We doen dat vanuit een genderperspectief omdat duidelijk is dat voornamelijk vrouwen de financiële rekening betalen van een stukgelopen huwelijk of samenwoonst. We beperken ons hierbij niet alleen tot de statistische analyses maar geven ook inzicht in de wijze waarop mensen zelf kijken naar de achteruitgang die ze na een breuk ervaren hebben. Deze dubbele zienswijze, gecombineerd met de inzichten uit het eerste deel zal ons dan in staat stellen enkele adviezen te formuleren ter voorbereiding van de hervorming van het huwelijksvermogensrecht en het erfrecht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds VLIR. UA levert aan VLIR de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de opdrachtgever. UA levert aan de opdrachtgever de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Van Royen Paul

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De algemene wetenschappelijke doelstelling is om te onderzoeken hoe de samenleving de kwetsbaarheden van personen in familietransities kan verminderen door middel sociaal innovatieve acties binnen drie sociale instituties (justitie, economie en onderwijs). De hieruit afgeleide wetenschappelijke doelstelling is om een experimentele methodologie uit te bouwen (vb. pre en post metingen, simulatie onderzoek, evaluatieonderzoek, etc.) om na te gaan of de voorgestelde sociaal innovatieve acties ook daadwerkelijk de voorgenoemde kwetsbaarheden 'verminderen en om deze methodologie toe te passen in het domein van de gezinswetenschappen, en dit vanuit een multidisciplinair perspectief (psychologen, demografen, sociologen en juristen).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Uit een grootschalig onderzoek bij Vlaamse studenten blijkt dat een belangrijk deel van deze studenten (3 tot 10%) stimulerende medicatie –voornamelijk methylfenidaat zoals Rilatine, voorgeschreven om ADHD te behandelen– als een prestatieverhogend middel gebruikt. Los van de vraag of er in dit geval sprake is van oneerlijke concurrentie, kan het oneigenlijk gebruik van deze stimulantia ook schadelijke mentale en fysieke gezondheidseffecten hebben, waardoor het eveneens een onderzoeksprioriteit wordt. Hoewel we dus een zicht hebben op de prevalentie van dit oneigenlijk gebruik van stimulantia, is er bijna niets geweten over de karakteristieken van de gebruikers, de impact op het fysieke en mentale welzijn van de studenten en de psychosociale motieven van het misbruik van stimulerende middelen. Bovendien is er een gebrek aan kennis over de aanbodszijde van dit volksgezondheidsprobleem. De voorgestelde studie heeft als doel om wetenschappelijke kennis te verzamelen over het misbruik van methylfenidaat in Vlaanderen. Meer bepaald zal het onderzoek trachten om de bovenvermelde onderzoeksnoden te ledigen: (1) welke groepen studenten misbruiken deze stimulantia en wat is de impact van dit misbruik op hun welzijn; (2) waarom stellen deze studenten dit gedrag; en (3) hoe geraken de studenten aan deze voorschriftplichtige geneesmiddelen? Het mixed-methods onderzoeksdesign bestaat uit 3 fasen, die elk 1 van de bovengenoemde onderzoeksdoelstellingen behandelen. Allereerst zal de beschikbare dataset van de kwantitatieve enquête bij Vlaamse studenten (n=19.822) worden benut om de gebruikerspopulatie te identificeren en hun welzijn te meten. Op de tweede plaats zal een meer specifieke kwalitatieve en kwantitatieve dataverzameling worden uitgevoerd om de mechanismen die aan het misbruik ten grondslag liggen na te gaan. Hierbij zullen 2 theoretische modellen, beschreven in de literatuur, worden getest. Tenslotte zal een web-survey bij artsen en apothekers worden uitgevoerd om wetenschappelijke kennis over de aanbodszijde te genereren. Het voorgestelde onderzoek kan zowel theoretische als praktische implicaties hebben. Op theoretisch vlak is het de eerste studie die de complexe mechanismen ten grondslag aan het stimulantiamisbruik door studenten, zal exploreren. Praktisch gezien, zal de resulterende wetenschappelijke kennis ons in staat stellen om effectieve preventie-interventies op te stellen om de studenten van deze schadelijke gezondheidskeuzes te doen afzien.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Co-promotor: Van Hal Guido
• Mandaathouder: De Bruyn Sara

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Opgroeien en leven in armoede en/of financiële onzekerheid veroorzaakt veel stress en moeilijkheden bij ouders en kinderen. Onderzoek naar de relatie tussen armoede, stress en welbevinden waarbij meerdere gezinsleden bevraagd worden is schaars. Het doel van dit project is een tweede wave van een longitudinaal multi-actor onderzoek uit te voeren, waarbij zowel moeder, vader als een kind uit eenzelfde gezin worden bevraagd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Ponnet Koen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Sinds de jaren 1970 worden België en andere Europese landen geconfronteerd met een baby bust, waarbij de vruchtbaarheid is gedaald onder het vervangingsniveau van 2.1 kinderen per vrouw. Dit project onderzoekt recente trends in relatie- en gezinsvorming in België en tracht in te schatten hoe patronen van gezinsvorming in de nabije toekomst mogelijk zullen evolueren. Vier factoren worden daarbij specifiek onderzocht: i) de toegenomen onderwijs- en arbeidsparticipatie van vrouwen en de recursieve relatie tussen gezinsvorming en de socio-economische positie van vrouwen (en hun partners), ii) de toegenomen diversiteit van huishoudenstypes in Europese landen en het effect van dergelijke leefvormen op trends in vruchtbaarheid, iii) het toegenomen belang van sociaal beleid en gezinsbeleid voor het ondersteunen van de combinatie van gezin en werk en de socio-economische gradient in het gebruik van dergelijke voorzieningen, en iv) de evolutie van patronen van gezinsvorming bij migrantengemeenschappen en de impact van toegenomen migratie op demografische trends in België op geaggregeerd niveau. Voor het onderzoek worden longitudinale gegevens van de Belgische Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid gebruikt om een longitudinaal prospectief panel samen te stellen voor de periode 1998-2010. Dit panel biedt gedetailleerde informatie over de huishoudkenmerken en de socio-economische positie van circa 100.000 vrouwen en hun huishoudleden. Om de representativiteit van het panel doorheen de observatieperiode te garanderen, werden bijkomende steekproeven getrokken onder migranten (en hun huishoudleden) die zich na 1998 in België hebben gevestigd. De gedetailleerde en continue meting van huishoudkenmerken en socio-economische positie biedt een unieke gelegenheid om de recursieve relatie tussen deze factoren en gezinsvorming te onderzoeken (bv. het onderscheid tussen de effecten van de initiële socio-economische positie of leefvorm op de transitie naar ouderschap, en omgekeerd, de effecten die ouderschap vervolgens heeft op de socio-economische positie en huishoudkenmerken van de betrokken individuen). Het project maakt bovendien deel uit van een toonaangevend internationaal netwerk rond het gebruik van administratieve gegevens voor demografisch onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Mandaathouder: Kil Tine

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds KULeuven. UA levert aan KULeuven de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de opdrachtgever. UA levert aan de opdrachtgever de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Ponnet Koen
• Co-promotor: Reniers Genserik

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid
• Media, ICT en interpersoonlijke relaties in Organisaties en Samenleving (MIOS)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds EU. UA levert aan EU de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met dit onderzoek willen we inzicht krijgen op de mate waarin en de wijze waarop zowel de ouderen zelf als zijn omgeving nadenken over die oude dag en hier zich al dan niet op voorbereiden. Dit onderzoek richt specifiek op drie kwetsbare populaties onder ouderen: mensen van buitenlandse afkomst, personen met een handicap en mensen in armoede.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project betreft het opstellen van een websurvey voor de lagere scholen van de arrondissementen Turnhout en Mechelen. Het programmeren en het opstellen van een vragenlijst zal begeleid worden en databestanden zullen geanalyseerd worden. Het eindresultaat zal een beleidsdocument vormen waarin relevante beleidsaanbevelingen zullen geformuleerd worden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project bekijken we in eerste instantie de inkomenspositie van eenoudergezinnen op een beschrijvende wijze. We gaan na wat de inkomenspositie s en op welke wijze deze relatief wijzigt na levensloopgebeurtenissen zoals echtscheiding of verweduwing. Een tweede deel van het hoofdstuk heeft aandacht voor het armoederisico van eenoudergezinnen. Daarbij wordt zowel een Vlaams (descriptief) perspectief gehanteerd als een internationaal comparatief. Tot slot belichten we de rol van het beleid in het aanpakken van de moeilijke situatie van eenoudergezinnen. We focussen daarbij op twee domeinen: kinderopvang en kinderbijslag.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Cantillon Bea

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Achtergrond: Hoewel de eerste resultaten van het Zuid-Afrikaanse publieke antiretrovirale programma positief zijn, staan enkele obstakels een succesvolle strijd tegen HIV/AIDS op lange termijn in de weg, met name: (1) HIV/AIDS als chronische ziekte vereist niet enkel medische zorgen maar ook psychosociale zorgen teneinde therapietrouw en retentie op lange termijn te verzekeren, en (2) het aantal nieuwe besmettingen met het virus moet dalen door de kennis, attitudes and seksuele gedragingen van de Zuid-Afrikaanse bevolking positief te wijzigen. Het mobiliseren en versterken van lokale families en gemeenschappen wordt in toenemende mate vermeld als een potentieel succesvolle strategie om deze obstakels te overwinnen via het ontwikkelen van sociaal ondersteunend en gezondheidsbevorderend gedrag op familieniveau. Een reeks recente onderzoeken heeft derhalve gewezen op de nood aan wetenschappelijk onderzoek naar de factoren die de HIV/AIDS-gerelateerde kennis, attitudes en praktijken van lokale families positief beïnvloeden teneinde interventies om de geciteerde obstakels te overwinnen, te kunnen ontwikkelen. Objectieven: Het algemene onderzoeksdoel van het vooropgestelde onderzoeksproject betreft het ontwikkelen van een interventie gericht op het stimuleren van gezondheidsbevorderende families die in staat zijn om de HIV/AIDS-epidemie op een duurzame manier te bevechten. Het onderzoek beoogt de praktijkkennis en ervaring van HIV/AIDS-patiënten op behandeling optimaal te benutten als katalysatoren om deze vaardigheden en attitudes in de lokale families te verspreiden. Onze hypothese is dat publieke antiretrovirale therapie (ART), via de bijbehorende kennis en ervaring van de behandeling en ziekte, op termijn vertaald kan worden in de positieve veranderingen in de HIV/AIDS-gerelateerde kennis, attitudes en praktijken –AIDS-vaardigheden genaamd– noodzakelijk om HIV/AIDS duurzaam te bestrijden in lokale Zuid-Afrikaanse families. Methodologie: Het voorgestelde onderzoek maakt gebruik van een verklarend mixed-methods research design, waarin de kwantitatieve gegevens van de bestaande 'Effective Aids Treatment and Support in the Free State (FEATS) cohort study' (n=2168) zullen worden gebruikt om longitudinaal kwalitatief onderzoek te voeden en informeren. Allereerst gebruiken we structurele vergelijkingmodellen om de dynamische relaties tussen een reeks persoonlijke en familiale karakteristieken enerzijds en de aanwezige AIDS-vaardigheden anderzijds doorheen de tijd te onderzoeken. Ten tweede wordt de kwantitatieve dataset aangewend om 50 positief deviante families (i.e. families waarin de AIDS-vaardigheden doorheen de tijd toenamen) en 50 negatief deviante families (i.e. families waarin geen of negatieve veranderingen in de AIDS-vaardigheden plaatsvonden) te identificeren. Deze families vormen het onderwerp van verder diepgaand longitudinaal kwalitatief onderzoek naar de determinanten van deze verschillen in AIDS-vaardigheden. Er worden vervolgens 4 golven van driemaandelijkse diepte-interviews afgenomen met de geselecteerde 100 families om aldus de complexe verbanden tussen HIV/AIDS en ART aan de ene zijde en de geassocieerde AIDS-vaardigheden aan de andere zijde op familieniveau te ontwarren. Verwachte resultaten: Het voorgestelde onderzoeksproject heeft zowel theoretische als praktische relevantie. Vanuit theoretisch oogpunt, is dit het eerste onderzoek dat op zoek gaat naar de complexe relaties tussen ART, familiedynamieken en de AIDS-vaardigheden van lokale families. Het mixed-methods design kan waardevolle inzichten opleveren in de paden waarlangs ART kan bijdragen tot het ontwikkelen van AIDS-vaardigheden op familieniveau. Vanuit praktisch oogpunt, tracht het onderzoek 'good practices' te ontdekken om aldus strategieën te ontwikkelen om op een duurzame en realistische manier de vaardigheden die bij de antiretrovirale behandeling worden aangeleerd, maximaal te benutten en vertalen in AIDS-vaardigheden op familieniveau.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin
• Mandaathouder: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een dienstverleningsopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds KdG. UA levert aan KdG de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De verschillen in pensioenbescherming tussen immigranten en niet-immigranten en tussen verschillende groepen van immigranten beschrijven en verklaren. Aangezien het project de nadruk legt op de mechanismen die deze verschillen verklaren, komen ook thema's als arbeidsmarktparticipatie en gezinsdynamieken (gezinsvorming en huishouddynamieken) aan bod.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De verschillen in pensioenbescherming tussen immigranten en niet-immigranten en tussen verschillende groepen van immigranten beschrijven en verklaren. Aangezien het project de nadruk legt op de mechanismen die deze verschillen verklaren, komen ook thema's als arbeidsmarktparticipatie en gezinsdynamieken (gezinsvorming en huishouddynamieken) aan bod.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Steunpunt Werk en Sociale Economie (2012-2015) is een uitgebreid consortium van diverse onderzoeksgroepen die samenwerken teneinde de Vlaamse Overheid te informeren over arbeidsmarkt gebonden vraagstukken. Het Antwerpse team is betrokken bij de onderzoekslijn Loopbanen die kijkt naar arbeidsloopbanen op een dynamische manier.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: De Vos Ans

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het is een algemene trend dat vaders meer en meer betrokken zijn in het leven van hun kinderen. De meeste studies naar opvoedingsgedragingen besteden echter weinig aandacht aan de interactie van moeders en vaders hun opvoedingsgedragingen, en hoe deze opvoedingsgedragingen van beiden het gedrag van adolescenten beïnvloeden (Lamb, 2010). Met dit onderzoek willen we de directe en mediërende bijdrage van de opvoedingsgedragingen van moeders en vaders nagaan op het gedrag van hun kinderen. Eerst kijken we naar de bijdrage van de persoonlijke kenmerken van ouders en hun verschillende soorten stress die opvoedingsgedragingen vorm geven. Vervolgens kijken we naar de mediërende impact van de opvoedingsgedragingen van moeders en vaders op het probleemgedrag van hun adolescent. Voor dit onderzoek zal het Centrum voor Longitudinaal en Levensloop Onderzoek (CELLO) samenwerken met het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (HIG-HUBrussel).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Ponnet Koen

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds Jongerenwelzijn. UA levert aan Jongerenwelzijn de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Bij het begin van de 21ste eeuw was er een groeiende aandacht voor de impact van HIV/AIDS op kinderen in Sub-Saharisch Afrika. De laatste jaren is de aandacht van de beleids- en de academische wereld verschoven van wezen naar een bredere groep 'wezen en kwetsbare kinderen'. In dit kader heeft dit project tot doel een multidimensioneel concept kinderkwetsbaarheid in Zuid-Afrika te ontwikkelen. Na een conceptuele fase met kwalitatieve validering, zal het concept empirisch gemeten worden door middel van structurele vergelijkingsmodellen en longitudinale analyse.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Wouters Edwin
• Mandaathouder: Masquillier Caroline

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Ghysels Joris

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de Vlaamse overheid. UA levert aan de Vlaamse overheid de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project beoogt en longitudinale benadering van gezinsvorming en -ontbinding, vruchtbaarheid en pensionering waarbij gepeild wordt naar de intenties die deze ontwikkelingen sturen. Ook de thema's inzake gezinszorg, personenzorg en emancipatie komen in het project aan bod. Het GGP-project heeft als specifiek doel verklaringen te bieden voor de waargenomen verschuivingen inzake partnerrelaties tussen generaties (kind-ouder en ouder-kind relaties, vruchtbaarheid, zorg voor vorige en volgende generaties) anderzijds.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel
• Co-promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In de gerontologische literatuur werd traditioneel de nadruk gelegd op de beperkingen van ouderen. Vanuit die optiek werd de levensloop geordend in drie opeenvolgende fasen: leren, werken, rusten (Kohli, 1986). De problematiek van de mondiale vergrijzing leidde in de loop van de jaren '90 tot de deconstructie van deze drieledige levensloop. Het concept 'active ageing' moest de blijvende deelname van ouderen aan de samenleving stimuleren (Jacobs, 2004). Een overzicht van de wetenschappelijke literatuur leert dat 'active ageing' de voortdurende integratie van verschillende levensdomeinen beslaat zoals werk, zorg, actieve vrijetijdsbesteding en contact met familie en vrienden (Avramov and Maskova, 2003; Houben, Audenaert and Mortelmans, 2004; Rowe, Kahn, 1997). Het doctoraal proefschrift heeft als doel de wisselwerking tussen deze verscheidene vormen van activiteit nader te bestuderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Boudiny Kim

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het huidige project behelst de uitbreiding van de SHARE database, i.e. de creatie van de SHARE golf 4 database. Binnen dit project wordt de longitudinale steekproef opnieuw bevraagd om de veranderingen sinds de laatste golf te registreren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het demografisch landschap wordt in Europa sinds 1970 gekenmerkt door uitstel van gezinsvorming naar oudere leeftijd en daling van de vruchtbaarheid onder het vervangingsniveau. De invloed van gezinsbeleid lijkt gering, maar het ongelijke effect van beleid naar onderwijs- en arbeidsmarktpositie blijft in onderzoek onderbelicht. Dit project onderzoekt hoe socio-economische patronen van gezinsvorming in Europa worden beïnvloed door variatie in de economische en beleidscontext tussen 1970 en 2010.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project vertrekt van een OMA-loopbaantypologie van Duitse werknemers. Het doel van het project is inzicht te verwerven in de determinanten van deze loopbanen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Hoewel een lage activiteitsgraad bij 45- en 55-plussers een algemeen gegeven is in Europa, bestaat er een grote divergentie tussen de lidstaten (Hoge Raad Werkgelegenheid, 2004). België is hekkensluiter. De Europese doelstelling is tegen 2010 een werkzaamheid van 50% bij 55-plussers te bereiken. Met de huidige 30% is België hier ver van verwijderd. Op basis van internationale comparatieve analyses willen we in dit project onderzoeken welke factoren het arbeidsmarktgedrag van oudere werknemers en werkzoekenden beïnvloeden, namelijk (a) de vervroegde uittrede afremmen, (b) de herintrede aanmoedigen, (c) succesvolle mobiliteit van oudere werknemers bevorderen en (d) hun deelname aan employability-verruiming stimuleren. We onderscheiden hierbij drie niveaus van beïnvloedende factoren: (1) individuele kenmerken van oudere werknemers en werkzoekenden (bv. afgelegd loopbaantraject); (2) huishoudkenmerken (bv. arbeidsmarktpositie en inkomen van de partner, gezamenlijke financiële middelen) en (3) prikkels die institutionele actoren creëren om uittrede af te remmen, herintrede te stimuleren en employability te verruimen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Antiretrovirale geneesmiddelen hebben aids getransformeerd van een acute, degeneratieve ziekte in een chronische, ongeneeslijke aandoening. De chronische ziekte is niet langer een aanval van buitenaf en dient bijgevolg ook deel te worden van de identiteit van de hiv/aidspatiënt. Het onderzoeksproject tracht de mechanismen bloot te leggen langs dewelke de ziekte en de behandeling het leven en de bijbehorende identiteitsconstructie beïnvloeden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project beoogt - analoog met onderzoek in Denemarken en Duitsland - de aanvraag van administratieve panelgegevens van Sociale Zekerheid en Rijksregisters in België voor de analyse van i) recente trends in vruchtbaarheid en ii) socio-economische differentiatie in de combinatie van gezin en arbeid. De resultaten worden geïnterpreteerd in het licht van de literatuur rond welvaartstaatregimes en onderzoek naar ongelijk gebruik van voorzieningen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Neels Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het algemene onderzoeksdoel is bijgevolg sociologisch onderzoek te verrichten naar de impact van hiv/aids op het leven en meer specifiek de identiteitsconstructie van ART-patiënten in subsaharaans Afrika. Het onderzoek erkent met andere woorden ART niet enkel als een keerpunt in de behandeling van het met hiv besmette 'biomedisch lichaam' los van de sociale werkelijkheid, maar tevens als keerpunt in de ervaring van aids als chronische ziekte die vergroeid is met deze sociale werkelijkheid. Het onderzoek tracht een totaalbeeld te schetsen van de hiv/aidspatiënt op ART als een 'sociaal lichaam' met een chronische ziekte en een bepaalde plaats en functie in de samenleving. We onderzoeken in de praktijk welke factoren de kansen op een succesvolle antiretrovirale behandeling en de daarbij horende identiteitsconstructie beïnvloeden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman
• Co-promotor: Van Loon Francis
• Mandaathouder: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project betreft een kwantitatieve studie naar de validiteit en betrouwbaarheid van een instrument voor de evaluatie van stages door studenten in het hoger onderwijs, meer bepaald de KHM. Er zal worden nagegaan of het door KHM ontwikkelde testinstrument voldoet aan een aantal wetenschappelijke criteria. Daarvoor zullen verschillende validerings- en betrouwbaarheidstoetsen worden uitgevoerd op data die in een testfase met dit instrument werden verzameld. Op deze wijze kan het testinstrument verder worden verfijnd en afgewerkt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Bestaand onderzoek naar de psychologische basis van politieke voorkeuren is veelal gebaseerd op kleine studentensteekproeven en afgenomen in Westerse landen. Dit doctoraatsproject heeft tot doel deze link te onderzoeken op basis van representatieve steekproeven en in een breed scala van landen. Tevens zullen de crossnationale verschillen in de psychologische basis van politieke oriëntatie verklaard worden ahv een interdisciplinair perspectief.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Smits Tim

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met dit project wensen we de vrijetijdsbehoeften van Antwerpse tieners in kaart te brengen. Aangezien het een beleidsgericht onderzoek betreft zullen de finale doelen van de studie zich op het vlak van informatieverstrekking en beleidssuggesties bevinden. De centrale onderzoeksvraag van het project luidt: Welke behoeften hebben Antwerpse tieners inzake vrijetijdsbesteding en op welke manier kan de stedelijke jeugddienst aansluiten bij de behoeften?

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project staat de vraag centraal of en in welke mate een aanvullend of dwingend juridisch kader voor informele relaties tussen volwassenen kan worden gerechtvaardigd. Om deze vraag adequaat te beantwoorden, is voorafgaandelijk inzicht nodig in de subjectieve betekenis en sociale functie van verschillende relatievormen tussen volwassenen. De onderzoeksvragen worden bestudeerd vanuit zowel sociologische als juridische paradigma's, in een multidisciplinair theoretisch kader en aan de hand van kwalitatieve onderzoeksmethoden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Swennen Frederik
• Co-promotor: Van Den Troost Ann

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de Universiteit van Tilburg. UA levert aan de Universiteit van Tilburg de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project is in opdracht van de Artesis Hogeschool Antwerpen en kadert in een onderzoeksvoorstel betreffende intergenerationele solidariteit in opdracht van het Agentschap Sociaal-cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Om een beeld te krijgen van verblijfsco-ouderschap in de praktijk met zijn financiële en organisatorische consequenties, is het van belang dat we allereerst cijfers hebben over het percentage (echt)gescheiden koppels dat bij aanvang van hun (echt)scheiding 'kiest' voor het stelsel van verblijfsco-ouderschap (los van het percentage co-ouders in de praktijk). Een kwantitatief beeld van verblijfsco-ouderschap in de praktijk zou bijgevolg gebaseerd moeten zijn op de (echt)scheidingsdossiers die behandeld zijn bij de rechtbank. Deze geven ons bovendien ook een overzicht van de daaraan gerelateerde financiële regeling die getroffen werd met betrekking tot de kinderen. Een tweede stap bestaat er vervolgens uit te onderzoeken hoe het de (echt)gescheiden koppels, die zich (in 2002) geëngageerd hebben voor verblijfsco-ouderschap, verder vergaan is in de praktijk. Dit laatste willen we doen door een steekproef van deze ex-partners te bevragen aan de hand van een kwantitatieve survey die peilt naar de actuele verblijfsregeling, de financiële regeling en de respectievelijke uitgaven voor de kinderen door beide ouders en de evolutie van beroepssituatie van de ouders. De steekproef van 2002 wordt aangevuld met een tweede steekproef uit 2006 om het effect van de nieuwe wet op het verblijfs-co-ouderschap in te kunnen schatten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project omvat de data-verzameling van Share-life (Golf 3). Zie http://www.share-project.org/ voor meer informatie

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In de gerontologische literatuur werd traditioneel de nadruk gelegd op de beperkingen van ouderen. Vanuit die optiek werd de levensloop geordend in drie opeenvolgende fasen: leren, werken, rusten (Kohli, 1986). De problematiek van de mondiale vergrijzing leidde in de loop van de jaren '90 tot de deconstructie van deze drieledige levensloop. Het concept 'active ageing' moest de blijvende deelname van ouderen aan de samenleving stimuleren (Jacobs, 2004). Een overzicht van de wetenschappelijke literatuur leert dat 'active ageing' de voortdurende integratie van verschillende levensdomeinen beslaat zoals werk, zorg, actieve vrijetijdsbesteding en contact met familie en vrienden (Avramov and Maskova, 2003; Houben, Audenaert and Mortelmans, 2004; Rowe, Kahn, 1997). Het doctoraal proefschrift heeft als doel de wisselwerking tussen deze verscheidene vormen van activiteit nader te bestuderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Boudiny Kim

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit doctoraatsproject heeft tot doel om de relatie tussen psychologische kenmerken en politieke voorkeuren te onderzoeken aan de hand van grote representatieve steekproeven op comparatieve wijze tussen meerdere landen en met een bredere definitie van politieke voorkeuren dan "politiek conservatisme". Om dit doel te bereiken wordt het doctoraatsproject opgedeeld in drie successieve fasen. De eerste fase is een meetfase en heeft tot doel de meetinstrumenten uit de World Value Studies te valideren. De tweede fase bekijkt het verband tussen persoonlijkheidskenmerken en politieke voorkeuren op een substeekproef van enkele strategisch uitgekozen case studies. De derde en centrale fase zal de centrale onderzoeksvraag modelleren in comparatief perspectief, gebruik makend van de World Values Study (WVS).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: De Regt Sabrina

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit onderzoek is met behulp van een websurvey na te gaan hoe de carrièreopbouw bij academisch personeel verloopt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project omvat de data-verzameling van Share-life (Golf 3). Zie http://www.share-project.org/ voor meer informatie

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Van den Bosch Karel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van deze studie is te onderzoeken hoe veranderende sociale contexten, van macro-sociale tot micro-interpersoonlijke contexten, sociale integratie, welzijn en intergenerationele solidariteit beïnvloeden binnen diverse Europese landen. Debatten over vergrijzing focussen hoofdzakelijk op de leefomstandigheden van de ouderen. Onze benadering bouwt voort op drie premises. Ten eerste, vergrijzing beïnvloedt alle leeftijdsgroepen: de jongeren, de middelbare leeftijd en de ouderen. Ten tweede, er zijn cruciale interdependenties tussen familiegeneraties en tussen mannen en vrouwen. Ten derde, we moeten alle analytische niveaus erkennen en onderscheiden: het individu, de dyade (ouder-kind, partners), familie, regio en land. Op basis van deze drie premissen, onderzoeken we (a) multiple banden binnen families (bv. transfers omhoog en omlaag in de familiebanden), interdependenties tussen oudere en jongere familieleden; (b) multiple banden over de tijd heen (meting op verschillende tijdspunten, op verschillende plaatsen, op verschillende punten in de individuele en de familiale levensloop); (c) multiple banden tussen aan de ene kant nationale en regionale contexten (bv. beleidsregimes, economische omstandigheden, normatief klimaat, religiositeit) en aan de andere kant individueel gedrag, welzijn en waarden. Doorheen het project zullen we methodologische strategieên testen, ontwikkelen en gebruiken die een gezond beleid mogelijk maken. Door het identificeren van intergenerationele zorgsystemen (dwz. combinaties van kinderopvang en zorg voor de kwetsbare ouderen) en hun tekortkomingen, willen we een bijdrage leveren aan het begrijpen van risico's op sociale isolatie en/of het ontbreken van de noodzakelijke steun en zorg.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit onderzoek wil een inventaris opmaken van de goederen en diensten die zowel aan mannen als vrouwen worden aangeboden, maar waarbij de financiële vergoeding of de toegang afhankelijk wordt gemaakt van het geslacht van de koper. Het onderzoek zal bestaan uit drie delen. Het eerste deel betracht een zo grondig mogelijke inventarisatie op te stellen van goederen en diensten waarvoor dit prijs- en/of toegangsverschil bestaat. Het tweede deel zoekt naar de bestaande en gegeven verantwoordingen voor de vastgestelde prijsverschillen. In een derde deel worden beleidsadviezen geformuleerd. Het derde en laatste deel zal een expertgroep van jursten samenstellen die zich zal buigen over de verantwoordingen die in het tweede deel verzameld werden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Cuypers Daniël

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Hoewel een lage activiteitsgraad bij 45- en 55-plussers een algemeen gegeven is in Europa, bestaat er een grote divergentie tussen de lidstaten (Hoge Raad Werkgelegenheid, 2004). België is hekkensluiter. De Europese doelstelling is tegen 2010 een werkzaamheid van 50% bij 55-plussers te bereiken. Met de huidige 30% is België hier ver van verwijderd. Op basis van internationale comparatieve analyses willen we in dit project onderzoeken welke factoren het arbeidsmarktgedrag van oudere werknemers en werkzoekenden beïnvloeden, namelijk (a) de vervroegde uittrede afremmen, (b) de herintrede aanmoedigen, (c) succesvolle mobiliteit van oudere werknemers bevorderen en (d) hun deelname aan employability-verruiming stimuleren. We onderscheiden hierbij drie niveaus van beïnvloedende factoren: (1) individuele kenmerken van oudere werknemers en werkzoekenden (bv. afgelegd loopbaantraject); (2) huishoudkenmerken (bv. arbeidsmarktpositie en inkomen van de partner, gezamenlijke financiële middelen) en (3) prikkels die institutionele actoren creëren om uittrede af te remmen, herintrede te stimuleren en employability te verruimen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Hoewel een lage activiteitsgraad bij 45- en 55-plussers een algemeen gegeven is in Europa, bestaat er een grote divergentie tussen de lidstaten (Hoge Raad Werkgelegenheid, 2004). België is hekkensluiter. De Europese doelstelling is tegen 2010 een werkzaamheid van 50% bij 55-plussers te bereiken. Met de huidige 30% is België hier ver van verwijderd. Op basis van internationale comparatieve analyses willen we in dit project onderzoeken welke factoren het arbeidsmarktgedrag van oudere werknemers en werkzoekenden beïnvloeden, namelijk (a) de vervroegde uittrede afremmen, (b) de herintrede aanmoedigen, (c) succesvolle mobiliteit van oudere werknemers bevorderen en (d) hun deelname aan employability-verruiming stimuleren. We onderscheiden hierbij drie niveaus van beïnvloedende factoren: (1) individuele kenmerken van oudere werknemers en werkzoekenden (bv. afgelegd loopbaantraject); (2) huishoudkenmerken (bv. arbeidsmarktpositie en inkomen van de partner, gezamenlijke financiële middelen) en (3) prikkels die institutionele actoren creëren om uittrede af te remmen, herintrede te stimuleren en employability te verruimen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Aan de hand van een aantal casestudy's van Indische gemeenschapsmutualiteiten wordt onderzocht op welke manier de socio-institutionele context en politieke beleidsmaatregelen het succes van deze mutualiteiten en hun proces van schaalvergroting beïnvloeden. De resultaten uit deze analyse kunnen bijdragen tot het formuleren van beleidsadviezen met het oog op de uitbouw van een systeem van gezondheidsverzekering die de toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg voor de Indische armen garandeert. Vanuit een kader dat armoede definieert als een lokaal institutioneel proces volgt de centrale hypothese dat sommige gemeenschapsmutualiteiten zich door hun verschil in organisatiestructuur beter kunnen aanpassen aan de institutionele realiteit waarin ze functioneren. Zodoende hebben sommige mutualiteiten meer kans om de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg op een duurzame manier te waarborgen en de armen in strategisch bruikbare netwerken in te bedden. Op die manier kunnen de gemeenschapsmutualiteiten de bestaande solidariteitsnetwerken en sociale actie vergroten tot op een schaal die politiek en economisch relevant is voor de Indische staten. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met het Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde, Antwerpen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman
• Mandaathouder: Michielsen Joris

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderzoek wordt uitgevoerd naar globale gezondheidsinitiatieven en donorharmonisatie in de gezondheidssector, waaronder sectorwijde benaderingen en globale budgetondersteuning, alsook naar hun relatie met andere, meer verticale Global Health Initiatives (GHI) zoals The Global Fund to fight Aids, Tuberculosis and Malaria; The Global Alliance for Vaccins and Immunisation (GAVI) en The President's Emergency Plan For Aids Relief (Pepfar). We stellen vast dat donoren in de gezondheidssector op dit moment eerder een tweesporenbeleid toepassen voor hun hulpverlening: enerzijds is er een focus op harmonisatie en "alignement", waaronder sectorwijde benaderingen en globale budgetondersteuning. Dit in combinatie met het responsabiliseren van de lokale overheden om hen aan te zetten tot goed beleid. Anderzijds zijn er de GHIs die eerder in het Noorden worden gedefinieerd en vervolgens als het ware worden opgelegd aan het Zuiden. Deze kennen vooral een sterke groei op het vlak van de HIV/AIDS bestrijding. De dualiteit leidt tot ernstige coördinatie- en coherentieproblemen op nationaal en lokaal niveau. De hieruit voortvloeiende onderzoeksvraag is tweeledig. We onderzoeken hoe de ruime GHIs zich verhouden tot donor harmonisatie en "alignement" en daarnaast gaan we na wat de gevolgen van het tweesporenbeleid zijn in de ontwikkelingslanden, met de nadruk op het beleids- en implementatieniveau. De centrale doelstelling is bijdragen tot meer duidelijkheid in de complexe coördinatie tussen de verschillende donoren onderling en deze tussen donoren en de "recipient countries" in de gezondheidssector. Om dit onderzoek uit te voeren zal nauw samengewerkt worden met het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid van de Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Tropische Geneeskunde waarbij de combinatie van een politiek-economische en een volksgezondheidsvisie wordt beoogd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het onderzoek heeft tot doel de verschillende dimensies van de kwaliteit van het leven van AIDS-patiënten te analyseren. Het begrip "kwaliteit van het leven" dient men in de ruimste zin te interpreteren. Conform met gestandaardiseerde schalen, behelst de meting van kwaliteit van het leven zowel fysiek functioneren als psychisch, sociaal en rolgebonden functioneren en het vermogen om sociaal kapitaal te mobiliseren en ondersteuningsnetwerken in te schakelen. Nadat de verschillende achterliggende dimensies van kwaliteit van het leven van AIDS-patiënten zijn blootgelegd, begint de zoektocht naar de factoren die deze kwaliteit beïnvloeden. Aan de hand van de verzamelde data van ongeveer 400 Zuid-Afrikaanse AIDS-patiënten zal de invloed van deze factoren op de globale kwaliteit van het leven van deze patiënten worden getest. Aan de invloed van hun antiretrovirale behandeling zal in het bijzonder aandacht worden besteed. Het betreft dus een onderzoek naar de dimensies van en de dynamiek achter de kwaliteit van het leven AIDS-patiënten in Zuid-Afrika. Wordt uitgevoerd in samenwerking met het Centre for Health Systems Research and Development (CHSR&D), University of the Free State (UFS), Bloemfontein, Zuid-Afrika.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman
• Mandaathouder: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Doelstellingen van het project: - Gedetailleerde vergelijking van de methodes en designs van algemene prevalentieonderzoeken in andere Europese landen - Evalueren van de sterktes, beperkingen, noodzakelijke voorwaarden en kostprijs van de verschillende opties met het oog op het uitvoeren van een dergelijke studie in België - Het uitvoeren van een beperkte cognitieve test van de op te nemen items in het prevalentieonderzoek in België

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit project is het testen en valideren van het Mortelmans-Spooren instrument voor de evaluatie van opleidingsonderdelen in de Hogeschool Mechelen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Scheiding-In-Vlaanderen-project (SIV) heeft als doel: het verhogen van de levenskwaliteit van diegenen die direct of indirect betroken zijn bij een echtscheiding het verbeteren van de kwaliteit van dienstverlening voor diegenen die direct of indirect betroken zijn bij een echtscheiding het ondersteunen van het beleid ten aanzien van echtscheiding en de personen die direct of indirect betroken zijn bij een echtscheiding Om onze doelstellingen te realiseren zal het SiV-project: 1. Een longitudinaal gegevensbestand opbouwen met betrekking tot relatievorming en relatieontbinding gebaseerd op een Vlaamse steekproef (vanaf 1971) die representatief is voor de populatie van getrouwde en ooit-gescheiden personen dat vertrekt vanuit een multi-actorperspectief waarbij niet alleen de (ex-)partners worden bevraagd, maar ook hun kinderen en ouders waarbij informatie wordt verzameld over de oorzaken, het verloop en de gevolgen van relatieontbinding waarin gebruik wordt gemaakt van een multidisciplinair denkkader van sociologische, demografische, sociaal-psychologische, sociaal-epidemiologische, economische en juridische paradigma's 2. Kennis van de echtscheidingsproblematiek verhogen onder de verschillende maatschappelijke actoren in functie van beleidsvoorbereidend en ¿toetsend onderzoek door het gratis ter beschikking te stellen van de data aan universitaire onderzoekscentra en andere wetenschappelijke instituten door middel van een doorgedreven pro-actieve verspreiding van de informatie 3. Bijdragen tot een effectgericht preventief en curatief welzijnsbeleid ter mediëring van de diverse problemen waarmee betrokken partijen geconfronteerd worden door middel van aandacht voor maatschappelijk relevante thema's gebruik makend van een doorgedreven proactieve data-utilisatie strategie

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project bouwt voort op een survey-onderzoek uit 2006 in opdracht van de Minister van Pensioenen en de Federale Overheidsdienst Sociale Zaken. In dat project werden de noden en behoeften van weduwen in kaart gebracht. Tevens werd nagegaan welke van de overlevende partners ervoor kiezen een overlevingspensioen op te nemen -al dan niet gecumuleerd met een beroepsactiviteit- en welke van de overlevende partners ervoor kiezen te verzaken aan het overlevingspensioen. In dit project kijken we, aan de hand van de surveygegevens uit bovenstaande studie enerzijds en de koppeling van deze surveygegevens met administratieve data uit het Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming anderzijds, meer in detail naar de situatie van de meest armoederisicovolle weduwen en weduwnaars. Vooreerst willen we nagaan welke de verschillen zijn tussen de meer en de minder armoederisicovolle weduwen en weduwnaars. Enerzijds gaan we hiervoor dieper in op enkele socio-demografische, huishoudelijke, relationele, en inkomens- en uitgavenverschillen; anderzijds gaan we ook na in welke mate meer en minder armoederisicovolle weduwen hun situatie verschillend percipiëren en/of beleven. Ten tweede gaan we op zoek naar enkele verklarende factoren waardoor weduwen en weduwnaars meer kans hebben om in een meer armoederisicovolle situatie terecht te komen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Steunpunt Werk en Sociale Economie is door de Vlaamse Regering erkend als beleidsvoorbereidend en beleidsondersteunend steunpunt. Het Steunpunt WSE is een kenniscentrum dat expertise opbouwt en ter beschikking stelt over de thema's werk, arbeidsmarkt en sociale economie. Het stelt zich tot doel de kennis over deze thema's te bundelen en uit te breiden door middel van eigen onderzoek. Het Steunpunt WSE probeert om zoveel mogelijk onderzoek te baseren op reeds beschikbare databanken en speelt een belangrijke rol bij de ontsluiting van momenteel in het arbeidsmarktonderzoek onderbenutte databanken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De centrale doelstelling van dit onderzoek is om (1) de voornaamste veronderstellingen over loopbanen in de wetenschappelijke literatuur en het arbeidsmarktbeleid te identificeren, (2) de juistheid van deze veronderstellingen te toetsen a.h.v. bestaand empirisch onderzoek en bijkomende analyses op bestaande data en (3) vanuit de opgemerkte lacunes in bestaande data een voorstel tot survey design voor loopbaanonderzoek te formuleren. Bovendien zal het onderzoek helpen om adviezen te formuleren over de mate waarin bestaande en toekomstige beleidsmaatregelen de beoogde impact bereiken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Zorgnet Zelfmoordpreventie pilootproject is in 2006 in de Logo Antwerpen-Noord opgezet om de huisartsen nauwer te betrekken bij de opvolging van personen die een suïcidepoging hebben ondernomen of een verhoogd suïciderisico hebben. In het onderzoek wordt het pilootproject na één jaar werking geëvalueerd. Daartoe werden drie focusgroepgesprekken georganiseerd, waaraan een brede waaier van hulpverleners deelnam, en gebeurde de analyse door middel van NVivo7.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Geringe belangstelling voor VCT (voluntary counseling and testing) en ontrouw aan de TB/HIV/AIDS-behandeling bemoeilijken de openbare initiatieven in de Free State om de co-epidemie op grote schaal te bestrijden. In deze strijd is kennis van de determinanten van het ziektegedrag van TB/HIV/AIDS-patiënten van essentieel belang. Het CHSR&D voert surveys uit bij TB- en ART-patiënten in nauwe samenwerking met het Free State Department of Health. Het voorgestelde project beoogt de data systematisch te analyseren en stategieën te ontwikkelen om adequaat ziektegedrag te promoten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project schuift drie doelstellingen naar voor: 1) In een eerste fase wordt een inventaris opgemaakt van beschikbaar materiaal dat de Vlaamse loopbaanpatronen zo duidelijk mogelijk in kaart brengen, met oog voor het genderverschil. 2) Er wordt een werkgroep samengesteld en begeleid met vertegenwoordigers uit o.a. beleid, bedrijfswereld en sociale partners. Gevoed door de opmerkingen en conclusies van de werkgroep, worden (beleids)aanbevelingen geformuleerd om het gesignaleerde loopbaanpatroon te doorbreken. 3) Voorstellen worden geformuleerd m.b.t. verbeterde statistische registratie ter vergaring van loopbaangegevens (administratieve databanken en surveys).

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van dit onderzoeksproject is het verkrijgen van inzicht in het evaluatiegedrag van studenten in onderwijsevaluaties en het nagaan welke gevolgen dit heeft voor de validiteit en de geldigheid van studentenevaluaties. Hiertoe worden cross-sectionele en longitudinale analyses uitgevoerd op studentenenquêtes enerzijds en wordt een discoursanalyse uitgevoerd op basis van beleidsdocumenten, focusgroepgesprekken en face-to-face interviews.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het overlijden van een huwelijkspartner kan naast een emotionele ook een financiële weerslag hebben op de overlevende partner en zijn gezin. Daarom heeft de langstlevende echtgenoot/echtgenote recht op een overlevingspensioen. In het kader van de actieve welvaartsstaat is het echter noodzakelijk om ook de weerslag van het verlies van een partner op de arbeidsparticipatie van de weduwnaar/weduwe te analyseren. In dit project wordt het effect van de cumulatie van een overlevingspensioen met een arbeidsinkomen in kaart gebracht door middel van een postenquête. Aan de hand van deze enquête wil het project twee onderzoeksvragen beantwoorden: 1. Welke van de overlevende partners kiezen ervoor een overlevingspensioen op te nemen en welke kiezen ervoor te verzaken aan het overlevingspensioen en wat zijn de redenen om één van beide opties te verkiezen ? 2. Welke van de overlevende partners die een overlevingspensioen opnemen, cumuleren dit met een beroepsactiviteit en wat zijn de moeilijkheden die hierbij ondervonden worden ?

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De Staten Generaal voor het Gezin boog zich in twee cycli over de actuele problemen van het gezin en het gezinsbeleid. Dit onderzoek heeft tot doel om bij het afsluiten van de tweede clyclus een boek samen te stellen dat een overzicht geeft van het maatschappelijk debat over gezinnen en gezinsbeleid. Hiertoe worden de conclusies van de twee Staten Generaal afgetoetst aan de stem van het middenveld en de inzichten uit de academische wereld.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In deze studie staat de rol van de geschreven pers in het communiceren over wetenschap centraal. Meer concreet gaat dit onderzoek na wat de plaats is van wetenschap in de Vlaamse dag- en weekbladen en hoe het wetenschappelijk bedrijf (Vlaams maar ook internationaal) hier in beeld komt. Deze analyse wordt aangevuld met een beschrijving van het redactioneel beleid inzake wetenschapsberichtgeving en de rol van de (wetenschaps)journalist hierin.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het project omvat de wetenschappelijke begeleiding van de dataverzameling van de Belgische GGS. De Generations and Gender Survey beoogt een longitudinale benadering van gezinsvorming en -ontbinding, vruchtbaarheid en pensionering waarbij gepeild wordt naar de intenties die deze onwikkelingen sturen. Ook thema's inzake gezinszorg, personenzorg en emancipatie komen in de vragenlijst aan bod. Het GGP-project heeft als specifiek doel verklaringen te bieden voor de waargenomen verschuivingen inzake partnerrelaties enerzijds en de relaties tussen generaties (kind-ouder en ouder-kindrelaties, vruchtbaarheid, zorg voor vorige en volgende generaties) anderzijds.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit onderzoek focust zich op de financiële gevolgen na een relatiebreuk. Gebruik makend van een ruime steekproef uit de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid wordt de omvang nagegaan van de financiële gevolgen van echtscheidingen en samenwoonbreuken in België. Daarbij wordt ingegaan op het geslacht van de ex-partners, de aanwezigheid van kinderen, de woonplaats van de ex-partners, de relatieduur en de aard van de relatie.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De centrale onderzoeksvraag in dit doctoraatsproject is hoe jongeren consumptie hanteren als een instrument voor de constructie en communicatie van hun identiteit. In de huidige postmoderne maatschappij is de identiteit van individuen immers niet langer op voorhand bepaald, maar moet deze zelf geconstrueerd worden. Bovendien moet men deze identiteit ook op een doeltreffende wijze naar anderen communiceren. Consumptie speelt in beide processen een centrale rol. Objecten worden namelijk vaak aanzien als extenties van het zelf. Constructie van de eigen identiteit vindt echter niet plaats in het luchtledige. Consumptie wordt eveneens gehanteerd als communicatiemiddel van identiteit (cfr. Veblen: demonstratieve consumptie). Bij deze twee domeinen zullen niet alleen de keuzes van jongeren centraal staan, maar ook waarom zij welke keuzes maken. De invloed van de peergroup wordt verondersteld hierin van cruciaal belang te zijn. Men koopt namelijk vaak objecten om zich te identificeren met bepaalde groepen of juist om zich te distantiëren van andere. De socio-demografische en economische achtergrond, het gedragen waardenpatroon, de ruimere vrijetijdsbestedingen en het mediagebruik worden eveneens als mogelijk belangrijke invloedsfactoren naar voor geschoven. De benadering van het onderzoek is hoofdzakelijk kwantitatief van aard. Het doel is om door middel van een grootschalige survey bij de 12- tot 18-jarigen in Vlaanderen, een antwoord te formuleren op de verschillende onderzoeksvragen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Van Gorp Jeremi

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het onderzoek heeft tot doel de verschillende dimensies van de kwaliteit van het leven van AIDS-patiënten te analyseren. Het begrip "kwaliteit van het leven" dient men in de ruimste zin te interpreteren. Conform met gestandaardiseerde schalen, behelst de meting van kwaliteit van het leven zowel fysiek functioneren als psychisch, sociaal en rolgebonden functioneren en het vermogen om sociaal kapitaal te mobiliseren en ondersteuningsnetwerken in te schakelen. Nadat de verschillende achterliggende dimensies van kwaliteit van het leven van AIDS-patiënten zijn blootgelegd, begint de zoektocht naar de factoren die deze kwaliteit beïnvloeden. Aan de hand van de verzamelde data van ongeveer 400 Zuid-Afrikaanse AIDS-patiënten zal de invloed van deze factoren op de globale kwaliteit van het leven van deze patiënten worden getest. Aan de invloed van hun antiretrovirale behandeling zal in het bijzonder aandacht worden besteed. Het betreft dus een onderzoek naar de dimensies van en de dynamiek achter de kwaliteit van het leven AIDS-patiënten in Zuid-Afrika. Wordt uitgevoerd in samenwerking met het Centre for Health Systems Research and Development (CHSR&D), University of the Free State (UFS), Bloemfontein, Zuid-Afrika.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Meulemans Herman
• Mandaathouder: Wouters Edwin

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt de mogelijkheden om een Gezins Impact Analyse in te voeren voor Vlaamse beleidsmaatregelen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project wordt voozien in een wetenschappelijk ondersteuning van de tweede Staten Generaal voor het Gezin. Dit houdt in (1) deelname aan het wetenschappelijk comité van de Staten-Generaal en (2) voorbereiding, methodologische follow-up en verwerking van een gezinsenquête.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een van de belangrijkste sociale uitdagingen voor Vlaanderen en Europa is aankomende veroudering van de bevolking. In dit kader stellen zich drie grote beleidsproblemen: I) de manier waarop de lasten van de vergrijzing verdeeld worden tussen generaties en binnen generaties onderling; ii) de uitbouw van een betaalbare en hoogstaande zorgvoorziening die voor iedereen toegankelijk is; iii) het optimaliseren van de deelname van ouderen aan het economische, sociale, politieke en culturele leven zodat de kennis, ervaring en vaardigheden van de ouderen nuttig ingezet kunnen worden. Bij al deze uitdagingen is het Vlaamse beleidsniveau betrokken. Vlaanderen kan met een planmatige aanpak op het gebied van ouderzorg, arbeidsbeleid, belastingen, huisvesting, onderwijs en socio-cultureelbeleid een belangrijke en noodzakelijke bijdrage leveren aan de uitdagingen waarvoor de vergrijzingsproblematiek ons stelt. Voor het ontwikkelen van een dergelijke strategie zijn goede beleidsinstrumenten onontbeerlijk. Dit project staat in voor de ontwikkeling van dit beleidsinstrument dat uit de volgende delen bestaat: -Het ontwikkelen van een longitudinaal databestand voor Vlaanderen met gegevens over inkomen, levensomstandigheden, gezondheid en zorgbehoeften van de ganse bevolking in het algemeen en de ouderen in het bijzonder. -Het ontwikkelen van een dynamisch micro-simulatiemodel voor Vlaanderen dat meting van beleidshervormingen toestaat. -Het meten van trends in intra- en intergenerationele verdeling van inkomen en rijkdom in Vlaanderen. -Het maken van een projectie van de gezonde levensverwachting. -Het meten van economische gevolgen van de vergrijzing in Vlaanderen. -In kaart brengen van trends in formele en informele zorgnetwerken. -Parameters van Vlaams zorgbeleid in Europees vergelijkend perspectief plaatsen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Net als de rest van de samenleving is de sector van vrijwilligerswerk onderworpen aan de processen van culturele diversificatie. Steeds meer vervaagt het traditionele beeld van de jeugdwerkvrijwilliger onder de druk van de recente maatschappelijke transformaties. Zowel in de wetenschappelijke literatuur als in de vaktaal komt men de term "nieuwe vrijwilliger" tegen, hetgeen naar de vrijwilliger verwijst met een compleet nieuwe set van motivaties, waarden en verwachtingen. De bedoeling van dit onderzoek, dat in samenwerking met de Stedelijke Jeugddienst Antwerpen wordt georganiseerd, ligt in de exploratie en in zowel theoretische als empirische onderbouw van het fenomeen van de nieuwe vrijwilliger. Wat beweegt deze mensen, wat hopen ze te vinden en welke obstakels komen ze tegen op de weg naar de realisatie van deze hopen ?

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tegenwoordig worden jongeren, door de groeiende kennis ¿ en informatiemaatschappij, overspoeld door informatie over tal van onderwerpen. Er is een overaanbod aan informatie waardoor zij het bos door de bomen niet meer zien. Dit bemoeilijkt het nemen van de juiste beslissingen. Immers, niet alle informatie is even objectief en duidelijk, noch gerelateerd aan hun informatiebehoeften. Bovendien is de informatie niet altijd bereikbaar of toegankelijk. Jongeren hebben nood aan meer op hen toegespitste informatie om duidelijkheid te krijgen over wat hun mogelijkheden zijn om er vervolgens zelf iets mee te kunnen doen. Adequate informatie is daarom een eerste vereiste opdat jongeren hun weg in de huidige samenleving vinden. Dit onderzoek, inventariserend en verkennend van aard, beoogt de ontwikkeling van een samenhangend informatiebeleid voor de jeugd. Meer bepaald wordt er op basis van een veldbeschrijving nagegaan welke actoren een expliciete functie vervullen met betrekking tot jeugdinformatie en binnen welke beleidsdomeinen expliciete informatie-initiatieven worden opgezet. Daarnaast wordt met behulp van diepte-interviews onderzocht in welke mate de informatie terecht komt bij de beoogde doelgroep en op welke wijze de doelgroep wordt betrokken bij de totstandkoming van informatie. Op basis van de onderzoeksresultaten zullen beleidsaanbevelingen worden geformuleerd aan de Vlaamse overheid over het huidige aanbod. Bovendien zullen er suggesties worden geleverd om de participatie van jongeren in het informatieaanbod te verhogen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Vandebosch Heidi
• Co-promotor: Walrave Michel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het onderzoek heeft als doel de ijkende vignettes methode te testen die in de WHO-studie "Wereldwijde vergrijzing en gezondheid van ouderen" gebruikt wordt. De vignettes methode wordt gebruikt om de cross-nationale vergelijkbaarheid van adata en/of resultaten uit de Share-enquête te verbeteren. Het eerste doel van het onderzoek bestaat er in om onderzoekers en veldwerkers bijkomedn te trainen in het gebruik van de vignettes methodologie. Een tweede objectief is het interviewen van minimaal 500 random geselecteerde volwassenen, ouder dan 50, met behulp van de drop-off gezondheidsvragenlijst waarin de WHO vignettesmethodologie opgenomen zijn.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Scouting is een vrijetijdsbesteding voor heel wat kinderen en jongeren en is vandaag meer dan het stereotype kampvuur. Achter de dagelijkse werking van de groepen zit een uitgebreid pedagogisch plan. Naast het aanbieden van ontspanning heeft VVKSM namelijk ook een opvoedende rol. De vereniging verspreidt de ideeën en principes via verschillende kanalen. Een van hun sterkste punten is namelijk dat ze een gevarieerd aanbod aan ondersteunende publicaties heeft. Het doel van dit onderzoek is om na te gaan in welke mate de achterliggende ideeën doordringen tot de leiding en hoe ze gebruikt worden in de wekelijkse spelactiviteiten. VVKSM wil het nut van bepaalde communicatie-instrumenten, zoals handboeken en de website, laten beoordelen. In hoeverre worden deze geraadpleegd? Worden de handboeken en brochures gelezen? Hoe verloopt de informatieverspreiding? Bereikt deze de basis of niet? Een van de voornaamste knelpunten blijkt namelijk een gebrekkige informatiedoorstroming te zijn naar de basis. Alle scouts- en gidsenleiding wordt aangesproken om deel te nemen aan het kwantitatieve onderzoek door een webenquête in te vullen. De resultaten zijn in de eerste plaats beleidsgericht, maar kunnen tevens een breder publiek aanspreken dat interesse heeft voor de jeugdbewegingssector.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit onderzoek brengt de kans op economische achteruitgang na een (echt)scheiding in kaart, omdat het in sé een invloedrijke factor is voor iemands persoonlijk welzijn, maar tevens omdat het van groot maatschappelijk belang is de beschermings- en risicofactoren in kaart te brengen. Hierbij denken we aan het gestegen armoederisico bij ex-partners en aan de specifieke vorm van armoede die langer aanhoudt bij éénoudergezinnen dan bij eenverdienergezinnen. Een bijkomende reden om het onderzoek toe te spitsen op economische gevolgen, zijn de potentiële psychologische en sociale implicaties hiervan. In deze context werd door verscheidene auteurs gewezen op de samenhang van economische achteruitgang met andere factoren zoals een hogere depressiegraad, slechtere huisvesting en een stijging van het aantal arbeidsuren. Om een beeld te krijgen van iemands economische situatie kan bijgevolg niet voorbijgegaan worden aan de arbeids-, huisvestings- en inkomenssituatie, gezondheidstoestand en socio-economische status. Het doel van de studie is om een brede socio-demografische kijk te krijgen op welvaart en welzijn, eerder dan enkel op de financieel-geldelijke interpretatie van de economische positie. Het project zal bijzondere aandacht hebben voor de welvaartsevolutie van vrouwen na een scheiding. Uit de literatuur blijkt immers dat vrouwen zowel op sociaal, psychologisch, als op economisch vlak kwetsbaarder zijn dan mannen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De centrale onderzoeksvraag in dit doctoraatsproject is hoe jongeren consumptie hanteren als een instrument voor de constructie en communicatie van hun identiteit. In de huidige postmoderne maatschappij is de identiteit van individuen immers niet langer op voorhand bepaald, maar moet deze zelf geconstrueerd worden. Bovendien moet men deze identiteit ook op een doeltreffende wijze naar anderen communiceren. Consumptie speelt in beide processen een centrale rol. Objecten worden namelijk vaak aanzien als extenties van het zelf. Constructie van de eigen identiteit vindt echter niet plaats in het luchtledige. Consumptie wordt eveneens gehanteerd als communicatiemiddel van identiteit (cfr. Veblen: demonstratieve consumptie). Bij deze twee domeinen zullen niet alleen de keuzes van jongeren centraal staan, maar ook waarom zij welke keuzes maken. De invloed van de peergroup wordt verondersteld hierin van cruciaal belang te zijn. Men koopt namelijk vaak objecten om zich te identificeren met bepaalde groepen of juist om zich te distantiëren van andere. De socio-demografische en economische achtergrond, het gedragen waardenpatroon, de ruimere vrijetijdsbestedingen en het mediagebruik worden eveneens als mogelijk belangrijke invloedsfactoren naar voor geschoven. De benadering van het onderzoek is hoofdzakelijk kwantitatief van aard. Het doel is om door middel van een grootschalige survey bij de 12- tot 18-jarigen in Vlaanderen, een antwoord te formuleren op de verschillende onderzoeksvragen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Mandaathouder: Van Gorp Jeremi

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project betreft het uitvoeren van een diepgaande analyse van de resultaten tevens behelst het project ook het rapporteren van secundaire analyses van de CBGS postenquête over zorg en mantelzorg in Vlaanderen ter voorbereiding van het "Zorgcongres" in december 2003.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De inhoud van dit project beslaat een beschrijvend, kwantitatief onderzoek naar de leefsituatie van het kind in Vlaanderen anno 2002 en is een logische voortzetting van voorafgaande gelijkaardige studies van het Panel on Belgian Households (PSBH) voor Kind en Gezin. Een volledig en veelzijdig beeld impliceert dat het kind niet los kan gezien worden van het gezin waarin het vertoeft. Het project is daarom opgevat als een reeks analyses die zowel informatie aandragen over het kind als over gezinssituationele factoren. Algemene demografische kenmerken van de kinderen en de ouders, de arbeidssituatie van de ouders, de financiële situatie van het huishouden, de woonsituatie van de kinderen en hun dagelijkse leefwereld, alsook die van de ouders worden in kaart gebracht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De doelstelling van dit project behelst het identificeren van de hedendaagse loopbaantransities en de bijhorende determinerende factoren. In tegenstelling tot de traditionele rechtlijnige loopbaan, kenmerkt de nieuwe loopbaan zich door een sequentie van jobopportuniteiten in meerdere organisaties en de samenhang met andere levenssferen. Zowel de wetenschap als het beleid heeft belang bij een gedegen kennis van de inhiberende en faciliterende factoren van een beroepsloopbaan. Twee fasen zullen doorlopen worden. In de eerste fase worden negen golven van de PSBH-data (1992-2000) vanuit arbeidssociologisch perspectief geanalyseerd om een globaal beeld te schetsen van de loopbaanmobiliteit van de respondenten. De tweede fase bestaat uit twee luiken. De determinanten van de beroepsloopbaan worden zowel op het bedrijfs- als het sociaalrechtelijke niveau onder de loep genomen. Dit proces resulteert in een herdenken van het maatschappelijke en juridische loopbaanconcept.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri
• Co-promotor: Rigaux Marc
• Co-promotor: Van Regenmortel Anne

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project heeft tot doel de enquête voor het 'Population Policy Acceptance Survey' voor te bereiden en uit te voeren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Constructie en valorisatie van een onderzoeksinstrument, namelijk een demografisch en sociaal-economisch panel van 4.300 huishoudens representatief voor de Belgische bevolking. Opstellen van demografische en sociaal-economische databanken rond de onderwerpen die aan bod komen in het panel. Het uitvoeren van twee bijkomende jaarlijkse bevragingen (1999 en 2001) zijn voorzien.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Mortelmans Dimitri

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject