De traditie van het verzamelen van mirakelverhalen van heiligen strekt zich uit van Augustinus' mirakels van Sint-Stephanus tot de recente mirakels van Onze Vrouwe van Czestochowa. Met name tijdens de late middeleeuwen en de vroegmoderne periode waren de parochiekerken en de gilden in de Nederlanden bijzonder productief in het vastleggen van mirakels die aan hun patroonheilige werden toegeschreven.
'Wonderkoorts. Autoriteit, authenticiteit en religieuze ervaring in mirakelcollecties uit de Bourgondische Nederlanden (2011-2016)
Het FWO-project ‘Wonderkoorts. Autoriteit, authenticiteit en religieuze ervaring in mirakelcollecties uit de Bourgondische Nederlanden (1381-1534)' wil de dynamieken blootleggen die de productie van mirakelcollecties heeft gestimuleerd en tracht de intenties te onthullen van de klerken van parochiekerken, kapellen en kathedralen van Vlaanderen, Brabant en Holland die tussen de late veertiende eeuw en de zeventiende eeuw in het promoten van miraculeuze devotie. Hiertoe is een groot corpus van mirakelverzamelingen aangelegd en geanalyseerd. Deze analyse wordt geschraagd door drie aandachtspunten. In de eerste plaats is het doel van het project het genuanceerd beeld verkrijgen van de lokale context waarin de mirakels van de heiligen werden opgetekend en verzameld, hoe ze werden geïncorporeerd in de liturgie en de heiligenverering en hoe het publiek de verhalen recipieerde. In de tweede plaats wil het project inzicht verwerven in de verschillende technieken die werden toegepast om de ‘authenticiteit’ en ‘objectiviteit’ van de mirakels te garanderen (bijv. biechten, een eed zweren, getuigen, enz.) en hoe de verkregen authenticiteit werd gepresenteerd in de uiteindelijke versie van het opgetekende mirakel. Het derde aandachtspunt is de representatie van de persoonlijke religieuze ervaring van de miraculés, waarbij wordt gefocust op hun visionaire ervaringen en lichamelijk lijden. Omdat het per definitie onmogelijk is om de weergave van zulke ervaringen te controleren of te bevestigen, nemen ze tegelijkertijd een centrale als een ambigue plaats in binnen het mirakelgenre, dat gekenmerkt wordt door feitelijkheid en (door getuigen en geestelijk onderzoek bevestigde) authenticiteit. Het merendeel van het onderzoek naar mirakelcollecties in de Nederlanden is uitgevoerd op gefragmentariseerde en anekdotische wijze, en heeft het materiaal in de eerste plaats benaderd vanuit het perspectief van de laatmiddeleeuwse emancipatie van de populaire religieuze cultuur. Door het bijeen brengen van volkstalige mirakelverzamelingen, het contextualiseren van de vereringen die ze hebben voortgebracht, en door het nauwkeurig bestuderen van de mirakelverslagen zelf, zal dit project verder gaan dan de traditionele historiografische benaderingen en zal het nieuwe inzichten bieden in mirakels als instrument om relaties te leggen tussen de parochiegeestelijkheid en de parochianen en om deze relaties te bestendigen.
- Project: 2011-2016
- Jonas Van Mulder
- Begeleiders: Veerle Fraeters & Guido Marnef (Universiteit Antwerpen)
- Beurs: FWO
- Publicaties:
- Jonas Van Mulder, ‘Miracles and the body social. Infirmi in the Middle Dutch miracle collection of Our Lady of Amersfoort.’ in: K. Mustakallio, C. Krötzl & J. Kuuliala, Infirmity in Antiquity and the Middle Ages: Social and Cultural Approaches to Health, Weakness and Care (Ashgate, 2015)
- Jonas Van Mulder, ‘Het miraculeuze lichaam. Lichaamsvertogen in zeventiende-eeuwse genezingsmirakelen uit de Zuidelijke Nederlanden.’ in: Trajecta, 21 (2012), 249-294
- Jonas Van Mulder, ‘Ziekelijke vertogen? Lichaam en demonologie in Brabantse genezingsmirakels (1603-1717).’ in: Geschiedenis der geneeskunde (2011), 276-286
- Jonas Van Mulder, ‘The Prosaic Supernatural. Representation and function of lay visionary experience in miracle collections from the Low Countries.’ in: S. Katajala-Peltomaa & C. Krötzl (red.), Medieval Miracle Collections: On Methodologies, Structures and Functions (in voorbereiding)
- Jonas Van Mulder, ‘Middelnederlandse mirakelcollecties uit de Zuidelijke Nederlanden.’ in: H. Geybels, Tradities en heiligen in Vlaanderen (in voorbereiding)
- Proefschrift (ter perse)