Stigmatici

Blood ties onderzoekt de verschillende betekenissen die in de negentiende- en twintigste-eeuwse Britse eilanden werden gegeven aan het religieus bovennatuurlijke aan de hand van één zo’n fenomeen: stigmata. Door een analyse van de manieren waarop de Britse en Ierse samenlevingen omgingen met de wonden van Christus, de dragers van die wonden en zij die erin geloofden, wil dit project aantonen dat het religieus bovennatuurlijke een voorname rol speelde in religieuze praktijken én in de culturele verbeelding.  Hoewel de socioculturele ambiguïteiten van het Britse en Ierse bovennatuurlijke al langer onderwerp zijn van academische studies (onder andere wat betreft spiritualisme, spoken en geesten, mesmerisme), hebben historici zulke fenomenen tot nog toe nauwelijks betrokken in onderzoek naar negentiende- en twintigste-eeuwse religie. Dit project streeft er daarom naar dat onderzoeksveld te openen door religieuze bovennatuurlijke fenomenen als de stigmata en religieuze extase in een breder historisch kader te plaatsen. Daarbij worden zowel devotionele praktijken als de culturele productie en contestatie van stigmata onder de loep gelegd. Door ‘laag’ en ‘hoog’ te integreren in één methodologie, zullen ook de ontologische dichotomieën tussen ervaring en representatie, tussen materialiteit en tekstualiteit, tussen ‘bijgeloof’ en ‘moderniteit’ worden geproblematiseerd.

In het bijzonder gaat de aandacht naar de manieren waarop een negentiende- en twintigste-eeuwse culturele mainstream de stigmata construeerde als onderdeel van een ‘Ander’. Wanneer deze manieren over een periode van ongeveer 150 jaar worden bestudeerd, kunnen we zowel het religieus bovennatuurlijke, de houdingen tegenover dat bovennatuurlijke en de praktijken die zich rond dat bovennatuurlijke concentreerden, analyseren. Eén belangrijk punt dat dit project daarbij wil benadrukken, is dat fenomenen als de stigmata in Groot-Brittannië en Ierland een ‘sub-structure of rich spiritual enterprise’ (Edward Norman, The English Catholic church in the nineteenth century (Oxford, 1984), p.1)) waren, die tegelijkertijd alternatieve vormen van religiositeit belichten én de pogingen tonen om de ‘blood ties’ tussen samenleving en het religieus bovennatuurlijke door te knippen.

• Project: 2017-2021
• Kristof Smeyers
• Supervisor: Tine Van Osselaer
• Co-supervisor: Mary Heimann (Cardiff University)
• Budget: DOCPRO BOF University of Antwerp and Catholic Record Society’s Michael Williams Research Grant 

Dit project bestudeert de promotie en de devotie van de honderden stigmatici die bekend zijn in vijf Europese landen in de negentiende en de vroege twintigste eeuw. Het grootste deel van het onderzoek naar deze vrouwen (en enkele mannen) die de wonden van Christus droegen, heeft zich voornamelijk gericht op de medische debatten en de religieuze traktaten, en behandelde alle stigmatici apart. Dit project wil op minstens drie manieren verder reiken dan de traditionele historiografische accenten. In de eerste plaats zal het zich richten op de populaire perceptie van stigmatici en zal het onderzoeken hoe zij symbolische figuren werden voor politieke en religieuze doelen. In de tweede plaats zal het project de interactie bestuderen tussen de 'slachtoffer zielen' en hun gemeenschappen en nagaan hoe zij tot 'levende heiligen' werden gemaakt door religieuze praktijken en verhandelingen, en hoe sommigen uiteindelijk zelfs zalig werden verklaard en gecanoniseerd. In de derde plaats benaderen we de stigmatici als zorgvuldig geconstrueerde religieuze producten (beroemdheden) en herbekijken we het onderzoek naar het verkopen van religie dat uitgaat van een 'top-down' perspectief en zich meer richt op de popularisatie van geautoriseerde verering dan op de impact van de vercommercialisering van onderaf. Door het combineren van deze drie aspecten bij het bestuderen van de 'gouden eeuw' van de stigmatici zal het project ons begrip van de rol van (nieuwe) media en consumptiegedrag in religieuze veranderingen vergroten evenals ons begrip van de constructie van religieuze identiteiten. Aangezien elk van deze aandachtspunten een studie op zich vraagt waarin met de chronologische en geografische verschillen rekening wordt gehouden, neemt het project een comparatieve benaderingswijze aan en zal het de vijf landen bestuderen waar de meeste van de (honderden) stigmatici zijn geattesteerd (Italië, Spanje, Frankrijk, Duitsland en België). Deze aanpak creëert de mogelijkheid om grotere trends waar te nemen, zoals de veranderingen in de soorten stigmatici (bijvoorbeeld bedlegerige stille 'tekens' of sociaal geëngageerde leiders) en periodes en locaties van toenemende aandacht (bijvoorbeeld politieke crises). Omdat de periode die bestudeerd wordt de tijd is van een geïnternationaliseerd christendom zullen de landen niet geïsoleerd worden bestudeerd, maar bijzondere aandacht zal uitgaan naar transnationale aantrekkingskracht (bijvoorbeeld pelgrimage) en de daarbij behorende verschillen in promotie en beleving.

• Project: 2015-2019
• Projectleiding: Tine Van Osselaer
• Medewerkers: Andrea Graus, Leonardo Rossi
• Beurs: ERC (Starting Grant)
• Publicaties: in voorbereiding