Onderzoek Marc Jacobs

Abstract

Crafting Futures onderzoekt en transformeert de beoordelings- en valideringsmechanismen waarmee ambachtelijke kennis en knowhow (AKK) wordt geëvalueerd, om de toegevoegde waarde ervan voor economie en samenleving te vergroten. Ambachten zijn hulpbronnen voor concurrentievermogen, innovatie, duurzame ontwikkeling en levenskwaliteit en dragen bij tot SDG's 4, 8 en 11. De diensten en instrumenten die nodig zijn voor de erkenning van de waarde ervan belemmeren echter de volle ontwikkeling van het economisch en maatschappelijk potentieel, aangezien zij AKK meestal reduceren tot cultureel erfgoed. Onze doelstellingen zijn 1) de tekortkomingen van de beoordelings- en valideringsmechanismen en -instrumenten te begrijpen en 2) de "evaluatierepertoires" en bijbehorende valideringsinstrumenten om te vormen. Dit gebeurt via interdisciplinair onderzoek en co-creatieve urban labs waarin we 1) de controverses rond de beoordeling en validatie van AKK in kaart brengen in ecosystemen waar ambachtslieden samenwerken met andere professionals (hoger onderwijs en maker spaces); 2) een nieuw theoretisch en conceptueel kader ontwikkelen dat wetenschappers in staat stelt AKK te begrijpen voorbij de erfgoedwaarde; 3) formats en instrumenten co-creëren die ambachtslieden en stakeholder zoals opleiders en ondernemers helpen om AKK effectiever en productiever te valoriseren (bedrijfsmodellen, certificaten, ... ), 4) aanbevelingen en plannen ontwerpen voor stedelijke en regionale overheden, die de integratie en de impact van AKK in economie en samenleving optimaliseren (via beroepskwalificaties, eigendomsrechten, ...), en 5) deze instrumenten duurzaam maken via een plan voor een Crafts Council Flanders, die de ambachtslieden ook vertegenwoordigt in besluitvormingsprocessen. Onze herziene formats en instrumenten worden ontwikkeld en getest in action research labs die een set "boundary cases" van onze stakeholders analyseren en experimenteren met hybride vakmanschap en 21e-eeuwse vaardigheden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Munck Bert
• Co-promotor: Jacobs Marc
• Co-promotor: Schramme Annick
• Co-promotor: van Zimmeren Esther
• Co-promotor: Verlinden Jouke Casper

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Tracks4Crafts onderzoekt en transformeert de overdracht van traditionele ambachtelijke kennis (TAK) om de maatschappelijke en economische waardering van ambachten te vergroten en ze af te stemmen op een toekomstgerichte erfgoedbenadering in Europa. Als immaterieel cultureel erfgoed (ICE) kunnen ambachten en TAK worden beschouwd als middelen voor concurrentievermogen, innovatie, duurzame ontwikkeling en levenskwaliteit, die bijdragen tot SDG 4, 8 en 11. Toch blijven de instrumenten, formats en hulpmiddelen die nodig zijn om de overdracht en het gebruik van TAK te bevorderen achter, wat de volledige ontwikkeling van het potentieel ervan belemmert. Onze doelstellingen zijn de overdracht van TAK te verbeteren en om te vormen voor een effectievere economische en maatschappelijke waardering van ambachten. Dit wordt bereikt via 4 sporen, waarbij we (1) leerprocessen transformeren in fysieke ruimtes waarin ambachtslieden samenwerken (in hi-tech omgevingen, waaronder fablabs en maker spaces etc.), (2) nieuwe digitale technologieën ontwikkelen die de overdracht van TAK verbeteren en transformeren, (3) instrumenten produceren waarmee de waarde van de geproduceerde TAK kan worden vastgelegd en geoptimaliseerd (business modelling, certificering en eigendomsbescherming), en (4) netwerken creëren om de maatschappelijke en economische waarde van TAK te bevorderen en te verspreiden (bijv. via de CHARTER-alliantie). De output is gebaseerd op experimenten in 8 ambachtelijke ecosystemen waarin we formats voor leren en instrumenten voor certificering en validering ontwikkelen en testen waarin (1) de economische en culturele belemmeringen voor de traditionele overdracht van TAK worden aangepakt (o.a. het langdurige karakter van leren, de angst dat het ambacht verloren gaat...) en (2) het volledige potentieel van technologie wordt benut (o.a. voor het omzetten van belichaamde TAK in open-source kennis). Om ervoor te zorgen dat de oplossingen een brug slaan tussen het erfgoedperspectief en de economische en maatschappelijke behoeften en dat onze oplossingen gedeeld en overdraagbaar zijn, is onze aanpak sterk interdisciplinair en gebaseerd op processen van co-creatie met meerdere belanghebbenden (inclusief actieonderzoek).

Onderzoeker(s)

• Promotor: De Munck Bert
• Co-promotor: Jacobs Marc
• Co-promotor: Schramme Annick
• Co-promotor: Verlinden Jouke Casper

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Stadsgeschiedenis!

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Kleine museale entiteiten die deel uitmaken van een grotere museumgroep zijn vaak geen prioriteit in verband met strategisch management. De geografische afstand ten opzichte van het moedermuseum creëert een soort mentale afstand die mee helpt verklaren waarom dergelijke satellietmusea hulpbronnen en personeel te kort komen, problemen met hun gebouwen hebben, en zelfs moeilijkheden hebben om adequate materiële omstandigheden te voorzien voor het preserveren van kunstwerken. Alhoewel ze geschikt zijn om erfgoed te ervaren, genereert de kleine schaal gigantische uitdagingen, maar ook potentieel voor nieuwe ervaringen en alternatief toerisme. Precies dit soort problemen en kwesties zullen in dit project over het Meunier Museum aangepakt worden. Er wordt een belangrijke reeks wetenschappelijke hulpbronnen gemobiliseerd en ook dit zal nieuwe ervaringen en inzichten opleveren die relevant en innoverend zijn voor museologie, en erfgoedwetenschappen en praktijken. Het huidige project is (aan) de frontzone en de intersectie van diverse onderzoeksdisciplines: kunstgeschiedenis, geschiedenis, conservatie-restauratiewetenschap, (van zowel onroerend als roerend erfgoed), museologie, kritische erfgoedstudies, beleidsstudies, toerismestudies en cultureel-managementwetenschappen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc
• Mandaathouder: Müller Ulrike

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Afgezien van enkele recente wetenschappelijke artikelen is de enige algemene publicatie over de geschiedenis van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (RMAH), de gebouwen en de ontwikkeling van de collecties een Liber Memorialis, uitgegeven in 1985 ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het museum. Deze laatste publicatie was gericht op een algemeen publiek, maar geen enkele andere wetenschappelijke en kritische studie over de geschiedenis van het RMAH die deze geschiedenis probeert op te sporen tegen de achtergrond van bredere (inter)-nationale sociaal-politieke en culturele ontwikkelingen, is tot nu toe gepubliceerd, ondanks het feit dat er in de institutionele archieven van het museum enorme hoeveelheden onbestudeerde documentatie opdoemen. Het RMARCH-project richt zich voortaan op de geschiedenis van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (RMAH), op basis van de institutionele archieven. In samenwerking met de archivaris van het RMAH zal de onderzoeker van FED-tWIN werken aan het wegwerken van de enorme achterstand in archiefbeschrijving, (online) toegang en digitalisering van de institutionele archieven van het RMAH met als specifiek doel deze archieven beschikbaar te maken voor het grote publiek, maar ook voor verder wetenschappelijk onderzoek. Na de reorganisatie van deze archieven zullen verschillende onderzoeksvragen worden behandeld die uiteindelijk zullen resulteren in een nieuw kritisch en wetenschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van het RMAH. Bijzondere aandacht zal uitgaan naar de verschillende historische gebouwen van de verschillende musea die het RMAH vormen, maar ook naar de verschillende actoren die verantwoordelijk waren voor de ontwikkeling van de collecties.RMARCH stelt een multidisciplinaire en interinstitutionele aanpak voor die zal voortbouwen op de expertise van vroegere en huidige onderzoeksprojecten in zowel het RMAH als de Universiteit Antwerpen (UAntwerpen). De onderzoeksmogelijkheden die uit de ontsluiting van dit belangrijke institutionele archief zullen voortvloeien, zullen de FED-tWIN onderzoeker met zijn focus en profiel in archiefonderzoek en architectuurgeschiedenis niet alleen in staat stellen om de geschiedenis van het RMAH te herschrijven, maar ook om een cruciale rol te spelen in het verbinden, modereren en doordringen tot het bredere domein van de erfgoedstudies. Dit gaat van archief- en (kunst- en architectuur)historisch onderzoek tot conservering en restauratie, maar ook in nieuwe onderzoeksgebieden zoals digitale geesteswetenschappen en de ontwikkeling van digitale documentatie, datavisualisatie en beeldvormingstechnologieën. De synergie tussen de disciplines Erfgoedwetenschappen en Conservatie-Restauratie van de Faculteit Ontwerpwetenschappen van de UAntwerpen biedt in dit opzicht ook een unieke kans om dit project diepgaand te verankeren in het academisch onderwijs en de opleiding en in samenwerking met de twee onderzoeksgroepen Henry van der Velde en Erfgoed & Duurzaamheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Bertels Inge
• Co-promotor: Jacobs Marc
• Mandaathouder: Verhoeven Gerrit

Onderzoeksgroep(en)

• Henry van de Velde

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Bijna 360 jaar geleden werd de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen opgericht en sinds 2014 organiseert ook de Universiteit Antwerpen onderwijs op de Mutsaardsite. Tijdens deze periode is hier een verzameling academisch erfgoed ontstaan die uniek is in Vlaanderen. Met dit project willen we samen met alle belanghebbenden een collectiewaardering uitvoeren, wat moet leiden tot een toekomstige betekenisvolle integratie van de collectie, binnen de opleidingen van beide onderwijsinstellingen en fysiek op de site. We testen hiervoor nieuwe methoden uit om participatief te waarderen. Partners in het project zijn: Bibliotheek Universiteit Antwerpen, Felixarchief, Het Letterenhuis. Het geheugen van de Vlaamse literatuur, Erfgoedlab Antwerpen, MAS, Het Rubenshuis, ETWIE en KMSKA.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verreyke Hélène
• Co-promotor: De Vis Kristel
• Co-promotor: Jacobs Marc
• Co-promotor: Müller Ulrike

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project, gefinancierd door de Edmund Delhougne Stichting, beoogt DNA onderzoek, genealogie, familie geschiedenis en genetische genealogie op de academische agenda, en binnen erfgoedstudies (heritage studies) in het bijzonder te zetten, zowel voor academisch onderzoek op masterniveau als in onderzoek.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Academisch onderwijs, onderzoek en dienstverlening in familiegeschiedenis, genealogie, DNA-onderzoek en genetica. Een project met prof. dr. Maarten Larmuseau, in samenwerking met de Delhougne Stichting, om het potentieel van de combinatie tussen DNA, genetica en genealogie te onderzoeken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject
• Onderwijsproject

Abstract

Doel van het project is (1) de ontwikkeling van een REferentiekader voor het omgaan met Gevoelig ERfgoed (REGER-kader) dat (2) concreet geïmplementeerd kan worden in de publiekswerking van erfgoedinstellingen en (3) de aanzet geeft tot een structurele verankering van het REGER-kader en bijhorende modules in onderwijs- en erfgoednetwerken.De impact en het potentieel van de reacties op de Covid-19 pandemie in 2020-2021 op de drie subdoelen en deze tweede fase van een breder project worden expliciet mee in beeld gebracht.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De oorsprong van de mandoline in Griekenland ligt in de late 19de eeuw en is gekoppeld aan vier verschillende muziek tradities: de Smyrnaanse liederen, het Atheense lied, de Eptanische serenade en de Kretenzische dansen. Elke muziektraditie is afkomstig uit een specifieke regio. Het repertoire en de rijkdom van Griekse mandoline muziek wordt gekenmerkt door een indrukwekkende verscheidenheid aan ritmes, harmonieën, schalen en melodieën vanwege de creatieve assimilatie van zowel oosterse als West-Europese invloeden. Het repertoire van de mandoline in de muzikale traditie van Athene is rijk en gevarieerd, inclusief werken van internationale componisten zoals Verdi, Donizetti, Puccini, von Suppé, Bach, Glück en Gounod, en werken van Griekse componisten zoals Samaras, Rodiou, Chatziapostolou , Dromazou, Karreri en anderen. Daarnaast bevat het werk van andere Italiaanse componisten, fragmenten uit Griekse en internationale opera's en operettes en arrangementen van symfonische werken. Kretenzische muziek behoort ongetwijfeld tot de familie van de tropische muzikale tradities van het oostelijke Middellandse Zeegebied en heeft ook opmerkelijke gemeenschappelijke elementen met andere tradities van de wijdere regio zoals Arabisch, Turks en, natuurlijk, tradities van verschillende regio's van Griekenland. De mandoline-muziek op Kreta is geïdentificeerd met Kretenzische dansen. Hedendaagse Kretenzische dansen zijn bijzonder energiek, snel en gekenmerkt als oorlogszuchtig en agressief. Het meest interessante aspect van Kretenzische dansen is dat ze zonder een score worden uitgevoerd en elke dans wordt bepaald door specifieke motieven die tijdens de uitvoering op een improviserende manier worden ontwikkeld. Het doel van dit project is om het repertoire te verkennen, te documenteren en op te nemen, evenals de speeltechnieken die zijn ontstaan in de muzikale tradities van Kreta en Athene; om een specifieke uitvoeringsmethode voor deze twee tradities ontwikkelen en documenteren; ; om het repertoire van de mandoline te verrijken door onbekend repertoire te brengen en technieken aan het licht te brengen; om improvisatievaardigheden van klassieke muzikanten te verbeteren; om nieuwe componisten te inspireren om de reeds bestaande instrumentale technieken te gebruiken die mondeling zijn verspreid door de vier tradities, en nieuwe hedendaagse muziek voor mandoline te creëren. Veldwerk zal een duidelijk overzicht van het repertoire en een bijbehorend niveau aan inzichten over onbekende speeltechnieken en pedagogische processen die momenteel ernstig ontbreken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De oorsprong van de mandoline in Griekenland ligt in de late 19de eeuw en is gekoppeld aan vier verschillende muziek tradities: de Smyrnaanse liederen, het Atheense lied, de Eptanische serenade en de Kretenzische dansen. Elke muziektraditie is afkomstig uit een specifieke regio. Omdat deze muziek van generatie op generatie mondeling werd overgedragen en omdat uitvoerders van traditionele muziek reeds op hoge leeftijd zijn, is er te weinig documentatie over de uitvoeringspraktijk. Tijdens dit project zal ik me concentreren op de muzikale tradities van de Klein-Azië en de Ionische eilanden. Veldwerk zal een duidelijke overzicht van het repertoire en een bijbehorend scala aan inzichten over onbekende speeltechnieken en pedagogische processen die op dit moment ernstig ontbreken. Het doel van het project is om het repertoire te verkennen, te documenteren en op te nemen, evenals de speeltechnieken die zich hebben ontwikkeld in de muzikale tradities van Klein-Azië en de Ionische eilanden; het ontwikkelen en documenteren van een specifieke methode voor de uitvoeringspraktijk voor deze twee tradities; om het repertoire van de mandoline te verrijken door onbekend repertoire en technieken voor het licht te brengen; om de improvisatievaardigheden van klassieke muzikanten te verbeteren; om nieuwe componisten te inspireren om de reeds bestaande instrumentale technieken en stilistische kenmerken die mondeling zijn verspreid via de vier tradities te gebruiken en nieuwe hedendaagse muziek voor mandoline te creëren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Met discussies over foute straatnamen, controversiële standbeelden of beladen koloniale objecten heeft gevoelig erfgoed een hoge actualiteitswaarde. Voor instellingen voor cultureel erfgoed is het niet eenvoudig om daarmee om te gaan. Doel van het project is (1) ontwikkeling van een REferentiekader voor het omgaan met Gevoelig ERfgoed (REGER-kader) dat (2) toegepast kan worden in de collectiepresentatie en de publiekswerking van erfgoedinstellingen zodat de effecten ervan gemeten kunnen worden. Gevoelig erfgoed kan een krachtig middel zijn multiperspectiviteit te faciliteren. Multiperspectiviteit is een attitude die de bereidheid uitdrukt om mentaal van perspectief te veranderen. Het gaat om de bereidheid zich te verplaatsen in perspectieven van anderen, zowel in oude perspectieven als in hedendaagse interpretaties. Belangrijk daarbij is om ook het perspectief van maatschappelijk kwetsbare groepen of groepen die maatschappelijk minder aan bod komen, mee te nemen. Multiperspectiviteit veronderstelt het samenbrengen en verbinden van mensen met openheid voor elkaars beargumenteerde perspectieven. Op die manier draagt multiperspectiviteit bij tot de ontwikkeling van kritische zin, respect voor anderen en een democratische houding. Gevoeligheid is tijds- en ruimtegebonden en niet statisch en onveranderlijk. Watson (2016) spreekt in dit verband van 'het emotioneel register van het verleden'. Erfgoedinstellingen proberen wel in te spelen op de gevoeligheden die er leven in de samenleving door het creëren van authenticiteit, beleving en spanning, maar zijn ook beducht voor hyperemotionele reacties. Er wordt vooral gewerkt met publiekelijk aanvaarde emoties over lijden, geweld en angst. Dat emotioneel register is echter niet vaststaand. De heftige discussies over controversiële standbeelden, foute straatnamen of de zwartepietpolemiek tonen aan dat gevoeligheid tijds- en ruimtegebonden is. 'Gevoeligheid' is een label dat wordt geplakt op erfgoed, maar na verloop van tijd kan verbleken om later dan toch weer terug te komen. De vraag stelt zich dan ook welke factoren bepalen dat iets als gevoelig wordt gepercipieerd en in hoeverre dit dan verbonden wordt aan erfgoed. De centrale probleemstelling van het onderzoek luidt: Welke zijn de mogelijkheden en beperkingen om via gevoelig erfgoed multiperspectiviteit te realiseren in instellingen voor cultureel erfgoed? Als partners in het cultureel-erfgoedveld kozen we voor instellingen die (1) gevoelig erfgoed in hun collecties hebben en (2) mogelijkheden bieden om in te spelen op belangrijke hedendaagse maatschappelijke kwesties. De volgende partners werden bereid gevonden om actief te participeren. - ADVN| archief voor nationale bewegingen, specifiek de Vlaamse beweging, andere nationale en regionale bewegingen in Europa en daaraan verbonden thema's of ervan afgeleid, zoals rechts radicalisme, fascisme, racisme, negationisme, gevestigd in Antwerpen; - Kazerne Dossin - Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten, in Mechelen; - Museum Dr. Guislain in Gent over de geschiedenis van en actuele discussies over psychiatrie en geestelijke gezondheid, zorg, en kunst en waanzin; - AfricaMuseum in Tervuren, plaats van geheugen van een gedeeld koloniaal verleden en een platform voor ontmoeting en dialoog met mensen van verschillende generaties en culturen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Jacobs Marc
• Promotor: Janssenswillen Paul
• Co-promotor: Meeus Wil

Onderzoeksgroep(en)

• Erfgoedwetenschappen Antwerpen (ARCHES)
• Didactica

Project type(s)

• Onderzoeksproject