Onderzoek Noel Clycq

Abstract

Dit onderzoeksproject speelt zich af in de superdiverse stad Antwerpen in Vlaanderen, het noordelijke deel van België. Op nationaal en Europees niveau wordt burgerschapsonderwijs beschreven als een belangrijk onderwijsdoel met hoge verwachtingen (Joris et al., 2021; Europese Commissie, 2018, p. 4). De opvattingen over burgerschap en wat goed burgerschapsonderwijs is, worden echter betwist (Joris et al., 2021; Biesta, 2014, p.5). Recent heeft de Vlaamse regering expliciete burgerschapsonderwijsdoelen aangenomen als onderdeel van een gemoderniseerd onderwijsprogramma (Loobuyck, 2020; Vlaams Parlement, 2018). Beslissingen rond de realisatie van de burgerschapsonderwijsdoelen liggen op het mesoniveau van de school en zelfs op het microniveau van de klas. Eerdere studies verbinden maatschappelijke processen op macroniveau, waaronder structurele sociaaleconomische ongelijkheden, met het microniveau van de klas (Clycq, 2016; Nouwen & Clycq, 2016). Antwerpen wordt sinds 2019 beschouwd als een "majority-minority-city" omdat een meerderheid van de burgers een migratieachtergrond heeft (Geldof, 2019, p. 368). De opkomst van meerderheids-minderheids-steden heeft geleid tot tegenstrijdige reacties van beleidsmakers, ook wel diversiteitsbenaderingen genoemd (Celeste et al., 2019). Terwijl sommige benaderingen focussen op culturele homogenisering door de nadruk te leggen op één nationale identiteit, cultuur en gedeelde waarden, focussen andere op culturele heterogenisering door de nadruk te leggen op een globale mentaliteit, culturele empathie en interculturaliteit. Deze spanningen worden ook aangetroffen in scholen in superdiverse stedelijke contexten zoals Antwerpen. Wij onderzoeken hoe deze diversiteitsbenaderingen in scholen convergeren of divergeren met recent geïmplementeerde burgerschapsonderwijspraktijken. Onze belangrijkste onderzoeksvragen zijn: Hoe worden burgerschap en diversiteit in praktijk gebracht in stedelijke Vlaamse secundaire scholen, en wanneer en waarom doen zich moeilijkheden en kansen voor? Wij hebben de empirische studie gestructureerd aan de hand van een case study design, en verzamelen kwalitatieve en etnografische data in twee Vlaamse stadsscholen om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Op basis van een case study design gebruiken wij verschillende dataverzamelingstools, waaronder (les)observaties, semi-gestructureerde diepte-interviews, documentanalyses en participatieve methoden. Ons project maakt deel uit van het bredere Europese onderzoeksconsortium "Solidariteit in Diversiteit" (SOLiDi) dat praktijken van solidariteit in etnisch-culturele diversiteit wil identificeren als alternatieven voor nationale trends van nieuw-assimilationisme.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Vrolijk Marloes

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project onderzoekt de impact van toenemende digitaliseringsprocessen in publiek onderwijs op de sociale inclusie van ouders met een migratieachtergrond, in België en in Italië. Het onderzoek richt zich op het verband tussen digitalisering en sociale inclusie van ouders met een migratieachtergrond door twee verschillende literatuurdomeinen samen te brengen: de studies over digitalisering en de impact van digitale technologieën op het onderwijsveld en de studies over de sociale inclusie van migranten op schoolniveau. Door te putten uit beide literatuurdomeinen draagt het project bij aan de verdere uitbreiding van het onderzoek naar de sociale inclusie van migrantenouders in scholen, dat een klein onderzoeksonderdeel blijft binnen de huidige stand van de wetenschap die zich meer richt op leerlingen met een migratieachtergrond. In tegenstelling tot eerder onderzoek is dit werk niet alleen geïnteresseerd in de kenmerken van de communicatie en interpersoonlijke interacties van ouders met leerkrachten, maar ook in het gevoel van ouders dat ze erbij horen in de schoolcontext, een gevoel dat samenhangt met deze interacties met de school. Bovendien draagt de studie ook bij aan het onderzoeksdomein over digitalisering en de impact ervan op het onderwijsveld. Het is namelijk een van de eerste studies die op een systematische en diepgaande manier de voor- en/of nadelen analyseert die digitale technologieën met zich meebrengen voor de interacties en relaties tussen leerkrachten en migrantenouders en voor het gevoel van betrokkenheid van de ouders. Dit onderzoeksproject hoopt niet alleen ons begrip van deze processen vanuit een academisch perspectief te bevorderen, maar ook ouders met een migratieachtergrond, bredere gemeenschappen en schoolactoren te ondersteunen in hun onderlinge interacties en relaties.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Landini Irene

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De COVID-19-pandemie en de oorlog in Oekraïne zijn de laatste en meest expliciete voorbeelden van sociale, politieke en economische ontwrichting van de samenleving, die de onderliggende spanningen blootleggen waarmee liberale democratieën in Europa worden geconfronteerd. Deze spanningen worden met name ervaren door jongvolwassenen die nieuwe en cruciale fasen in hun leven ingaan. Bij het ontwikkelen en verwoorden van hun doelen en ambities, en het zoeken naar hun plek in de samenleving als jongvolwassen burgers, worden jongvolwassenen steeds vaker geconfronteerd met een veelheid aan (soms tegenstrijdige) verhalen en praktijken over wat democratie is en wat burgerschap inhoudt. Bovendien kan burgerschap als reactie op crises een strategie worden om anderen in de samenleving uit te sluiten of op te nemen. Grote gebeurtenissen accentueren enerzijds de aanhoudende ongelijkheden en uitsluitingsprocessen die verband houden met b.v. geslacht, etniciteit, klasse en politieke voorkeuren in elke samenleving, terwijl ze anderzijds vaak ook de veerkracht en kracht onthullen van individuen en gemeenschappen in hun inzet voor democratie en burgerschap. Het is deze complexiteit en gesitueerdheid van democratisch denken en actief burgerschap die ons project tracht te begrijpen. De periode van opkomende volwassenheid (18- tot 24-jarigen) definieert de jaren waarin jongvolwassenen vaak veel nieuwe verantwoordelijkheden krijgen en soms moeten kiezen tussen verschillende kansen en levenspaden. In dit project willen we nieuwe onderzoeksgegevens verzamelen om een toekomstige EU-aanvraag te versterken. Voortbouwend op het EDICT-voorstel willen we de percepties, ervaringen en gedragingen van jonge volwassenen onderzoeken met betrekking tot kwesties als burgerschap, democratisch denken, identiteit en diversiteit. We bestuderen hoe onderzoek inzicht kan geven in de onderliggende processen die jongvolwassenen beïnvloeden en hiertoe willen we een vragenlijst ontwikkelen die in verschillende (onderwijs)omgevingen kan worden geïmplementeerd en tot nieuwe inzichten leidt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Co-promotor: Bursens Peter
• Co-promotor: Donche Vincent
• Co-promotor: Gijbels David

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Sinds enkele decennia worden Europese samenlevingen gekenmerkt door een toenemende etnisch-culturele diversificatie en vraagstukken over sociale cohesie, nationale identiteiten en burgerschap zijn prominent aanwezig in de hedendaagse samenleving. Scholen hebben een kerntaak om bij te dragen aan een gedeeld gevoel van verbondenheid en het toenemende belang van burgerschapsonderwijs is daarom merkbaar in onderzoek, beleid en praktijk. Onderzoek heeft tot nu toe voornamelijk de normatieve en cognitieve invulling van burgerschapsonderwijs onderzocht. Voorgaand onderzoek heeft echter aangetoond dat jongeren met een migratieachtergrond andere collectieve identiteiten ontwikkelen dan jongeren zonder migratieachtergrond en dat (sub)nationale identiteiten minder aantrekkelijk zijn voor hen. Dit impliceert dat kennis en burgerschapscompetenties niet direct bijdragen aan een gedeeld gevoel van verbondenheid. Dit onderzoek heeft als doel te begrijpen waarom en wanneer jongeren zich 'thuis voelen' in de samenleving en hoe het onderwijs deze processen beïnvloedt. Deze studie richt zich specifiek op verbondenheid als emotioneel proces, waarbij er ook aandacht wordt besteed aan machtsrelaties en de sociale en politieke context. Met behulp van etnografische en narratieve methoden beoogt deze studie een genuanceerd inzicht te verwerven in hoe verbondenheid en burgerschap door jongeren uit het secundair onderwijs worden begrepen, gearticuleerd en ervaren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Promotor: Vanhoof Jan
• Co-promotor: Clycq Noel
• Co-promotor: Touquet Heleen
• Co-promotor: Vanhoof Jan
• Mandaathouder: Brummer Imke

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In de afgelopen tien jaar zijn liberale democratieën in Europa door elkaar geschud door de opkomst van nationaal populisme. Dit legt een sterke druk op alle vormen van solidariteit, vooral naarmate ze etnisch-culturele grenzen overschrijden. De steeds succesvollere verovering van het begrip solidariteit door radicaal-rechtse, antiliberale democratische krachten getuigt hiervan. De uitdaging voor Europese democratieën is om de voorwaarden te identificeren waaronder solidariteit in diversiteit kan worden gegenereerd. Om deze dringende uitdaging aan te gaan, ontwikkelt het Europese opleidingsnetwerk "Solidariteit in diversiteit" (SOLiDi) een opleidings- en onderzoeksprogramma dat is gericht op het genereren van solidariteit over culturele grenzen heen, waarbij burgers met verschillende etnisch-culturele achtergronden op specifieke plaatsen in de buurt komen en de praktijken die ze aangaan als uitgangspunt. Voortbouwend op de sterke punten van het interculturalisme paradigma, zal SOLiDi bijdragen met een intersectioneel begrip van hoe plaatsgebonden solidariteitspraktijken beïnvloed worden door diepgewortelde sociale ongelijkheden en ongelijke machtsverhoudingen. SOLiDi brengt daartoe een groep internationale wetenschappers uit de sociologie, geografie en onderwijskunde samen en een breed scala aan niet-academische partners die actief zijn in verschillende sectoren. SOLiDi zal 15 beginnende onderzoekers opleiden in relevante theorieën, onderzoeksmethoden en ethiek en paradigma's van sociale verandering, zoals publieke pedagogiek en beleid en organisatieverandering, om praktijken van plaatsgebonden solidariteit in diversiteit in verschillende geografische, beleids- en organisatorische contexten te bestuderen. Het doel is om een ​​nieuwe visie op solidariteit te formuleren die is aangepast aan superdiverse samenlevingen en om professionals en organisaties beter uit te rusten met adequate en innovatieve instrumenten om solidariteit in diversiteit te faciliteren. De doelstellingen van SOLiDi zijn in lijn met SDG10 "Verminderde ongelijkheden" en maatschappelijke uitdaging 6 'Europa in een veranderende wereld - Inclusieve, innovatieve en reflectieve samenlevingen'.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Oosterlynck Stijn
• Co-promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Onderzoek naar Ecologische en Sociale verandering (CRESC)

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Onderwijssystemen overal ter wereld worstelen met het wegwerken van etnische ongelijkheden in de onderwijsprestaties van jongeren met en zonder immigratieachtergrond. Ondanks hoge overheidsinvesteringen en vele beleidsacties op het structurele en het individuele niveau, is de vooruitgang beperkt. Meestal zijn jongeren met een immigratieachtergrond, hun gezinnen en 'gemeenschappen' passieve actoren in het zoeken naar oplossingen voor de moeilijkheden die zij ervaren. Hierdoor worden de initiatieven die zij zelf nemen – zoals initiatieven voor huiswerkondersteuning, religieuze- en taallessen of gemeenschapsscholen – al te vaak uit het oog verloren. Onderzoek naar deze community-gedreven onderwijsruimtes heeft zich tot nog toe, voornamelijk vanuit een etnografisch perspectief, gefocust op hun politieke rol om het onderwijslandschap te hervormen en op de strategieën die ze daarbij gebruiken. Grote vraagtekens blijven bestaan, met name over de impact van deze initiatieven. Ons onderzoek helpt de huidige stand van zaken in het veld vooruit door de impact en effectiviteit van deze initiatieven op leren, welbevinden en identiteitsvorming te bestuderen en door de te peilen naar de evaluatie van de betrokkenen zelf. Hiertoe gebruiken wij een mixed-method benadering van kwantitatief en kwalitatief onderzoek en plaatsen we de stem van kwetsbare personen centraal. Deze inzichten helpen stakeholders in de community-onderwijs initiatieven en in het publieke onderwijs.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Professor Mieke Van Houtte, laureate van de Belgische Francqui Leerstoel 2022-2023 is verbonden aan de universiteit van Gent, en hoofd van de onderzoeksgroep CuDOS: Cultural Diversity: Opportunities and Socialisation. Vanuit een onderwijssociologisch perspectief verzorgt professor Van Houtte een lezingenreeks over "Onderwijs in een geïndividualiseerde, diverse, veranderende samenleving". Zij stelt hierbij enkele pertinente vragen: hoe kunnen we zogenaamde excellentie combineren met maximale kansen voor alle betrokkenen, en met name voor leerlingen en studenten? Hoe kunnen we jongeren zo opleiden en ondersteunen dat ze ten volle kunnen deelnemen aan de samenleving en haar instituties? En hoe zorgen we er voor dat achtergrondkenmerken zo weinig mogelijk impact hebben op onderwijsuitkomsten? In de verschillende gastcolleges doorheen het academiejaar 2022-2023 komen tal van thema's aan bod. Onder andere over de rol van de leerkrachten, en ook de bredere schoolcultuur, en hoe dat samenhangt met verwachtingen en vertrouwen van leerkrachten in leerlingen van verschillende achtergronden. Daarnaast zullen er ook gastcolleges zijn over de rol van socio-economische, gender en etnische achtergrond in onderwijs, en hoe klassieke sociologische theorieën hier verklaringen kunnen bieden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project bestudeert enkele taalprojecten in lokale besturen in Limburg. Hierbij wordt gekeken naar inzichten uit de bestaande academische literatuur en de partnerschappen die worden aangegaan. De hoofdbedoeling van het project is om een positieve impact te hebben op de leerprocessen van jongeren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

ESF-impact evaluatie Job discovery lab beoogt om de volgende drie doelstellingen van het job discovery lab te evalueren: - Doelstelling 1: Deelnemers leren zichzelf kennen als werknemer: wat vind ik belangrijk aan een toekomstige werkplek, welke rol in een team past bij mijn persoonlijkheid. - Doelstelling 2: Deelnemers ontdekken de diversiteit aan beroepen in de haven en de tewerkstellingskansen die er voor hen zijn. - Doelstelling 3: Deelnemers worden op weg geholpen zodat ze weten waar ze terecht kunnen voor meer info over: vacatures, opleidingen, begeleidingstrajecten.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Kyndt Eva
• Co-promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Vraagstukken over sociale cohesie, (sub)nationale identiteit en burgerschap zijn welbekend in de hedendaagse samenleving. Dit onderzoek heeft tot doel de invloed van het onderwijs op de totstandkoming van (collectieve) identificatie van jongeren te begrijpen door de rol van emoties in de constructie van gevoelens van verbondenheid te bestuderen. Scholen hebben een kerntaak om bij te dragen aan sociale cohesie en verbondenheid in de samenleving. Het toenemende belang van burgerschapsonderwijs is merkbaar in onderzoek, beleid en praktijk en veel literatuur heeft de normatieve en cognitieve invulling van burgerschapsonderwijs onderzocht. Toch heeft voorgaand onderzoek aangetoond dat jongeren met een migratieachtergrond andere collectieve identiteiten ontwikkelen dan jongeren zonder migratieachtergrond en dat (sub)nationale identiteiten minder aantrekkelijk zijn voor hen. Dit impliceert dat kennis en burgerschapscompetenties niet bijdragen aan een gedeeld gevoel van verbondenheid. Onderzoek naar emotionele processen die een rol spelen in gevoelens van verbondenheid en onderwijs is schaars. Deze studie richt zich daarom op verbondenheid als emotioneel proces, waarbij ook aandacht wordt besteed aan machtsrelaties en de contextuele aspecten van het onderwijs. Middels een sequentieel 'mixed methods-onderzoek' wordt onderzocht hoe (collectieve) identiteiten door jongeren worden geconstrueerd en hoe verbondenheid en burgerschap op Vlaamse scholen worden begrepen, bevorderd en ervaren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Co-promotor: Touquet Heleen
• Mandaathouder: Brummer Imke

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De diversifiëring van West-Europa op etnisch, cultureel en religieus vlak brengt verschillende uitdagingen met zich mee, zoals het bestaan van sociale en symbolische grenzen tussen verschillende sociale groepen. Over sociale grenzen, bijvoorbeeld de sociale ongelijkheid in het onderwijs, bestaat heel wat onderzoek. Hoe symbolische grenzen zich manifesteren en ontwikkelen is daarentegen minder onderzocht. Weinig is geweten over hoe superdiversiteit inspeelt op de identiteitsvorming en de zelfbeschrijving van kinderen in een Europese, grootstedelijke context. Dit onderzoek komt aan deze leemte tegemoet door de symbolische dimensie van diversiteit als uitgangspunt te nemen en te bestuderen hoe kinderen met zeer diverse achtergronden persoonlijke en collectieve identiteiten ontwikkelen in Antwerpen. Hoe construeren en beschrijven kinderen hun verschillende deelidentiteiten? Hoe hangt hun sociale positie samen met hun identiteitsvorming en zelfbeschrijving? Hoe ontwikkelen ze (al dan niet) gevoelens van verbondenheid in een samenleving die niet alleen superdivers is, maar sociale ongelijkheden ook voor een groot deel lijkt te reproduceren? En hoe hangen deze gevoelens van verbondenheid samen met hun welbevinden en toekomstaspiraties? Om deze vragen te beantwoorden, maken we gebruik van een kwalitatief, longitudinaal onderzoeksdesign waarbij we elfjarige kinderen twee jaar lang opvolgen. Vanuit een cultuursociologische benadering, onder andere geïnspireerd door Bourdieus werk, volgen we de heterogene groep kinderen in de transitie van het lager naar het secundair onderwijs. In deze periode houden we drie ronden diepte-interviews met de kinderen en schoolobservaties. Daarnaast nemen we interviews af met de ouders en organiseren we focusgroepen met de leerkrachten en vrienden om inzicht te krijgen in de rol van deze socialiserende actoren in de identiteitsvorming van kinderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verschraegen Gert
• Co-promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Kostet Imane

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Onderzoek naar Ecologische en Sociale verandering (CRESC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De transitie van onderwijs naar werk is een erg uitdagende levensfase voor jongvolwassenen en in het bijzonder voor jongeren met een lage socio-economische status (SES). Eerder onderzoek heeft aangetoond dat hun transitie in het algemeen minder succesvol is dan die van hun peers met een hoge SES. Een succesvolle transitie wordt binnen dit project omschreven als het beschikken over een stabiele en voldoening gevende job. Als zodanig wordt er rekening gehouden met zowel objectieve (werkstatus en contract) als subjectieve indicatoren (job-tevredenheid en persoon-organisatie fit). Eerder onderzoek beargumenteerde dat SES verschillen toegeschreven kunnen worden aan het verschil in de toegang tot hulpbronnen. Het huidige project neemt een sociaal netwerkperspectief op deze thematiek door het sociale netwerk van individuen te beschouwen als een belangrijke resource in de transitie van onderwijs naar werk. Dit project onderzoekt of de compositie, de kwaliteit en de dynamieken van sociale netwerken verschillen tussen individuen met een lage en hoge SES. Tot slot, zal dit project ook verschillen binnen groepen in acht nemen. Het onderzoek namelijk of individuen met een lage SES die tegen het patroon van de intergenerationele transmissie ingaan, verschillende netwerken ontwikkelen in vergelijking met hun peers.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Promotor: Kyndt Eva
• Mandaathouder: De Schepper Ayla

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit doctoraatsonderzoek bestudeert de rol van onderwijsinitiatieven die door 'kwetsbare' groepen en individuen in de samenleving worden opgestart met het oog op het aanpakken van onderwijsmoeilijkheden van 'kwetsbare' jongeren. Vanuit een etnografische benadering zal dit onderzoek diepgaande dataverzameling doen aan de hand van participerende observatie en diepte-interviews in een beperkt aantal initiatieven.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Steenwegen Julia

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In het Europese HORIZON 2020 project "MICADO: Cockpits en Dashboards voor Migranten Integratie" (Innovative Actions), zullen deskundigen van openbaar bestuur, academici die onderzoek doen naar migratie en IT-ontwikkelaars een IT oplossing ontwikkelen die de integratie van nieuwkomers in Antwerpen, Bologna, Hamburg en Madrid kan faciliteren en verder ondersteunen. Het doel is om aantrekkelijke digitale diensten te ontwerpen voor drie gebruikersgroepen: 1) overheidsinstanties voor arbeid, gezondheid, onderwijs en huisvesting, 2) betrokken maatschappelijke organisaties, en 3) migranten en vluchtelingen door zowel bestaande als nieuwe gegevens te integreren. CeMIS zal zich voornamelijk richten op de organisatie, het ontwerp en de lokale uitvoering van co-creatie workshops, die als basis zullen dienen voor de ontwikkelde tool. Het resultaat van het MICADO project zal een gevalideerde en ontwikkelde app zijn, die lokale stadsdiensten en migranten en vluchtelingen kunnen gebruiken om de navigatie en participatie van de laatste groep doorheen en in de Vlaamse instanties en samenleving te vergemakkelijken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Timmerman Christiane
• Promotor: Van Praag Lore
• Co-promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit onderzoek ligt de focus op de impact van globalisering en diversifiëring op verschillende onderwijsprocessen. Dit overkoepelende thema wordt opgedeeld in verschillende meer concrete onderzoeken die bijvoorbeeld het macro- en mesoniveau van onderwijsbeleid bestuderen, alsook de collectieve agency van 'groepen', en het micro-niveau van leerkracht-leerling relaties en de rol van ouders. Dit onderzoek gebruikt voornamelijk een mixed-method benadering met bijzondere aandacht voor methodes die toelaten om de ervaringen en betekenissen van individuen en groepen ruimte te geven.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

• EduBROn

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

De diversifiëring van West-Europa op etnisch, cultureel en religieus vlak brengt verschillende uitdagingen met zich mee, zoals het bestaan van sociale en symbolische grenzen tussen verschillende sociale groepen. Over sociale grenzen, bijvoorbeeld de sociale ongelijkheid in het onderwijs, bestaat heel wat onderzoek. Hoe symbolische grenzen zich manifesteren en ontwikkelen is daarentegen minder onderzocht. Weinig is geweten over hoe superdiversiteit inspeelt op de identiteitsvorming en de zelfbeschrijving van kinderen in een Europese, grootstedelijke context. Dit onderzoek komt aan deze leemte tegemoet door de symbolische dimensie van diversiteit als uitgangspunt te nemen en te bestuderen hoe kinderen met zeer diverse achtergronden persoonlijke en collectieve identiteiten ontwikkelen in Antwerpen. Hoe construeren en beschrijven kinderen hun verschillende deelidentiteiten? Hoe hangt hun sociale positie samen met hun identiteitsvorming en zelfbeschrijving? Hoe ontwikkelen ze (al dan niet) gevoelens van verbondenheid in een samenleving die niet alleen superdivers is, maar sociale ongelijkheden ook voor een groot deel lijkt te reproduceren? En hoe hangen deze gevoelens van verbondenheid samen met hun welbevinden en toekomstaspiraties? Om deze vragen te beantwoorden, maken we gebruik van een kwalitatief, longitudinaal onderzoeksdesign waarbij we elfjarige kinderen twee jaar lang opvolgen. Vanuit een cultuursociologische benadering, onder andere geïnspireerd door Bourdieus werk, volgen we de heterogene groep kinderen in de transitie van het lager naar het secundair onderwijs. In deze periode houden we drie ronden diepte-interviews met de kinderen en schoolobservaties. Daarnaast nemen we interviews af met de ouders en organiseren we focusgroepen met de leerkrachten en vrienden om inzicht te krijgen in de rol van deze socialiserende actoren in de identiteitsvorming van kinderen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verschraegen Gert
• Co-promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Kostet Imane

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Onderzoek naar Ecologische en Sociale verandering (CRESC)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Een kortlopende samenwerking met het Mo-Trayl team van professor Valentina Mazzucato van Maastricht University. 'Mobility trajectories of young lives' (MO-TRAYL) is een vijfjarig onderzoeksproject (2017-2021) dat de relatie tussen migratie en de levenskansen van jongeren bestudeert. Een specifieke aanvulling vanuit het team van de Universiteit Antwerpen is de focus op identiteitsbeleving van deze jongeren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit project willen we kijken naar de uitdagingen van grote steden zoals verhoogde jeugdwerkloosheid. Een manier om de jeugdwerkloosheid aan te pakken is 'duaal leren', een onderwijssysteem waarbij jongeren meer dan 50% van hun opleiding op het werk ontvangen. Dit systeem heeft een aantal voordelen. Ten eerste bereidt het de jongere voor op de arbeidsmarkt, geeft het hem/haar echte werkervaring en geeft het hem/haar een diploma aan het einde van hun opleiding. Aan de andere kant is het ook voordelig voor de werkgever, aangezien zij toekomstige medewerkers kunnen opleiden en hen de waardevolle vaardigheden kunnen geven die nodig zijn voor de baan. Dit project zal kijken naar de specifieke uitdagingen voor het toepassen van duaal leren in drie steden: Brussel, Antwerpen en Gent. Verder willen we een internationaal samenwerkingsverband ontwikkelen om voortdurend informatie en best practices te delen met andere steden en projecten waarin gewerkt wordt op duaal leren en jeugdwerkloosheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Promotor: Timmerman Christiane
• Co-promotor: Van Praag Lore

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het ACCORD-project (Erasmus+ programma) situeert zich binnen de steeds groter wordende etnisch-culturele diversiteit binnen Europese landen. Naast het bieden van verschillende opportuniteiten zorgen deze veranderingen ook voor de creatie van interetnische spanningen en breuklijnen binnen verschillende domeinen van de samenleving. Als maatschappelijk instituut bezit het onderwijs een sleutelpositie om een constructieve benadering en afhandeling van interetnische conflicten te promoten. Ter ondersteuning van dit proces wil het ACCORD-project een innovatief medium bieden aan leerkrachten binnen de Europese Unie om hen te helpen in het omgaan met diversiteit en hen te ondersteunen in het aankaarten van discriminatie en vooroordelen binnen de klas. Concreet wil het project deze doelstellingen realiseren door de creatie van een flexibel en laagdrempelig elektronisch hulpmiddel waar een 'serious-game' benadering wordt gecombineerd met een online cursus. Deze combinatie moet leerkrachten helpen om op autonome wijze hun eigen interculturele competenties te analyseren alsook te verbeteren. Inhoudelijk krijgt het elektronisch platform vorm aan de hand van zowel psychologisch modellen gerelateerd aan technieken van onderhandeling en bemiddeling alsook theorieën met betrekking tot culturele zelfbewustwording. De ondersteuning die het elektronisch hulpmiddel biedt aan het ruimer schoolpersoneel moet finaal leiden tot een verhoogd wederzijds cultureel begrip en respect tussen individuen met een verschillende immigratieachtergrond binnen de Europese onderwijspraktijken.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Promotor: Timmerman Christiane
• Co-promotor: Van Praag Lore

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject
• Onderwijsproject

Abstract

Het onderzoek zet in op het evalueren van de proefprojecten in opeenvolgende empirische cycli. Vertrekkende vanuit theory based stakeholder evaluation toetsen we de programmatheorie achter de proefprojecten af aan praktijkervaringen, inzichten en verwachtingen van de actoren op het terrein. De vooropgestelde onderzoeksvragen bepalen samen met administratieve data de specifieke case selectie in 5 cycli van kwalitatief onderzoek. Daarnaast zetten we volgens dezelfde tijdslijn een kwantitatieve longitudinale studie op met jongeren uit de proefprojecten o.b.v. administratieve en nieuwe survey-data.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Co-promotor: Timmerman Christiane

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Binnen de vluchtelingenpopulatie zijn niet-begeleide minderjarigen de meest kwetsbare groep. Volgens Europese en internationale standaarden moeten zorg en bescherming voor deze groep voorzien worden. Echter, wanneer deze minderjarigen wettelijk meerderjarig worden (18) vervallen ondermeer hun rechten op gesubsidieerde huisvesting, verplichte integratielessen, inschrijving in onthaalklassen, training op maat en de steun van een wettelijke voogd. Het CURANT consortium (OCMW Antwerpen, CeMIS (UA), Atlas Inburgering en Integratie Antwerpen, Solentra, Vormingplus en Jes vzw) wil deze problematiek aanpakken door een combinatie van twee innovatieve sociale interventies te 'testen' op een selectie van minimum 75 en maximum 135 niet-begeleide jongvolwassen vluchtelingen tussen 2016 en 2019: 1) Co¬housing met vrijwillige buddies (niet enkel om accommodatie te bezorgen, maar als een instrument voor 1-op-1 integratie) 2) Circulaire, geïntegreerde individuele trajecten (gefocust op activering, onafhankelijk leven, taal, vrije tijd, sociale integratie en psychologische ondersteuning) met een intensieve opvolging aan de hand van individueel case management. Als academische partner staat CeMIS in voor het uitvoeren van een evaluatieonderzoek van deze sociale interventie. De gebruikte evaluatiebenadering is theory-driven evaluation (TDE, Cheng 2015). Meer in het bijzonder wordt door de onderzoekers de impact van het samenhuizen en de circulaire benadering op de integratie van de doelgroep onderzocht aan de hand van een multi-method onderzoeksdesign, met inbegrip van observaties, diepte-interviews en surveys.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel
• Promotor: Timmerman Christiane

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Steden over de hele wereld diversifiëren in snel tempo en een metropool als Antwerpen vormt geen uitzondering op deze trend. Tegen de achtergrond van de huidige vluchtelingencrisis, internationale conflicten in het Midden-Oosten en jihadi-salafistische terrorisme, zien vele 'autochtone' Vlamingen de groeiende aanwezigheid van moslims als een fundamentele bedreiging voor hun samenleving. Die samenleving wordt voorgesteld als een seculiere, of op zijn minst niet-islamitische samenleving. Niettemin blijven moslims vaak een marginale stem in deze publieke debatten en is er weinig geweten over hoe zij hun religieuze identiteiten (her)onderhandelen in een 'vijandige' sociale context. Enkele onderzoeken wijzen uit dat de vijandigheid tegenover moslims groeit, terwijl tegelijkertijd de religieuze identiteit voor vele Moslims steeds belangrijker wordt en door hen wordt aangevoeld als een cruciaal embleem van hun identiteit. Vele moslims wijzen echter de essentialiseringsprocessen die 'autochtone' Vlamingen op hen toepassen af omdat deze hen enkel op hun religieuze identiteit categoriseren. Het is deze tegenstrijdigheid die het huidige onderzoeksvoorstel wil aanpakken: hoe wordt de ethno-religieuze identiteit van moslims uitgedaagd en geherconstrueerd in alledaagse interacties tussen individuen alsook in het bredere publieke debat? Om deze processen te begrijpen, stellen we de volgende hypothese voor: een groeiende religieuze zelfidentificatie als moslim gaat gepaard met een verdere verslechtering van het publieke beeld over islam en moslimidentiteiten in het bijzonder. Om inzichten te verwerven in deze vaak onbewuste en moeilijk te vatten identiteits- en grensprocessen hebben we een multigefaseerd mixed method design ontworpen dat bestaat uit drie sequenties. Bovendien bestuderen wij deze processen in negen verschillende settings: vier secundaire scholen, een hoger onderwijs instelling en vier arbeidsmarktsettings om fijnmazig inzicht te verkrijgen, zowel op het individuele als op institutionele niveau (de socio-demografische samenstelling van de specifieke contexten en de open of conservatieve institutionele aanpak van diversiteit). Het innovatieve methodologisch kader ontwikkelt drie specifieke strategieën: we starten met een bredere survey om specifieke sociaalpsychologische profielen van respondenten te ontdekken die uitgebreider worden bestudeerd in de twee daaropvolgende fasen. Een aantal respondenten met specifieke profielen worden verder bevraagd in diepte-interviews waarbij gebruik wordt gemaakt van de foto Q-methodologie om het grenswerk vanuit het perspectief van het individu te bestuderen. In een laatste fase worden personen uitgenodigd deel te nemen aan "confronterende" focus-groepsdiscussies om na te gaan hoe grens- en identiteitswerk in interactionele contexten worden heronderhandeld wanneer individuen met significante anderen worden geconfronteerd.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verschraegen Gert
• Co-promotor: Clycq Noel
• Mandaathouder: Driezen Ariadne

Onderzoeksgroep(en)

• Centrum voor Onderzoek naar Ecologische en Sociale verandering (CRESC)
• Onderzoekscentrum Ongelijkheid, Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (OASES)

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het doel van het project - dat in nauwe samenwerking met de Universite Catholique de Louvain zal uitgevoerd worden - is de evoluties te onderzoeken die een impact hebben gehad op de vorming van de Europese waarden, nate gaan hoe het momenteel met die waarden gesteld is en alternatieve visies erop te ontwikkelen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Duerloo Luc
• Co-promotor: Clycq Noel
• Co-promotor: Opdebeeck Hendrik

Onderzoeksgroep(en)

• Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Project type(s)

• Onderwijsproject
• Onderzoeksproject

Abstract

Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Clycq Noel

Onderzoeksgroep(en)

Project type(s)

• Onderzoeksproject