Vliegreizen zijn een belangrijke en snel groeiende bron van broeikasgasemissies. Vliegen is bijzonder schadelijk voor het milieu. De verbranding van vliegtuigbrandstof en de verspreiding van roet en waterdamp gebeurt op grote hoogte waardoor de uitstoot een grotere impact heeft dan deze op grondniveau.
De UAntwerpen trekt studenten en personeel aan uit de hele wereld. Er wordt bovendien frequent gereisd om deel te kunnen nemen aan internationale conferenties en vergaderingen en om onderzoek te doen. Internationale vluchten vormen dan ook een belangrijk onderdeel van het bedrijfsmodel van de universiteit. Helaas nemen deze vluchten een aanzienlijk deel van de totale CO2-uitstoot van de UAntwerpen voor hun rekening. Volgens de CO2-voetafdruk die werd opgemaakt voor het jaar 2018 zijn internationale reizen per vliegtuig goed voor de uitstoot van 4075,7 ton CO2eq, wat overeenkomt met 10% van de totale voetafdruk. Daarom is het van groot belang het aantal vluchten te beperken en de emissies van de luchtvaart aan te pakken.
Bereikte mijlpalen
Er is een reisbeleid ontwikkeld dat een reis hiërarchie bevat voor alle internationale reizen van personeel en studenten: vermijd reizen; verminder de vraag naar reizen van en naar de universiteit; reis zonder te vliegen; vlieg wanneer er geen alternatieven zijn; en compenseer deze emissies. Om onnodige vliegreizen verder te ontmoedigen, is een beperking opgelegd voor alle vliegreizen naar bestemmingen die binnen 8 uur per trein bereikbaar zijn, op voorwaarde dat er geen extra overnachting wordt geboekt.
UAntwerpen installeerde een universiteitsbreed mechanisme om de CO2-eq emissies van internationale reizen te compenseren. Hiervoor werkt de universiteit samen met Greentripper. In 2020 werd 1221,56 ton CO2-eq uitstoot gecompenseerd. Dit komt overeen met 2,92% van de totale uitstoot van de universiteit. Om deze compensatie op het terrein te realiseren werd een initiatief voor duurzame landbouw en landbeheer in Kenia financieel ondersteund. In 2021 werd 717,42 ton CO2-eq vastgelegd, wat overeenkomt met 1,71% van de totale uitstoot. Hiervoor werd het 'Kasigau Corridor REDD+ Project' in Kenia geselecteerd.
Op verschillende locaties op de campus werd geïnvesteerd in technologie voor videoconferenties, waardoor de noodzaak om te reizen afneemt.
Doelstellingen
• De online en succesvolle hybride vergadercultuur in stand houden om extra reizen te vermijden;
• Tegen 2030 het aantal vliegkilometers met 30% reduceren. Dit vermindert de CO2-eq. uitstoot met 1.222,71 ton CO2-eq.
Acties
• De CO2-eq bijdrage aanzienlijk verhogen om vliegreizen te ontmoedigen. Het vrijgekomen budget kan worden gebruikt voor klimaatgerelateerde acties op de universiteit (bijvoorbeeld een subsidie voor trein-, bus- en bootreizen).
• Beperk reizen voor één-op-één afspraken;
• Beperk internationale reizen voor vergaderingen van minder dan 4 uur;
• Ontmoedig het boeken van business- en eersteklasstoelen voor vluchten. Passagiers in een hogere klasse hebben een opmerkelijk grotere koolstofvoetafdruk dan passagiers in een economy-stoel.
Indicatoren
• Vliegreizen van studenten in ton CO2-eq
• Vliegtuigreizen personeel in ton CO2-eq
• Vliegreizen per faculteit
• Verhouding tussen treinreizen en vliegreizen (internationaal en nationaal)
• Compensatie in ton CO2-eq
• Bedrag geïnvesteerd in compensatie
Uitdagingen
De doeltreffendheid van koolstofcompensatie is zeer omstreden en moet strikt worden gecontroleerd. Strikt gecontroleerde herbebossing biedt de beste garanties om de emissies effectief te compenseren. Zelfs dan moet compensatie als laatste redmiddel worden gebruikt. Het eerste doel moet de vermindering van het kerosineverbruik zijn.
Academici worden tegenwoordig niet alleen beoordeeld op hun wetenschappelijke prestaties (aantal artikelen, octrooien, enz.) en hun onderwijstaken, maar ook op hun internationale mobiliteit. Iemand die aan internationale conferenties heeft deelgenomen, heeft een grotere kans om financiering te ontvangen en verder te komen in een academische carrière. Dit selectievakje voor internationale mobiliteit staat echter haaks op het streven naar minder vliegreizen, omdat het onderzoekers dwingt om "voor hun academische carrière" naar conferenties of korte stages te gaan, ook al is de toegevoegde waarde beperkt. Als deze checkbox blijft bestaan, zullen academici van universiteiten met het strengste reisbeleid in het nadeel zijn ten opzichte van collega's van instellingen die geen vliegreisbeperkingen hanteren. Om meer steun te krijgen voor het verminderen van vliegreizen is het essentieel dat internationale (of correcter, intercontinentale) mobiliteit niet langer als een pluspunt wordt beschouwd.