Onderzoek Jan Wynen

Abstract

Vertrouwen in governance is essentieel voor een goed functionerende samenleving. Dit geldt evenzeer in het licht van grote maatschappelijke uitdagingen, die dit vertrouwen steeds meer onder druk zetten en wantrouwen aanwakkeren. Daarom is het cruciaal om te begrijpen hoe vertrouwen wordt gecreëerd door succesvolle governance. Het is daarnaast net zo belangrijk om te erkennen dat vertrouwen zelf ook een fundamentele voorwaarde is voor succesvolle governance. Voortbouwend op eerder werk van GOVTRUST over vertrouwen en multi-level governance, focust het nieuwe GOVTRUST-onderzoeksprogramma op vertrouwen en wantrouwen in de governance van maatschappelijke transities. Zo zal GOVTRUST belangrijke interdisciplinaire bijdragen leveren aan de literatuur rond zowel vertrouwen als de governance van transities. De hedendaagse governance van de samenleving wordt steeds meer geconfronteerd met onzekere en disruptieve uitdagingen die elk onderdeel van onze samenleving beïnvloeden. Maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering en digitalisering, vormen zeer complexe, onderling verbonden en multidimensionale problemen die gezamenlijke inspanningen vereisen van publieke, private en non-profit actoren, en van individuele burgers. Om deze complexe uitdagingen het hoofd te bieden, zijn grote maatschappelijke transities - d.w.z. systemische veranderingen en doelbewuste aanpassingen in het functioneren van de samenleving - noodzakelijk. Het standaard governance-repertoire is er tot op heden niet in geslaagd om dergelijke succesvolle transities teweeg te brengen: bv. onderhandelingen zijn geblokkeerd op verschillende bestuursniveaus, regelgevende en beleidskaders zijn sterk omstreden, rigide en niet in staat om in te spelen op wetenschappelijke vooruitgang. Daarom is een heroverweging van de governance cruciaal, zowel wat betreft de governance-arrangementen en -processen die nodig zijn om collectieve beslissingen te nemen, als wat betreft de capaciteiten en gedragingen van organisaties en individuen op verschillende bestuursniveaus. Vertrouwen is een fundamentele voorwaarde voor het goed functioneren van dergelijke complexe governance-systemen. Hoewel de literatuur en ons eigen GOVTRUST-onderzoek hebben aangetoond dat een zekere mate van wantrouwen tussen actoren binnen een governance-systeem in specifieke gevallen functioneel kan zijn, wijzen herhaaldelijke berichten over vertrouwensbreuken op significante problemen. Wanneer vertrouwen verdwijnt en/of wantrouwen toeneemt, komt de samenwerking in het gedrang, waardoor een succesvolle governance van maatschappelijke transities moeilijk te realiseren is. Op hun beurt zullen de daadwerkelijke responses (of het gebrek daaraan) van die governance-systemen op grote maatschappelijke uitdagingen het vertrouwen van burgers in die systemen beïnvloeden. Daarom zal GOVTRUST zich richten op vertrouwen en wantrouwen in en binnen de governance van transities. De globale doelstelling van GOVTRUST is het begrijpen en analyseren van de dynamieken, oorzaken en effecten van vertrouwen en wantrouwen in en binnen de governance van maatschappelijke transities. Vermits interdisciplinaire samenwerking cruciaal is om deze doelstelling te realiseren, brengt GOVTRUST sterke onderzoeksteams samen uit politieke wetenschappen, bestuurskunde, rechten, communicatiewetenschappen, sociologie, organisatiegedrag en leerwetenschappen. Met zijn unieke capaciteit en ervaring kan GOVTRUST conceptuele en theoretische innovatie genereren, mede door geavanceerde methoden te combineren die interdisciplinariteit en de betrokkenheid van maatschappelijke actoren vooropstellen. Op deze manier zal het GOVTRUST-consortium voortbouwen op zijn verworven expertise om belangrijke wetenschappelijke doorbraken en substantiële maatschappelijke impact te genereren met betrekking tot vertrouwen in de governance van maatschappelijke transities, terwijl het zijn internationale positie en de zichtbaarheid van UAntwerpen verder consolideert en versterkt.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verhoest Koen
• Co-promotor: Bursens Peter
• Co-promotor: Oosterlynck Stijn
• Co-promotor: Popelier Patricia
• Co-promotor: Van den Bossche Piet
• Co-promotor: van Zimmeren Esther
• Co-promotor: Walrave Michel
• Co-promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Politics & Public Governance

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Gezien de huidige zwakke staat van vertrouwen tussen instellingen en actoren op verschillende niveaus in het EU-bestuurssysteem, heeft het Jean Monnet Centre of Excellence STRATEGO tot doel kennis te onderwijzen, onderzoeken en verspreiden over de dynamiek, oorzaken en gevolgen van vertrouwen tussen de betrokken actoren en instellingen, specifiek in het multi-level bestuur van duurzame ontwikkeling in de EU, met de nadruk op het bedrijfsleven en ondernemerschap, klimaat en biodiversiteit, en gezondheidsbeleid. Deze empirische reikwijdte van STRATEGO sluit aan bij de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de VN, de beleidsprioriteiten van de Europese Commissie en de prioriteiten van het Erasmus+-programma. STRATEGO zal interdisciplinaire synergieën ontwikkelen op het gebied van EU-bestuur, vertrouwen en duurzame ontwikkeling door onderwijs-, onderzoeks- en outreach-inspanningen over de disciplines heen aan de Universiteit Antwerpen te overbruggen. Bij alle activiteiten zal STRATEGO verder gaan dan de gebruikelijke producenten en consumenten van EU-studies. Het zal EU-bestuurskennis van de faculteiten Sociale Wetenschappen, Rechten en Economie overbrengen naar studenten en personeel van de faculteiten Wetenschappen en Gezondheidswetenschappen, en het zal ook buiten de academische omgeving reiken om een dialoog met professionals, het maatschappelijk middenveld en het grote publiek te bevorderen. Op onderwijsgebied zal STRATEGO interdisciplinariteit garanderen door gastcolleges, gezamenlijke begeleiding van bachelor- en masterscripties en innovatieve formats zoals simulaties en microcredentials. Op het gebied van onderzoek zal STRATEGO personeel uit verschillende disciplines samenbrengen door middel van onderzoeksseminars, PhD-masterclasses en een bezoekprogramma voor beginnende wetenschappers. In termen van outreach buiten de academische context zal STRATEGO activiteiten organiseren zoals thematische webinars, outreach-workshops en activiteiten voor specifieke doelgroepen zoals middelbare scholen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Bursens Peter
• Co-promotor: Beutels Philippe
• Co-promotor: De Bièvre Dirk
• Co-promotor: Hoijtink Marijn
• Co-promotor: Matthysen Erik
• Co-promotor: Meeusen Johan
• Co-promotor: Meier Petra
• Co-promotor: Popelier Patricia
• Co-promotor: Vanderstraeten Johanna
• Co-promotor: Van Dooren Wouter
• Co-promotor: van Zimmeren Esther
• Co-promotor: Verhoest Koen
• Co-promotor: Vicca Sara
• Co-promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Politics & Public Governance

Project website

Project type(s)

• Onderwijsproject
• Onderzoeksproject

Abstract

De opkomst van sociale media, nepnieuws en een ongekend wantrouwen in de overheid hebben geleid tot een steeds vijandigere omgeving voor veel overheidsorganisaties, waardoor deze worstelen met hun reputatie. In de literatuur heerst de assumptie dat meer bureaucratisch gestructureerde organisaties vatbaarder zijn voor negatieve reputaties. Empirisch bewijs voor deze claim bestaat echter niet, en een groeiende literatuur wijst ook op de positieve effecten van bureaucratische organisatiestructuren. Wanneer we kijken naar de omgekeerde relatie – het effect van negatieve reputaties op het bureaucratisch gehalte van overheidsorganisaties – is er mogelijk nóg meer nood aan onderzoek. Organisatiepsychologen hebben immers aangetoond dat externe dreigingen kunnen leiden tot bureaucratische tendensen. Dit zou betekenen dat negatieve reputaties als "self-fulfilling prophecy" het bureaucratisch gehalte van overheidsorganisaties bepalen. Het onderzoeken van deze claim heeft belangrijke maatschappelijke implicaties door bij te dragen aan onze kennis over hoe de overheid zich moet organiseren in het hedendaagse klimaat van negativiteit en wantrouwen. Dit project steunt op een multi-methode onderzoeksstrategie en heeft drie doelstellingen: het onderzoeken van (1) het causale effect van bureaucratische structuren op reputatie; (2) het causale effect van negatieve reputaties op bureaucratische structuren; en (3) de onderliggende causale mechanismen die deze effecten drijven.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynen Jan
• Co-promotor: Boon Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing ondersteunt de Vlaamse overheid met academisch onderbouwd en praktijkrelevant onderzoek over bestuurlijke onderwerpen. Het Steunpunt is een samenwerking tussen de universiteiten van Gent, Hasselt, Leuven en Antwerpen. In Antwerpen doen we onderzoek naar bestuurskracht van lokale besturen, het lokaal personeelstatuut, en de organisatie van de Vlaamse overheid.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Van Dooren Wouter
• Co-promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Politics & Public Governance

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In dit onderzoeksproject reiken de onderzoekers empirisch onderbouwde inzichten aan om studentondernemerschap in Vlaanderen te stimuleren en te ondersteunen. Het project bestaat uit twee onderzoekstrajecten: Een kwalitatief onderzoekstraject, dat bestaat uit het in kaart brengen van informatie en praktische voorstellen voor het stimuleren en faciliteren van studentondernemerschap en de ondernemersmentaliteit van studenten in instellingen voor het hoger onderwijs. In dit onderzoekstraject worden (wordt een) ideaaltype(s) ontwikkeld die kunnen (kan) dienen als blauwdruk voor Vlaamse onderwijsinstellingen en hun ondernemerschapscentra. Het kwalitatief onderzoekstraject wordt in 2024 geleidelijk afgebouwd. Een kwantitatief onderzoekstraject met de volgende doelstellingen: Het in kaart brengen van ondernemende activiteiten en intenties: Door middel van dataverzameling (deelname aan het wereldwijde GUESSS dataverzamelingsproject) en analyse krijgen we een uitgebreid inzicht in het huidige ondernemerschapslandschap bij Vlaamse hoger onderwijs studenten. Dit omvat het identificeren van de activiteiten die ze ondernemen en de motivaties die hun ondernemersaspiraties drijven. Een internationale benchmarking: Door de ondernemende activiteiten en intenties van Vlaamse hoger onderwijs studenten te vergelijken met internationale data (dankzij onze deelname aan het GUESSS dataverzamelingsproject) verwerven we waardevolle inzichten in de relatieve prestaties en positie van Vlaanderen op wereldschaal. Deze benchmarkoefening stelt ons in staat om verbeterpunten te identificeren, waardoor effectieve maatregelen door het beleid ontwikkeld en geïmplementeerd kunnen worden, in lijn met internationale standaarden. Het ontwikkelen van een unieke Vlaamse paneldataset: Deze dataset laat toe om een langetermijnbeleid te ontwikkelen voor studentondernemerschap, waarbij rekening wordt gehouden met de evoluerende ondernemersactiviteiten van Vlaamse studenten. Door gebruik te maken van de resultaten gebaseerd op deze dataset kunnen beleidsmakers geïnformeerde beslissingen nemen en hun strategieën aanpassen op basis van de veranderende dynamiek van het student ondernemerschapslandschap.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Vanderstraeten Johanna
• Co-promotor: Albers Sascha
• Co-promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project website

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In het recente verleden is er sprake geweest van een erosie van institutioneel vertrouwen. COVID-19 stuurde schokgolven die dit vertrouwen verder hadden kunnen ondermijnen, maar leidde er verrassend genoeg toe dat burgers zich achter overheidsinstellingen scharen. COVID-19 biedt landen de mogelijkheid om corrigerende maatregelen te nemen die het vertrouwen in instellingen herstellen. COVITRU onderzoekt de relatie tussen het vertrouwen van de burger in instellingen en de economische maatregelen van COVID-19 die zijn genomen door overheidsinstellingen in Frankrijk, België en Nederland. Om dat te bereiken, onderzoekt en beoordeelt COVITRU 1) mogelijke statistisch significante correlaties tussen de waargenomen dreiging van burgers voor de economische veiligheid tijdens de COVID-19-crisis en de toename van het vertrouwensniveau, 2) onderzoekt of de toename van institutioneel vertrouwen voornamelijk is veroorzaakt door een rally-round-the-flag-effect of door de tevredenheid van burgers over economische maatregelen en 3) traceert en evalueert eventuele causale mechanismen tussen de ontwikkeling van vertrouwen en verandering in noodmaatregelen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynen Jan
• Mandaathouder: Sempiga Olivier

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Als reactie op de hectische en complexe samenleving van vandaag zijn in de OESO-landen veel hervormingen doorgevoerd om de publieke sector te moderniseren. Deze hervormingsdrang heeft ertoe geleid dat veel publieke organisaties betrokken zijn bij vrijwel eindeloze cycli van hervormingen. Recente bevindingen geven aan dat de dubbelzinnigheid en onzekerheid die intense hervormingen teweegbrengen, de werkstress van werknemers drastisch verhogen. Structurele hervormingen kunnen daarom paradoxaal genoeg juist de prestaties en het aanpassingsvermogen ondermijnen van publieke sector organisaties, een proces dat is aangeduid als 'repetitive reform injury'. De vraag wordt dan: hoe kan de overheid deze continue stroom van hervormingen implementeren zonder deze negatieve neveneffecten? Gezien de blijvende belangstelling voor en noodzaak van het hervormen van openbare organisaties, is het van cruciaal belang om te begrijpen hoe deze negatieve neveneffecten kunnen worden vermeden. Dit project beantwoordt deze vraag door de invloed van leiderschapsgedrag (transformationeel, transactionele en laissez-faire leiderschap) op de werkstress van werknemers in situaties van variërende hervormingsintensiteit te testen. Het project draagt niet alleen theoretisch bij tot de literatuur, maar beantwoordt ook aan recente oproepen voor de toepassing van meer innovatieve en rigoureuze methoden.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynen Jan
• Co-promotor: Boon Jan
• Mandaathouder: Van Doninck Dries

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Geïnspireerd door de vooruitgang in neuro-endocrinologie, heeft dit financieringsvoorstel tot doel een piloot studie te ondersteunen naar het nut van haar cortisol concentratie (HCC) analyse voor het begrijpen van het effect van intense veranderingssequenties op ambtenaren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Organisaties moeten zich continu aanpassen aan veranderende omstandigheden en eisen (Aguilera, 2018). Een manier om organisaties responsiever te maken voor hun externe omgeving is door de organisatiestructuur drastisch te veranderen (bijvoorbeeld door fusies, overnames, splitsingen of taakwijzigingen) en daarmee de manier waarop een organisatie functioneert. Het tempo waarin dergelijke structurele veranderingen worden doorgevoerd, is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen, waardoor organisaties minder tijd of tijd hebben om te recupereren (Rees en Rumbles, 2012). Het idee dat verandering een uitzondering is in het leven van een organisatie is (Pettigrew en Whipp, 1991) bijgevolg niet langer geldig; organisaties ervaren intense, niet-aflatende opeenvolgingen van structurele veranderingen (Brunsson, 2009). Corporate governance praktijken kunnen de succesvolle implementatie van deze veranderingen vergemakkelijken, bijvoorbeeld door het ondersteunen en creëren van openheid in besluitvormingsprocessen. Elke structurele verandering vormt echter inherent een bedreiging voor de transparantie van en deelname aan besluitvormingsprocessen. Zoals de literatuur rond organisatiepsychologie heeft geïllustreerd (bijv. Seo en Hill, 2005), leiden structurele veranderingen tot veel onzekerheid en angst, waardoor organisaties en hun werknemers onder druk komen te staan. Dit kan ertoe leiden dat werknemers zich houden aan bestaande werkprocedures en nieuwe informatie vermijden die niet goed past bij hun gevestigde manier van denken - en dus rechtstreeks van invloed is op besluitvormingsprocessen. Bovendien zullen managers in verschillende echelons van een organisatie de neiging hebben om de besluitvorming te centraliseren om een waargenomen 'crisis' zo snel mogelijk te verminderen. Naar verwachting zullen deze symptomen verminderen wanneer organisaties en werknemers de tijd krijgen om te herstellen van een structurele verandering. De enkele onderzoeken naar veranderingssequenties (bijvoorbeeld Rafferty en Griffin, 2006) beweren echter dat intense structurele veranderingssequenties een dergelijk geleidelijk herstel kunnen belemmeren. Dit zal op zijn beurt de werking van een hele organisatie verlammen, wat het aanpassingsvermogen van de organisatie bedreigt (bijvoorbeeld McMurray, 2010). Toch is er tot op heden weinig bekend over hoe besluitvormingsprocessen evolueren in het licht van voortdurende structurele veranderingen en hoe dit het aanpassingsvermogen van een organisatie beïnvloedt. Dit onderzoek onderzoekt het effect van intense structurele veranderingssequenties op innovatie en prestaties van de organisatie door hun impact op besluitvormingsprocessen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynen Jan
• Mandaathouder: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

Dit BOF project onderzoekt kwalitatief (a) het korte termijn en (b) de lange termijn impact van veranderingsgeschiedenissen op besluitsvormingsprocessen binnen de organisatie. Twee meetpunten zullen worden toegepast, niet alleen om de lange termijn impact op deze processen te beoordelen, maar ook om de causale gevolgtrekking te verbeteren.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Wynen Jan
• Mandaathouder: Verlinden Stephanie

Onderzoeksgroep(en)

• Management

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

FWO onderzoeksproject: Twitter als een publieke communicatiestrategie: Kunnen 140 tekens het verschil tussen werkelijke dienstverlening en klanttevredenheid in de publieke sector verkleinen? Dit project studeert of en hoe publieke communicatie door dienstverleners via Twitter de performantie-tevredenheid - kloof vermindert. Daarvoor wordt een quasi-experimenteel pretest-posttest design toegepast, gecombineerd met geavanceerde tijdsreeksen analyse. Zo brengt het project ook methodologische innovatie dat bruikbaar zal zijn in de bredere bestuurswetenschappen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verhoest Koen
• Co-promotor: Van Dooren Wouter
• Co-promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Politics & Public Governance

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

FWO project: Langzaam helende wonden? Hoe continue structurele hervormingen in de publieke sector werktevredenheid verminderen, alsmede het herstel van werktevredenheid op de lange termijn vertragen. Via een combinatie van zowel large N regressie analyse en small N natuurlijk experiment zal dit project, zal dit project het effect van een aaneenschakeling van structurele hervormingen op job tevredenheid van ambtenaren, alsook het effect op het lange termijn herstel van job tevredenheid na dergelijke hervormingen.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verhoest Koen
• Co-promotor: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Politics & Public Governance

Project type(s)

• Onderzoeksproject

Abstract

In deze FWO postdoc met KULeuven en UAntwerpen als onthaalinstellingen, wordt onderzocht hoe een organizationele geschiedenis van structurele hervormingen de werkelijk ervaren autonomie van overheidsagentschappen beïnvloedt. Het onderzoek maakt gebruik van 'large-N analyses' en case studies. Het onderzoek bestudeert de effecten van opeenvolgende globale trends inzake hervorming van overheidsorganisaties.

Onderzoeker(s)

• Promotor: Verhoest Koen
• Mandaathouder: Wynen Jan

Onderzoeksgroep(en)

• Management & Bestuur (M&B)
• Politics & Public Governance

Project type(s)

• Onderzoeksproject