Onderzoeksgroep
Expertise
Ik ben universitair hoofddocent (associate professor) in Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Antwerpen. Eerder werkte ik aan de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam, waar ik mijn proefschrift ‘Securing the European Homeland: Profit, Risk, Authority’ schreef en in 2016 promoveerde. Mijn onderzoek richt zich op militaire technologie, door AI ondersteunde en algoritmische oorlogsvoering, en het veranderende karakter van oorlogvoering. Op basis van wetenschappelijke benaderingen uit de Internationale Betrekkingen (IR), kritische veiligheidsstudies en wetenschap & technologie studies publiceer ik over allerlei onderwerpen, zoals experimentele oorlogsvoering, technologie in de Internationale Betrekkingen, digitale platforms en oorlogsvoering, private veiligheidsbedrijven, big tech in veiligheid, algoritmische oorlogsvoering, en gender en veiligheid. Aan de Universiteit Antwerpen leid ik momenteel het PLATFORM WARS-project (platformwars.org), gefinancierd binnen het kader van het Odysseus-programma van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen (FWO). PLATFORM WARS bestudeert hoe digitale platforms militaire praktijken vormgeven en de bredere politiek-economische kaders waarin deze praktijken plaatsvinden. Concreet brengt ons team de opkomst van nieuwe technologiebedrijven in kaart – hun platforms, infrastructuren en ideologieën – om nieuwe regelingen tussen de technologie-industrie en het leger te begrijpen, de impact ervan op het karakter van de hedendaagse oorlogsvoering, en mogelijke manieren om AI-platforms in oorlog te reguleren. Samen met Jessica Dorsey en Dr. Lauren Gould (Universiteit Utrecht) ben ik ook betrokken bij het project ‘Realities of Algorithmic Warfare’, dat het groeiende fenomeen van “algoritmische oorlogsvoering” onderzoekt, of hoe beslissingen in oorlog steeds meer worden gedelegeerd aan algoritmen, die kunnen adviseren, zo niet beslissen, hoe gegevens moeten worden geïnterpreteerd en wie kan of moet worden aangevallen. Vanuit een conflictstudies, Internationale Betrekkingen, media- en cultuurstudies en rechtsperspectief verkennen we hoe de integratie van algoritmen in bestaande militaire technologie de weg vrijmaakt voor meer autonomie, ludificatie en ‘remoteness’ in oorlog, waardoor de dynamiek van het slagveld verandert en ernstige risico’s voor burgers ontstaan, evenals voor fundamentele democratische principes zoals transparantie, verantwoording en de rechtsstaat. Samen met Lauren Gould leid ik een FWO-onderzoeksproject (2025-2029) dat zich specifiek richt op hoe algoritmische technologie wordt ontwikkeld door een diverse groep actoren (waarbij bijvoorbeeld computerprogrammeurs en datawetenschappers, militaire startups, technologiebedrijven betrokken zijn), en hoe dit leidt tot nieuwe vormen van burgerschade. Ten slotte ben ik een van de coördinatoren van het FWO Wetenschappelijk Onderzoeksnetwerk over Technologie, Veiligheid en Conflict (2024-2029), dat wetenschappers op het gebied van technologie en veiligheid in België en daarbuiten samenbrengt. Ik spreek regelmatig op academische en openbare evenementen over AI, militaire technologie en oorlogsvoering, en draag regelmatig bij aan (internationale) nieuwsverslaggeving over militaire AI. Mijn werk is gepubliceerd in toonaangevende internationale tijdschriften op het gebied van IR en veiligheidsstudies (zoals Security Dialogue, International Political Sociology, European Security, European Journal of International Security, Global Society), evenals in nationale en internationale media voor een breder publiek (waaronder OpenDemocracy, The Conversation, De Groene Amsterdammer, Focus Knack). Sinds 2023 ben ik lid van de Jonge Academie van Vlaanderen.
Start-Up Oorlogsvoering: Onderzoek naar Nieuwe Partnerschappen tussen Defensie en de Technologiesector en de Gevolgen voor Democratische Controle
Abstract
In de afgelopen decennia verwierf de hightechsector een cruciale rol in de ontwikkeling van de digitale infrastructuur die ten grondslag ligt aan moderne oorlogsvoering. Echter, binnen de Internationale Betrekkingen en Security Studies wordt deze rol vaak over het hoofd gezien. Om deze reden richt dit project zich op het onderzoeken van de groeiende rol van de hightechsector in oorlogsvoering. Het doel van dit onderzoek is om te begrijpen hoe commerciële technologiebedrijven militaire operaties in de praktijk beïnvloeden en vormgeven, waarbij tevens wordt gekeken naar de gevolgen van deze ontwikkeling op burgerleed, publieke verantwoording en democratische controle. Onze aanpak is vernieuwend, omdat het de macht van bedrijven om oorlogsvoering te beïnvloeden beschouwt aan de hand van het concept "militair-commercieel complex" en de concrete praktijken en interacties tussen deze actoren. Ons onderzoek richt zich hierbij op praktijken en interacties binnen de tastbare context van de NAVO. Op deze manier wordt er een originele dataset gegenereerd die laat zien hoe disruptieve militaire technologieën tot stand komen en worden toegepast in recente oorlogssituaties. In samenwerking met organisaties uit het maatschappelijke middenveld levert het project bovendien unieke inzichten over de impact van deze technologieën op burgerleed en democratische verantwoording.Onderzoeker(s)
- Promotor: Hoijtink Marijn
- Mandaathouder: Avar Fer
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Het wereldwijde wapenlaboratorium: De veranderende productie van militaire technologie en de gevolgen voor de mondiale politieke orde.
Abstract
De aanhoudende oorlogen in Oekraïne en Gaza roepen een reeks fundamentele vragen op met betrekking tot de studie van wat, wanneer en hoe technologieën van gewapend geweld worden geproduceerd en verspreid en met welke implicaties voor de wereldwijde politieke orde. Terwijl een sleutelontwikkeling in beide oorlogen het militaire gebruik van geavanceerde technologie is – denk aan Kunstmatige Intelligentie (AI), cyber, onbemande systemen en commerciële satellieten – is de bestaande literatuur nog niet in staat om de opkomst van nieuwe technologie in oorlog te anticiperen en te verklaren. Dit komt door drie beperkingen in de wetenschappelijke literatuur die ingaat op de wereldwijde defensie-industrie en wapenproductie. De eerste is een sterke focus op grote, gespecialiseerde en dure wapenplatformen en de grote defensiebedrijven of primes die ze produceren, terwijl toekomstige oorlogsvoering vooral gebaseerd zal zijn op talrijke, goedkope platformen. Een tweede beperking in deze literatuur is dat het wordt gekenmerkt door methodologisch nationalisme en een focus op militaire technologie als enkel een strategische, instrumentele of controleerbare tool. Dit beperkt ons begrip van de complexe internationale context waarin deze technologieën – en de actoren, visies en praktijken die ermee gepaard gaan – tot stand komen en van invloed zijn. Ten derde blijft de bestaande wetenschap over technologieën van gewapend geweld grotendeels gericht op Westerse staten en wapenproducenten, en hun visie op orde, zelfs als de productie van militaire technologie steeds meer een wereldwijde (hoewel nog steeds ongelijke) aangelegenheid is. In reactie op deze drie beperkingen, stelt dit project voor om de productie, proliferatie en het gebruik van opkomende technologieën van gewapend geweld in/vanuit niet-westerse regio's te onderzoeken, met een focus op de casus van Turkije. Voortbouwend op zowel originele als openbaar beschikbare gegevens, waaronder militaire blogs, open-source (visueel) materiaal en observaties tijdens militaire/tech exposities, en met een theoretische focus op de circulatie van militaire technologie, biedt ons project nieuwe inzichten in recente transformaties in de wereldwijde productie van militaire technologie en implicaties voor de globale politieke orde.Onderzoeker(s)
- Promotor: Hoijtink Marijn
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Platform Oorlog: technologie, politiek en recht van het geautomatiseerde slagveld.
Abstract
Platform bedrijven zoals Alphabet-Google, Meta en Amazon bepalen in toenemende mate onze sociale interacties, onze manier van werken en ons politiek bestuur. Dezelfde bedrijven hebben ook een steeds grotere invloed op onze manier van oorlog voeren, maar over die rol is in de literatuur zowel empirisch als theoretisch gezien nog maar weinig bekend. Mijn project doet onderzoek naar de groeiende samenwerkingsverbanden tussen platform bedrijven en de krijgsmacht. Ik introduceer het concept van "platform oorlog" om te onderzoeken hoe deze nieuwe samenwerkingsverbanden tot stand komen en hoe zij onze manier van (i) denken over oorlogsvoering veranderen; van invloed zijn op bestaande (ii) praktijken van oorlogsvoering; en nieuwe (iii) regels rondom oorlogsvoering vormgeven. Mijn project levert nieuwe theoretische kennis over de rol van platform bedrijven in het organiseren van politiek geweld, maar ook belangrijke empirische inzichten over de toenemende rol en impact van digitale technologieën op het slagveld. Deze kennis is van cruciaal belang met het oog op de mogelijke regulering van het gebruik van digitale technologie in oorlogssituaties.Onderzoeker(s)
- Promotor: Hoijtink Marijn
- Co-promotor: Sauer Tom
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Platform Oorlog: technologie, politiek en recht van het geautomatiseerde slagveld.
Abstract
Platform bedrijven zoals Alphabet-Google, Meta en Amazon bepalen in toenemende mate onze sociale interacties, onze manier van werken en ons politiek bestuur. Dezelfde bedrijven hebben ook een steeds grotere invloed op onze manier van oorlog voeren, maar over die rol is in de literatuur zowel empirisch als theoretisch gezien nog maar weinig bekend. Mijn project doet onderzoek naar de groeiende samenwerkingsverbanden tussen platform bedrijven en de krijgsmacht. Ik introduceer het concept van "platform oorlog" om te onderzoeken hoe deze nieuwe samenwerkingsverbanden tot stand komen en hoe zij onze manier van (i) denken over oorlogsvoering veranderen; van invloed zijn op bestaande (ii) praktijken van oorlogsvoering; en nieuwe (iii) regels rondom oorlogsvoering vormgeven. Mijn project levert nieuwe theoretische kennis over de rol van platform bedrijven in het organiseren van politiek geweld, maar ook belangrijke empirische inzichten over de toenemende rol en impact van digitale technologieën op het slagveld. Deze kennis is van cruciaal belang met het oog op de mogelijke regulering van het gebruik van digitale technologie in oorlogssituaties.Onderzoeker(s)
- Promotor: Hoijtink Marijn
- Mandaathouder: Hoijtink Marijn
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Belgisch Netwerk voor Onderzoek naar Technologie, Veiligheid en Conflict.
Abstract
Technologie, in al haar vormen, oefent invloed uit op veiligheid en conflict. Van oudere technologieën, zoals spoorwegen en radio, tot opkomende technologieën, zoals 'slimme' grenssystemen of drones, heeft technologie diepgaande gevolgen voor hoe oorlogen worden gevoerd en vrede wordt gesloten, hoe conflicten ontstaan of vermeden kunnen worden, en hoe veiligheid wordt geïnterpreteerd en beoefend. Tegelijkertijd zijn veiligheid en conflict altijd belangrijke drijfveren geweest voor technowetenschappelijke innovatie, waardoor de ontwikkeling van technologieën zoals kernenergie, de computer of GPS-technologie mogelijk werd en versneld. De voortdurende oorlog in Oekraïne onderstreept dit punt. Terwijl deze oorlog nog steeds wordt gekenmerkt door traditionele zware wapens die grootschalige vernietiging veroorzaken, is het ook een proeftuin geworden voor het gebruik van nieuwe technologieën, waaronder militaire toepassingen van kunstmatige intelligentie (AI) of het gebruik van aangepaste 'kosteneffectieve' drones naast militaire systemen. In recente jaren is de studie van technologie steeds prominenter geworden binnen Internationale Betrekkingen (IR) en verwante disciplines, waaronder (kritische) veiligheidsstudies, conflictstudies, vredesonderzoek, surveillancestudies en recht. De groeiende focus op technologie in deze vakgebieden heeft ook geleid tot een zeer productieve onderzoeksdialoog met Science and Technology Studies (STS), wat op zijn beurt veel meer aandacht heeft gebracht voor het belang van technowetenschappelijke kennis en praktijken van ontwikkeling, experiment en regulering dan voorheen het geval was binnen het vakgebied van Internationale Betrekkingen. Een aantal wetenschappers werkzaam aan Belgische universiteiten hebben vooropgelopen in deze debatten. In hun werk onderzoeken zij bijvoorbeeld de rol van data en algoritmen in grensbeveiliging, politiewerk en conflict; de politiek van de ontwikkeling en het gebruik van nieuwe technologieën voor oorlogsvoering, zoals drones en autonome wapens; of manieren om de impact van technologie op burgerschade, internationale stabiliteit of democratische waarden. Echter, hoewel er sterke expertise is op het gebied van technologie, veiligheid en conflict in Vlaanderen en België, is het potentieel voor samenwerking grotendeels onbenut gebleven, voornamelijk als gevolg van institutionele en disciplinaire grenzen en het ontbreken van een gemeenschappelijk platform. Het belangrijkste doel van het Belgisch Onderzoeksnetwerk over Technologie, Veiligheid & Conflict is dan ook om een platform te bieden voor de samenwerking en coördinatie van hoogwaardig en multidisciplinair onderzoek naar technologie, veiligheid en conflict in heel Vlaanderen en België. Meer specifiek heeft het Belgisch Onderzoeksnetwerk over Technologie, Veiligheid & Conflict de volgende doelstellingen: 1. Een nieuw en gezamenlijk onderzoeksprogramma bevorderen over technologie, veiligheid en conflict in Vlaanderen en België. Ons netwerk hanteert een brede kijk op technologie, gericht op zowel sterk gepolitiseerde technologieën (bijv. AI, 'slimme' grenzen, drones en kernwapens) als alledaagse (normen, protocollen en database-interoperabiliteit). Evenzo neemt het netwerk een brede kijk op veiligheid en conflict, voortbouwend op verschillende disciplines, waaronder Internationale Betrekkingen, kritische veiligheidsstudies, conflictstudies, criminologie, recht en Science and Technology Studies. 2. Wederzijdse kennis en training bevorderen, met een specifieke focus op methodologische training en het verkennen van nieuwe methoden en methodologieën om technologie te bestuderen in (semi-)gesloten contexten. 3. De internationale zichtbaarheid vergroten van onderzoek over technologie, veiligheid en conflict in Vlaanderen en België. 4. Bijdragen aan publieke en beleidsdebatten over technologie, veiligheid en conflict, hun onderlinge relaties en hun sociaal-politieke implicaties.Onderzoeker(s)
- Promotor: Hoijtink Marijn
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject
Vertrouwen en duurzaamheid in de Europese Unie (STRATEGO)
Abstract
Gezien de huidige zwakke staat van vertrouwen tussen instellingen en actoren op verschillende niveaus in het EU-bestuurssysteem, heeft het Jean Monnet Centre of Excellence STRATEGO tot doel kennis te onderwijzen, onderzoeken en verspreiden over de dynamiek, oorzaken en gevolgen van vertrouwen tussen de betrokken actoren en instellingen, specifiek in het multi-level bestuur van duurzame ontwikkeling in de EU, met de nadruk op het bedrijfsleven en ondernemerschap, klimaat en biodiversiteit, en gezondheidsbeleid. Deze empirische reikwijdte van STRATEGO sluit aan bij de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de VN, de beleidsprioriteiten van de Europese Commissie en de prioriteiten van het Erasmus+-programma. STRATEGO zal interdisciplinaire synergieën ontwikkelen op het gebied van EU-bestuur, vertrouwen en duurzame ontwikkeling door onderwijs-, onderzoeks- en outreach-inspanningen over de disciplines heen aan de Universiteit Antwerpen te overbruggen. Bij alle activiteiten zal STRATEGO verder gaan dan de gebruikelijke producenten en consumenten van EU-studies. Het zal EU-bestuurskennis van de faculteiten Sociale Wetenschappen, Rechten en Economie overbrengen naar studenten en personeel van de faculteiten Wetenschappen en Gezondheidswetenschappen, en het zal ook buiten de academische omgeving reiken om een dialoog met professionals, het maatschappelijk middenveld en het grote publiek te bevorderen. Op onderwijsgebied zal STRATEGO interdisciplinariteit garanderen door gastcolleges, gezamenlijke begeleiding van bachelor- en masterscripties en innovatieve formats zoals simulaties en microcredentials. Op het gebied van onderzoek zal STRATEGO personeel uit verschillende disciplines samenbrengen door middel van onderzoeksseminars, PhD-masterclasses en een bezoekprogramma voor beginnende wetenschappers. In termen van outreach buiten de academische context zal STRATEGO activiteiten organiseren zoals thematische webinars, outreach-workshops en activiteiten voor specifieke doelgroepen zoals middelbare scholen.Onderzoeker(s)
- Promotor: Bursens Peter
- Co-promotor: Beutels Philippe
- Co-promotor: De Bièvre Dirk
- Co-promotor: Hoijtink Marijn
- Co-promotor: Matthysen Erik
- Co-promotor: Meeusen Johan
- Co-promotor: Meier Petra
- Co-promotor: Popelier Patricia
- Co-promotor: Vanderstraeten Johanna
- Co-promotor: Van Dooren Wouter
- Co-promotor: van Zimmeren Esther
- Co-promotor: Verhoest Koen
- Co-promotor: Vicca Sara
- Co-promotor: Wynen Jan
Onderzoeksgroep(en)
Project website
Project type(s)
- Onderzoeksproject
- Onderwijsproject
Dodelijk Design: De Politiek en Techniek van Autonome Wapens
Abstract
Technologische ontwikkelingen in de kunstmatige intelligentie en robotica hebben een fundamentele impact op de hedendaagse oorlogsvoering. Mijn project bestudeert de ontwikkeling van autonome wapens, of zogeheten "killer robots," en onderzoekt hoe in de ontwikkelingsfase de besluitvorming over wie er kan worden aangevallen, wanneer en met welke gevolgen tot stand komt.Onderzoeker(s)
- Promotor: Hoijtink Marijn
Onderzoeksgroep(en)
Project type(s)
- Onderzoeksproject